پیام استیضاح‌ها به روحانی؛ آیا دومینو ادامه دارد؟

فرارو- داستان یک سال وزارت مسعود کرباسیان روز یکشنبه در بهارستان به پایان رسید. مسعود کرباسیان دومین وزیر اقتصاد حسن روحانی یکشنبه سوژه استیضاح نمایندگان مجلس بود. ۱۸ روز قبل از استیضاح مسعود کرباسیان، وزارت پنج ساله علی ربیعی در وزارت کار به پایان رسید. پیش از این دو نفر رضا فرجی دانا، وزیر علوم روحانی ۹ ماه پس از آغاز به کار با استیضاح مجلس برکنار شده بود. با کاهش ارزش پول ملی و افزایش نقدینگی دولت حسن روحانی رکورددار تعداد وزرای استیضاح شده است. او و محمود احمدی نژاد هر کدام سه وزیر خود را با استیضاح از دست داده اند، با این تفاوت که سه استیضاح احمدی نژاد در دوره هشت سال او از ۸۴ تا ۹۲ رخ داد، اما دولت روحانی تازه در حال وارد شدن به سال ششم ریاست جمهوری خود است. روحانی از زوایای دیگری هم رکورددار استیضاح وزراست؛ اول آنکه هیچ رئیس دولتی به جز او به فاصله ۱۸ روز دو وزیر خود را از دست نداده است و دیگر آنکه شخصا دو روز دیگر باید در مجلس حاضر شود و به سوال نمایندگان پاسخ دهد. دو استیضاح قبلی برای روحانی این پیام فراجناحی را داشت که او باید به خود بیاید. دو فعال سیاسی نیز در گفتگو با فراو می‌گویند این روحانی است که حالا باید تصمیم گیری کند.

فراکسیون‌های سیاسی مانع از استیضاح نشدند
استیضاح ربیعی و کرباسیان در حالی رخ داد که این بار برخلاف دفعات گذشته فراکسیون‌های سیاسی حامی دولت نتوانستند نقش‌آفرین باشند. با وجود آنکه پیش از استیضاح خبر‌ها حاکی از مخالفت فراکسیون‌های ولایی و امید مجلس با استیضاح وزیر اقتصاد بود، اما مخالفت دو فراکسیون بی اثر بود. الیاس حضرتی، نماینده تهران در مخالفت با فراکسیون امید از عضویت در این فراکسیون استعفا داد و به عنوان موافق استیضاح پشت تریبون مجلس قرار گرفت و به انتقاد از دولت پرداخت.

حضرتی با بیان این که روحانی لحظه به لحظه از سیاست‌هایش عقب نشینی کرد و باعث ناامیدی ملت و یاس مردم شد گفت: باید به دور از نگاه جناحی و حزبی به کارکرد یکساله دولت نگاه کنیم. اینکه دولت در یک سال گذشته چه کارنامه‌ای داشته است در حالی که تورم دنیا ۱/۷ خاورمیانه ۲/۴ و حتی افغانستان ۴/۳ درصد است شاهدیم که تورم در شهریور ماه به بالای ۱۵ درصد رسیده و پیش بینی می‌شود تا پایان سال به ۴۰ درصد برسد. وی ادامه داد: مجلس در دو نامه به رئیس جمهور خواستار ترمیم تیم اقتصادی شد؛ حرف رئیس جمهور آن است که رئیس بانک مرکزی را او عوض کرده و تغییر وزیر اقتصاد در اختیار نمایندگان است. ما نمایندگان باید در مقابل مشکلات مردم پاسخگو باشیم. انتظار مردم از مجلس همدردی و همنوایی با مشکلات است. امروز وضعیت را همه می‌بینیم پس لازم است بدون ملاحظات سیاسی و جناحی درباره‌ی استیضاح تصمیم‌گیری کنیم.

 

 

احتمال دو استیضاح دیگر
علاوه بر دو استیضاح قبلی، دو وزیر دیگر دولت نیز احتمالا در صف انتظار قرار می‌گیرند. محمود حجتی، وزیر کشاورزی و عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور وزرایی هستند که تقاضای استیضاح آن‌ها به هیات رئیسه مجلس تقدیم شده است. روز گذشته خبری مبنی بر خارج شدن استیضاح وزیر کشور از دستور مجلس منتشر شده بود. اما محمدجواد کولیوند، رئیس کمیسیون شورا‌ها و امور داخلی مجلس آن را تکذیب کرد و گفت: "با ۱۵ امضایی که در حال حاضر برای استیضاح رحمانی فضلی وجود دارد باید کمیسیون شورا‌ها گزارش این کمیسیون را هرچه سریع‌تر به هیات رئیسه برای اعلام وصول شدن استیضاح رحمانی فضلی ارائه دهد. " درخواست استیضاح وزیر کشاورزی هم به هیات رئیسه مجلس ارائه و سپس به کمیسیون مربوطه ارجاع شده است.

مشخص نیست که تلاش‌ها به برگزاری جلسه استیضاح دو وزیر دیگر و نهایتا برکناری آن‌ها می‌انجامد یا نه. استیضاح رحمانی فضلی ارتباطی به مسائل اقتصادی ندارد، اما دو استیضاح موفق در کمتر از سه هفته به نمایندگان اعتماد به نفس می‌دهد. آیا این اعتماد به نفس می‌تواند منجر به برکناری چند وزیر دیگر شود؟ آیا استیضاح‌ها تا آنجا پیش خواهد رفت که کابینه طبق اصل ۱۳۶ قانون اساسی دوباره از مجلس رای اعتماد بگیرد؟ آیا استیضاح رئیس جمهور نیز در دستور کار قرار می‌گیرد؟ مجلس چه در سر دارد؟ دو فعال سیاسی در پاسخ به این سوالات توپ را در زمین روحانی می‌اندازند و می‌گویند این روحانی است که حالا باید فکری بکند.

تاجرنیا: روحانی فکری بکند وگرنه این دومینو را ادامه می‌دهند
علی تاجرنیا، فعال سیاسی اصلاح‌طلب به فرارو می‌گوید: ما از نظر انسجام در درون حاکمیت و بین دولت و ملت در یکی از بحرانی‌ترین شرایط به سر می‌بریم. ما در بدترین شرایط در ۴۰ سال گذشته هستیم. متاسفانه به خاطر دشوار شدن شرایط در درون حاکمیت نهاد‌هایی به دنبال فرافکنی تقصیرات بر گردن دیگری هستند، خودشان هیچ تقصیری نمی‌پذیرند و سعی می‌کنند بخش‌های دیگری از حاکمیت را مقصر بدانند. متاسفانه نوع مناسبات بین قوای مختلف به گونه‌ای است که به جای آنکه در این شرایط دشوار به دنبال همبستگی بیشتر باشند در جهت واگرایی و مقصر جلوه دادن مجموعه دیگر حرکت می‌کنند. برای این موضوع باید فکر عاجلی کرد. این حرکت‌ها نه تنها اعتماد عمومی را به نهادی مثل مجلس افزایش نمی‌دهد بلکه نوعی از هم گسیختگی اشاعه می‌کند. این مساله در بین افکار عمومی به شدت بحران ایجاد می‌کند.

این فعال سیاسی در پایان می‌گوید: نظارت، استیضاح و برکناری حق مجلس است، اما مهم این است که مردم احساس نمی‌کنند کاری که مجلس انجام می‌دهد گامی در جهت رفع مشکلات آنهاست. بلکه احساس می‌کنند مجلس در حال تسویه حساب با دولت است و یا در در خوش بینانه‌ترین حالت از نمایندگان می‌خواهند از خود رفع تکلیف کنند. می‌خواهند خود را نسبت به مسائل حساس نشان دهند و خود را از مشکلاتی که کشور امروز با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کند را مبرا کنند. اگر خود آقای روحانی فکر عاجلی نکند این مساله مثل یک دومینو می‌ماند. به هرحال بخشی از نمایندگان هرکدام با یکی از وزرا مشکل دارند و الان را زمان مناسبی برای تسویه حساب‌ها می‌دانند.

 

ایمانی: نپرسیم مجلس چه برنامه‌ای دارد؟ برنامه دولت چیست؟
ناصر ایمانی، فعال سیاسی اصولگرا نیز به فرارو می‌گوید: بهتر است به جای آنکه بپرسیم مجلس چه برنامه‌ای برای دولت دارد بپرسیم دولت چه برنامه‌ای دارد؟ مجلس در دو ماه گذشته بار‌ها نشان داد که نسبت به برنامه‌های اقتصادی دولت موضع دارد. نمایندگان حداقل دو بار برای تغییر تیم و برنامه اقتصادی دولت به رئیس جمهور نامه نوشتند. اما رئیس جمهور چنین کاری انجام نداد. قدم بعدی مجلس چه می‌توانست باشد؟ دست مجلس به تیم اصلی اقتصادی دولت مثل معاون اقتصادی رئیس جمهور، رئیس سازمان برنامه و بانک مرکزی نمی‌رسد. در چنین شرایطی نمایندگان دستشان به هر کدام از اعضای تیم اقتصادی که برسد برکنار می‌کنند. حتی محور‌های سوال از رئیس جمهور اقتصادی است. محور سیاست خارجی یا سیاست داخلی نیست.

مجلس می‌خواهد نشان دهد که اشتباهاتش را جبران می‌کند
این فعال سیاسی اصولگرا ادامه می‌دهد: مجلس نسبت به دولت حساسیت دارد و عکس العمل نشان می‌دهد. این عکس العمل‌ها بعضا خارج از روال عادی و منطقی است، اما چاره‌ای نیست. چاره‌ای نیست به این معناست که رفتار کسی که از کنترل خارج می‌شود را نمی‌توان حساب شده تلقی کرد. مثلا حساسیتی که امروز آقای حضرتی داشتند نشان دهنده این بود که کاسه صبر نماینده‌ها لبریز شده است. آن‌ها فشار زیادی از سوی مردم بر روی خود احساس می‌کنند و مجبورند به نوعی عکس العمل نشان دهند. مقصر هم دولت است. در سه چهار ماه گذشته ارزش پول ملی کشور یک سوم شد و تورم بسیار شدیدی در راه است.

ایمانی معتقد است: مجلس هم بر روی دولت نظارت کافی نداشته است. عمر این مجلس نزدیک به دو سال و نیم است. در این سال‌ها نمایندگان چه اقدامی انجام داند که رشد نقدینگی کشور به این میزان نرسد؟ مجلس هم در بعد نظارتی در این زمینه ضعیف عمل کرده است. شاید هم حالا با بخشی از حساسیتی که نشان می‌دهد می‌خواهد اشتباهات خود را جبران کند.