كمتر از يك هفته تا برگزاري اجلاس اوپك در ششم دسامبر باقي است و تحليلهاي كارشناسان از احتمال توافق بر سر كاهش يك تا 1.5ميليونبشكهاي نفت براي جلوگيري از كاهش بيشتر قيمت نفت، خبر ميدهد.
گويا نفوذ آمريكا براي افزايش توليد نفت عربستان و متحدانش، عليه همين كشورها وارد عمل شده و آنها را درگير كاهش درآمدهاي نفتي و نگراني درباره سرمايهگذاري در آينده نفت كرده است. البته اين بازي، بازيای نيست كه فقط براي يك يا دو كشور ضرر به همراه داشته باشد و همه توليدكنندگان و صادركنندگان نفت را با هم ميسوزاند.
بر همين اساس، عربستان و روسيه بهعنوان دو متحدي كه از كاهش سهم ايران در بازار نفت بهواسطه تحريمها راضي و خرسند بودهاند هم ركب خورده و براي توافقي بزرگ دوباره همراه شدهاند. چند روز پيش، رويترز در گزارش نوشته بود: «تحلیلگران یکبار روی نفت بشکهای صد دلار شرطبندی کردند و حالا نظر خود را عوض کردهاند و پایینترین قیمت را برای نفت در یک سال گذشته در نظر میگیرند. پیشبینی میشود قیمت نفت آمریکا تا 45 یا 40 دلار در روز در پایان سال 2019 کاهش يابد».
اين هشداري است كه براي همه توليدكنندگان و صادركنندگان نفت وجود دارد و بايد ديد اعضاي اوپك و غيراوپك، براي سرنوشت خود در ماههاي آتي، چه تصميمي خواهند گرفت.
كشورهاي خاطي، دستبهکار شوند
جواد يارجاني، نماينده اسبق ايران در اوپک دراينباره ميگويد: اين يك واقعيت است كه درگيركردن مسائل سياسي در بازار نفت سبب شده تا ثبات بازار به هم بخورد. اين امر ممكن است در كوتاهمدت مصرفكنندگان را از اين قيمتهاي پايين خوشحال كند اما همه ميدانند كه اين قيمتهاي پايين، درآمد بهحق كشورهاي صادركننده را كاهش داده است.
او با بيان اينكه تصميمگيريهاي خارج از چارچوب واقعيتهاي اقتصادي بازار، اين شرايط را پديد آورده است، ادامه ميدهد: اين اتفاق خبر خوبي براي مصرفكنندگان براي هميشه نيست؛ زيرا قيمت پايين انگيزههاي سرمايهگذاري را كاهش ميدهد و ممكن است سبب افزايش تقاضا در ماههاي آينده شود اما ممكن است عرضه در آن زمان به آن اندازه كه بازار مطالبه ميكند، نباشد و شاهد افزايش قيمت شديد بشويم.يارجاني با بيان اينكه كشورهايي كه عامل ايجاد عدم عرضه در بازار هستند، بايد قدم بردارند، ادامه ميدهد: بههرحال همه ميدانند كه افزايش توليد در ماههاي گذشته عمدتا از ذخاير كشورها بوده و اين ذخاير همواره بهعنوان يك سوپاپ اطمينان عمل كرده است. حال كه آن سوپاپ اطمينان كم شده است، براي اينكه اين كاهش درآمد و فشار در كشورهاي توليدكننده و صادركننده نفت ادامه پيدا نكند، بايد افزايش توليد صورتگرفته محدود شود.
باخت براي همه
نماينده اسبق ايران در اوپک با اشاره به كاهش قيمت نفت در بازارهاي جهاني ميگويد: اين رخداد اثر منفي خود را روي همه كشورهاي توليدكننده و صادركننده خواهد داشت. اين تفكر كه كاهش قيمت نفت فقط برخي از كشورها را متأثر ميكند، تفكر اشتباهي است كه پيشتر هم امتحان شده و جواب نداده است.
او با اشاره به نتيجه چنين تصميمگيريای در گذشته ميگويد: تجربه پيشين نشان ميدهد كاهش قيمت نفت در بازارهاي جهاني، توازن در بازار را به هم زده و موجب كاهش سرمايهگذاري ميشود.يارجاني با بيان اينكه نقش روسيه در افزايش توليد بهاندازه برخي از اعضاي اوپك نبوده، ادامه ميدهد: با توجه به اينكه برخي از كشورهاي عضو اوپك، با افزايش توليد، شرايط را براي كاهش قيمت جهاني نفت فراهم كردهاند، نقش آنها در شرايط كنوني بسيار بيشتر است.
به گفته او، اعلام همراهي اعضاي اوپك كه نسبت به افزايش توليد خود اقدام كرده بودند، ضروري است. وی ادامه ميدهد: اگر كشورهايي كه توليد خود را افزايش دادهاند، با سياست كاهش توليد براي ايجاد ثبات قيمت در بازار همراهي نكنند، قطعا دود آن به چشم همه خواهد رفت.
محدود شده، دوباره محدود نخواهد شد
درباره نقش ايران در شرايط تحريمي و در سياست جديد اوپك ميپرسم و يارجاني پاسخ ميدهد: كشوري كه محدوديت براي آن اعمال شده، طبيعتا انتظار نميرود كه اين محدوديت را افزايش دهد. نبايد ناديده گرفت در اين مدت، تلاش ايران اين بوده است كه نقش اوپك را يادآوري كند. به گفته او، اگر اوپك تصميم به كاهش توليد اعضا بگيرد، از ايران بهعنوان كشوري كه عملا بهعلت نفوذ مسائل سياسي، تحت تأثير قرار گرفته است، نميتوان انتظار داشت كه در اين زمينه همراهي داشته باشد.
مازاد حدود 1.3ميليونبشكهاي نفت
ايمان ناصري، مديركل خاورميانه مؤسسه مشاوران بازار نفت و گاز FGE نيز ميگويد: آنچه از اظهارنظرهاي كشورهاي عضو اوپك و غيراوپك برداشت ميشود، آن است كه همه در زمينه كاهش توليد اتفاق نظر دارند.او با بيان اينكه نگراني درباره كاهش قيمت نفت موضوعي نيست كه قابل مخفيكردن باشد، ادامه ميدهد: اجماع جمعي در بازار وجود دارد كه قطعا گواه بر اين موضوع است كه مازاد عرضه در بازار وجود دارد كه برخي، كمي دير به اين موضوع پي بردهاند اما اين موضوعي است كه كارشناسان پيشتر نسبت به خطر آن، هشدار داده بودند.
كارشناسان هم سورپرايز شدند
ناصري با اشاره به پيشبيني مازاد عرضه در سهماه پاياني سال 2018 ميگويد: هرچند اين پيشبيني انجام شده بود اما حجم اين مازاد عرضه، كارشناسان را نيز سورپرايز كرد.او توضيح ميدهد: اين افزايش حدود يك ميليون و 300هزار بشكهاي در بازار به چند دليل رخ داده است. نفتهاي مازاد عرضه و توليد توسط برخي از اين كشورها مانند ليبي در حدود 200 تا 300هزار بشكه عرضه شد كه انتظار آن در بازار وجود نداشت.
همچنين توليد نفت در آمريكا نيز در حدود 300 تا 400 هزار بشكه بود كه پس از جمعآوري و پردازش دادهها مشخص شد و قابل پيشبيني نبود.اين كارشناس انرژي با اشاره به همزماني اين رخدادها با معافيتهاي آمريكا براي تحريم نفتي ايران در اوايل ماه جاري (نوامبر) ادامه ميدهد: ميزان اين معافيت نيز فراتر از تحليلهاي كارشناسان بود. پيشتر انتظار ميرفت اين حجم حدود 500 هزار تا يكمیليون بشكه باشد اما معافيتها صادرات حدود يك تا يكونيم ميليون بشكه در روز را براي ايران به ارمغان خواهد آورد كه 500 هزار بشكه فراتر از پيشبينيهاست.
ناصري با اشاره به تضعيف تقاضا در بازار نيز ميافزايد: زمستان نسبتا گرم سبب شد تا اين مازاد عرضه بيشتر خود را نشان دهد. برهميناساس پيشبينيها حاكي از توافق اعضاي اوپك و غيراوپك براي كاهش مازاد عرضه در بازار خواهد بود.
مديركل خاورميانه مؤسسه مشاوران بازار نفت و گاز FGE در پاسخ به اين پرسش كه اين توافق با همراهي روسيه و عربستان همراه خواهد بود يا خير، ميگويد: اگر توافقي باشد همه كشورها ازجمله عربستان و روسيه با آن همراهي خواهند كرد. در شش ماه اخير فقط اين دو كشور نزديك به يك ميليون بشكه و حداقل 800 هزار بشكه افزايش توليد داشتهاند اما اينكه اين كشورها چقدر به اين توافق پايبندي داشته باشند، شكبرانگيز است؛ زيرا نشانهها بر اين است كه روسيه اينبار به اندازه دفعه قبل آمادگي براي كاهش توليد خود ندارد و شركتهاي خصوصي هم اين سيگنالها را دادهاند.