قزل‌آلای رنگ شده به جای سالمون!

«شعبده رنگ‌کردن قزل‌آلا به جای سالمون» این خبری است که اخیرا در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود و ملت ضمن ارسال آن به همدیگر هشدار می‌دهند که سالمون نخورید، بعضی‌ها هشدار را غلیظ‌تر می‌کنند که اصلا قزل‌آلای صورتی هم نخورید.

اصل خبر را که سرچ می‌کنی، می‌بینی ریشه بحث درباره رنگ‌‌کردن قزل‌آلاها به خیلی قبل‌تر از اینها برمی‌گردد و سال‌هاست که موضوع پرورش سالمون‌های داخلی یا همان قزل‌آلاهای صورتی محل بحث بین کارشناسان مختلف هستند اما وقتی پای شبکه‌های مجازی به میان می‌آید، ترجیح برخی مسئولان این است که موضوع را از بیخ و بن تکذیب کنند، مثل رئیس اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی که گفته: «تولید سالمون در داخل کشور و ارزان‌بودن قیمت آن نمی‌گذارد تا در فروش آن تقلب شود. موضوع رنگ‌کردن قزل‌آلا و فروش آن به جای سالمون اصلا صحت ندارد.»

اگر بخواهیم واقعیت ماجرا را روشن کنیم، می‌بینیم که ‌آش نه آن‌قدر که هشداردهنده‌ها می‌گویند، شور است و نه به اندازه تکذیب رئیس اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی بی‌نمک. عيسي گلشاهي مدیرکل دفتر بهبود کیفیت آبزیان سازمان شیلات درباره رنگ‌کردن قزل‌آلاهای ایرانی می‌گوید: «این یک کار بسیار مرسوم و متداول است و هیچ خطری هم ندارد، این کار ابتدا برای راضی‌کردن سلیقه خریداران خارجی قزل‌آلای ایرانی انجام شده و الان بعضا در مورد بازار داخلی هم انجام می‌شود.»

او تأکید می‌کند که این کار اصلا ضرر ندارد و می‌گوید: «بعضی‌ها می‌گویند این کار با مواد شیمیایی انجام می‌شود درحالی ‌که استفاده از مواد صنعتی به دلیل گران‌ بودن اصلا رواج ندارد، بلکه پرورش‌دهنده‌ها با اضافه‌کردن رنگدانه‌های طبیعی به غذای آبزیان گوشت آنها را صورتی می‌کنند، این رنگدانه‌ها که حاوی ليکوپن يا بتاکاروتن هستند، از خوراکی‌هایی مانند هویج و گوجه‌فرنگی گرفته می‌شوند؛ یعنی نه‌تنها طبیعی هستند و برای بدن ضرر ندارند، بلکه خاصیت ضدسرطان هم دارند.»

به گفته او، قزل‌آلای صادراتی ایران به کشورهایی مانند روسیه همگی به همین روش صورتی می‌شوند و نه‌تنها در کشور خودمان آزمایش‌های لازم را می‌گذرانند بلکه در کشور مبدأ هم آزمایش می‌شوند تا برای مصرف‌کننده خطری نداشته باشند. گلشاهی می‌گوید: «اگر کوچکترین اثری از مواد شیمیایی در بدن ماهی باشد، کل بار ماهی معدوم می‌شود. بنابراین نباید به هر شایعه‌ای توجه کنیم.»

اصلا سالمون تولید نمی‌کنیم
تا این‌جا فهمیدیم که قزل‌آلای صورتی آن‌طور که در شبکه‌های اجتماعی پیچیده حاوی مواد شیمیایی نیست و خوردنش ضرر ندارد اما قطعا خریدن آن به قیمت سالمون برای جیب مصرف‌کننده ضررهای زیادی دارد. تولید قزل‌آلای گوشت قرمز هیچ ایرادی ندارد اما فروش آن به‌عنوان سالمون کلاهبرداری است، کاری که خیلی از فروشندگان انجام می‌دهند. آنها سالمون نروژی را با قیمت نزدیک به ١٠٠‌هزار تومان می‌فروشند و در کنار آن قزل‌آلای صورتی را که فیله کرده‌اند، به‌عنوان سالمون ایرانی به خریدار قالب می‌کنند.

آن‌هم با قیمت کیلویی ٤٠-٣٠‌هزار تومان، آن‌هم در شرایطی که قزل‌آلای معمولی کیلویی ١٦ تا ٢٠‌هزار تومان قیمت دارد. در این مرحله اول باید خیال مردم را راحت کرد که اصلا سالمون امکان پرورش در ایران را ندارد. این را حسین عبداللهی معاون توسعه آبزی‌پروری سازمان شیلات کشور می‌گوید و ادامه می‌دهد: «سالمون ماهی بومی مناطق شمالی است و در کشور ما پرورش پیدا نمی‌کند. نوعی از این ماهی به نام قزل‌آلای خال‌قرمز و یک ماهی دیگر که جزو ماهیان آزاد دریای خزر است و به نام «سالمونیده» معروف است، گاهی با ماهی سالمون رایج اشتباه گرفته می‌شود.»

او روی وارداتی‌بودن سالمون تأکید می‌کند و می‌گوید: «مردم باید سالمون وارداتی را از مراکز فروش معتبر و در بسته‌بندی مناسب تهیه کنند تا از اصل‌بودن آن مطمئن شوند.»

با توجه به حرف‌های عبداللهی می‌شود فهمید که حداقل برای پیداکردن سالمون اصل راهی وجود دارد اما در مورد بقیه ماهی چه؟

کوسه به جای شیر، ماهی تن به جای شوریده
«خیلی از ماهی‌ها شکل هم هستند و برای کسانی که خیلی به ظاهر ماهی‌ها مسلط نیستند، تشخیص آنها خیلی سخت است.»

این حرف را یکی از فروشنده‌های بازار ماهی‌فروشان سرچشمه می‌زند و روی بی‌دروپیکربودن بازار فروش ماهی تأکید می‌کند. حسین می‌گوید: «مشتری نمی‌داند که در فلان فصل حلوا ماهی صید نمی‌شود یا ماهی زبیدی در بازار جنوب هم کم پیداست، وارد مغازه که می‌شود، می‌گوید فلان ماهی را می‌خواهم و فروشنده یک ماهی دیگر که قیمتش یک‌سوم آن است، به او می‌فروشد.»

غیر از فروش موردی ماهی‌های اشتباهی، فروش بعضی ماهی‌ها به جای بعضی دیگر یک موضوع کاملا جا افتاده است، مثلا در همین سرچشمه کوسه‌ماهی را به جای شیر و ماهی تن درجه سه را به جای شوریده می‌فروشند و آب هم از آب تکان نمی‌خورد.

فروشنده‌ها می‌گویند، در جریان تقلب هستند اما ماجرا از همان بندر شروع می‌شود. وقتی کوسه‌ماهی‌های کوچک به جای رهاشدن بعد از صید یا فروش در بازار محلی به تهران فرستاده می‌شوند، فروشنده‌های تهرانی هم به‌عنوان ادامه‌دهنده این زنجیره آنها را کیلویی ٣ تا ٥‌هزار تومان می‌خرند و این‌جا بالای ٣٠‌هزار تومان می‌فروشند.