پشت پرده "امضاء‌های طلایی"

فرارو- امضا‌های طلایی کلیدواژه‌ای بود که حسن روحانی در جلسه رای اعتماد چهار وزیر اقتصاد، راه، صنعت و کار مطرح کرد. روحانی در آن بخش از سخنانش در دفاع رضا رحمانی، وزیر صنعت گفت: "وزارتخانه صمت بسیار مهم و کلیدی است و در آن امضای طلایی وجود دارد. در همین زمینه من در جلسه‌ای که با آقای رحمانی داشته‌ام، به او گفتم که در این وزارتخانه در برخی از سمت‌ها، هر کسی را که قرار دادی، حتی اگر ابوذر و سلمان هم بودند، بعد از یک سال او را عوض کن؛ چرا که متاسفانه در جامعه ما فرد سالم را عده‌ای دیگر آلوده می‌کنند و آنقدر دور او می‌گردند و طواف معکوس می‌کنند که آن فرد را در یک منجلابی قرار می‌دهند. در این زمینه باید حواسمان جمع باشد. "

ابوذر و سلمان در فرهنگ ما نماد پاکدستی اند. روحانی قبلا هم در جای دیگری نام ابوذر و سلمان فارسی را به زبان آورده بود. او آذرماه ۹۳ در همایش ملی ارتقای سلامت اداری و مبارزه با فساد گفت: "اگر اطلاعات، تفنگ، پول، روزنامه، خبرگزاری و دیگر مظاهر قدرت در یک نهاد جمع شود، ابوذر و سلمان هم باشد، فاسد می‌شود. "

 

 

"شفافیت سیستماتیک" راه مقابله با امضاء‌های طلایی و فساد سیستماتیک
سعید اسلامی بیدگلی، اقتصاددان و استاد دانشگاه در این باره به فرارو می‌گوید: بعد از تعیین نرخ ۴۲۰۰ تومانی برای دلار که اتفاق بدی برای مجموعه کشور بود، انتقادات زیادی متوجه وزارت صمت شد. بخش بزرگی از این تصمیم با مجموعه وزارت صنعت بود. هرچند تخصیص نهایی دلار ۴۲۰۰ تومانی عملا با تشخیص بانک مرکزی صورت بود، اما با نامه وزارت صنعت اتفاق می‌افتاد. حتی در یک مقطع بین وزیر سابق صنعت و رئیس کل بانک مرکزی اختلاف به وجود آمد و هرکدام از آن‌ها مسئولیت تصمیمات اشتباه و رانتی را بر گردن یکدیگر می‌انداختند. در بین چهار وزارتخانه‌ای که قرار بود روز شنبه وزیر آن‌ها تعیین شود وزارت صنعت بیشتر در مظان اتهام موضوع تخصیص ارز بود. به همین خاطر رئیس جمهور موضوع امضای طلایی را درباره وزارت صنعت مطرح کرد.

 

فساد کشور سیستمی است
محمود صادقی، نماینده مجلس، اما معتقد است موضوع امضای طلایی و آنچه روحانی درباره ابوذر و سلمان گفته تنها مختص وزارت صنعت نیست. نماینده مردم تهران به فرارو می‌گوید: آقای روحانی جمله خود را در ارتباط با وزارت صنعت مطرح کردند، اما سیاق این جمله به این برمی گردد که مختص یک وزارتخانه نیست.

این نماینده مجلس روز شنبه در نطق خود در جریان جلسه رای اعتماد به چهار وزیر گفته بود: آقای روحانی! شما به وزرای خود توصیه کردید «اگر ابوذر و سلمان هم بودند، بعد از یک سال آن مقام را عوض کنید» آیا خودت به این توصیه عمل کردی؟ پس چرا یک وزیر (شریعتمداری) را از وزارتی به وزارتخانه دیگر منتقل می‌کنی؟

 

 

به جز دهه اول انقلاب فساد‌ها افزایش پیدا کرده است
او با اشاره به این نطق می‌گوید: من آنجا به آقای رئیس جمهور هم گفتم که خود ایشان به این موضوع عمل نکرده است. اما مساله اینجاست که برای اصلاح افراد سیستم باید اصلاح شود. فساد کشور سیستمی است و اگر این سیستم اصلاح نشود به قول رئیس جمهور ابوذر و سلمان هم اگر در سیستم باشند فاسد می‌شوند.

او ادامه می‌دهد: ما برای مقابله برای با فساد سیستماتیک باید شفافیت سیستماتیک داشته باشیم. به این معنا که کسی نتواند پنهان شود. در سیستم همه چیز باید روشن، قابل رویت و قابل نظارت باشد که حتی افراد فاسد هم نتوانند در سیستم مرتکب فساد شوند.

تمرکز دولتی فسادزاست
صادقی می‌گوید: فساد در کشور همیشه وجود داشته است. یکی از دلایل انقلاب اسلامی علیه رژیم پهلوی فساد در سیستم اداری بود. به نظر می‌رسد در سال‌های پس از انقلاب به جز دهه اول، فساد‌ها بیشتر شده است. افزایش تدریجی تمرکز امور در دولت یکی از عوامل مهم این موضوع به حساب می‌آید که باعث تضعیف بخش خصوصی و تقویت بخش دولتی شده است. این تمرکز به شکل گیری امضا‌های طلایی می‌انجامد. همه این‌ها، عوامل شکل گیری فساد سیستمی هستند.

ترویج نفاق با گزینش‌ها
این نماینده مجلس ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد در انتصاب‌ها و تایید صلاحیت‌ها به خاطر غیراصولی شدن معیار گزینش‌ها، افراد دورو بار می‌آیند و نفاق ترویج می‌شود. به جای آنکه به صلاحیت‌های حرفه ای، تخصصی و به ویژه اخلاق حرفه‌ای توجه شود بیشتر ظواهر مورد توجه قرار می‌گیرند. این مساله منجر به پس زدن افراد متخصص منجر می‌شود. روابط خویشاوندی یا باندی و جناحی هم در این موضوع دخالت دارند. متاسفانه دستگاه‌های نظارتی کشور نیز از جمله مجلس شورای اسلامی روز به روز ضعیف‌تر شده‌اند.

صادقی با بیان اینکه بسیاری از امور، بند امضا‌ها و اجازه‌ها شده‌اند می‌گوید: مقصود از امضای طلایی این است که شما با هر قدمی که می‌خواهید بردارید به مجوز دولت نیاز دارید. یک سری کار‌ها هست که به چنین مجوز‌هایی احتیاج ندارد. در حالی که اگر شفافیت باشد و بخش‌های دیگر درست عمل کنند نیاز به چنین اجازه‌هایی نیست البته این موضوع به خاطر افزایش انحصار دولتی در بسیاری از امور است. اگر یک نظام شفاف باشد این امضا‌ها حذف می‌شود و همه چیز سیستمی می‌شود. یعنی هرکس که صلاحیت دارد اجازه انجام کار پیدا می‌کند و آن کسی که ندارد این اجازه را پیدا نمی‌کند.

 

 

وقتی سیستم هم نمی‌تواند جلوی فرد را بگیرد
او ادامه می‌دهد: امضا‌ها وابسته به تصمیم گیری فردی وابسته شده که به آن‌ها امضای طلایی می‌گوییم. مجوز‌هایی که بر اساس تصمیم شخص صادر می‌شود بر اساس معیار نیست. این مجوز‌ها فسادزا هستند؛ به یک فرد مجوز داده می‌شود و به فرد دیگر نه. فرد براساس علایق یا سلایق خود یک جا را امضا می‌کند و جای دیگر را نه. به این ترتیب سیستم هم نمی‌تواند جلوی آن را بگیرد.

صادقی معتقد است: بخشی از این موضوع نیز به بروکراسی اداری کشور برمی گردد. پیچیده بروکراسی زادگاه فساد می‌شود. یکی از عوامل بروز فساد می‌تواند بروکراسی زائد باشد. بروکراسی تا حدی لازم است، اما همین دیوان سالاری وقتی پیچیده می‌شود فسادزا می‌شود.

نماینده مردم تهران در پایان می‌گوید: این مسائل را نمی‌توان با نگاه به فرد حل کرد. آقای روحانی به جای انکه نگاهشان به مساله فساد و سلامت فردی باشد باید توجه نگاهشان را سیستمی کنند.