کوبايي‌ها امروز اولين قدم براي انتخاب يک رئيس‌جمهور جديد را برمي‌دارند؛ انتخاباتي که به اقتدار ٦٠ساله برادران کاسترو بر سياست اين کشور پايان خواهد داد. به عبارت دقيق‌تر، کوبا بعد از انقلاب ١٩٥٩، براي اولين‌بار رئيس‌جمهوري به خود خواهد ديد که از خاندان کاستروها نيست.
کوبايي‌ها امروز اولين قدم براي انتخاب يک رئيس‌جمهور جديد را برمي‌دارند؛ انتخاباتي که به اقتدار ٦٠ساله برادران کاسترو بر سياست اين کشور پايان خواهد داد. به عبارت دقيق‌تر، کوبا بعد از انقلاب ١٩٥٩، براي اولين‌بار رئيس‌جمهوري به خود خواهد ديد که از خاندان کاستروها نيست.
به گزارش شرق، پيش‌بيني مي‌شود بيش از هشت ميليون کوبايي در انتخابات امروز شرکت کنند؛ انتخاباتي که مردم کوبا در آن اعضای مجمع ملي قدرت مردم را انتخاب مي‌کنند. اين مجمع به نوبه خود رئيس‌جمهور آينده اين کشور را تعيين خواهد کرد. درحالحاضر از ميگوئل ديازکانل، معاون رائول کاسترو، به‌عنوان گزينه اول رياست‌جمهوري کوبا ياد مي‌شود؛ سياست‌مداري که برخلاف دو رئيس‌جمهور پيشين اين کشور، بعد از انقلاب کوبا به دنيا آمده و به‌اصطلاح متعلق به نسل انقلاب است.
رائول کاسترو که بعد از برادرش، فيدل کاسترو در سال ٢٠٠٨ ميلادي قدرت را در دست گرفت، در سال ٢٠١٣ اعلام کرد ديگر براي رياست‌جمهوري نامزد نخواهد شد و همين امر باعث مي‌شود تا مجمع ملي مسئوليت انتخاب رئيس‌جمهور جديد را بر عهده داشته باشد. در سال ٢٠١٢، رائول کاسترو بحث محدوديت دوره‌هاي رياست‌جمهوري را مطرح کرد و به نظر قصد دارد به آن پايبند بماند.
البته قرار بود اين انتخابات در ماه فوريه برگزار شود و در آن قدرت از رائول کاسترو به ديازکانل منتقل شود؛ اما اين مسئله به تعويق افتاد و علت آن نيز خسارت ١٣ميليارددلاري توفان ايرما به اين کشور عنوان شد. بااينحال، برخي به‌تعويق‌افتادن اين انتقال قدرت را نشانه بعضی تنش‌هاي داخلي و ترديدها در لايه‌هاي داخلي اين کشور مي‌دانند. اين در حالي است که روي‌کارآمدن دونالد ترامپ نيز بيش از پيش بر پيچيدگي‌هاي اين کشور در سياست خارجي‌اش افزوده است.
در واقع به نظر مي‌رسد تغيير نگرش در واشنگتن درباره کاهش تحريم‌هاي کوبا که در دوران باراک اوباما رخ داده بود، باعث شده اين انتقال قدرت با تأخير صورت گيرد. مايکل شيفتر، رئيس اتاق فکري در واشنگتن، دراينباره به واشنگتن‌تايمز مي‌گويد: «سياست در کوبا در زمره گنگ‌ترين سياست‌هاي دنياست. هيچ‌کس خارج از حلقه داخلي قدرت اطلاعات چنداني از آنچه اتفاق مي‌افتد، ندارد».
البته کناررفتن کاسترو از رياست‌جمهوري به معناي پايان کار سياسي او نيست و او همچنان به‌عنوان رهبر حزب کمونيست کوبا باقي خواهد ماند؛ مقامي که چيزي از رياست‌جمهوري کم ندارد. از ديگر سو، کاسترو به صورت غيررسمي کنترل ارتش را نيز در دست خواهد داشت. مهم‌ترين ميراث سياسي رائول کاسترو، کنترل نظامي اقتصاد است. بنابراين در شرايطي که برخي تحليلگران با خوش‌بيني از اين انتخابات به‌عنوان اولين گام کوبا در مسير دموکراسي ياد مي‌کنند، حضور مقتدرانه رائول کاسترو مي‌تواند مانعي در برابر اصلاحات و گشايش‌هاي احتمالي باشد. با اين اوصاف، درباره ميزان و دامنه اختيارات رئيس‌جمهور بعدي ترديدهاي زيادي وجود دارد، البته پيش‌تر نيز چهره‌هاي جوان ديگري به‌عنوان وارثان خاندان کاسترو در پهنه سياسي کوبا ظهور کرده بودند که به‌سرعت افول کردند. دراينباره مي‌توان به کارلوس لاژ، معاون رياست‌جمهوری و فيليپ پرز روکه، وزير خارجه اين کشور، اشاره کرد؛ هر دو در سال ٢٠٠٩ از سوی رائول کاسترو و به علت همکاري با مأموران اطلاعاتي اسپانيايي و بدگويي از رهبران اين کشور از قدرت کنار گذاشته شدند.
انتخابات امروز، دومين مرحله از انتخابات سراسري و عمومي کوباست که سال گذشته اولين مرحله آن برگزار شد. پيش‌تر مردم کوبا در ماه سپتامبر براي تعيين نمايندگان شهري خود پاي صندوق‌هاي رأي رفتند و حالا در اين انتخابات، آنها قانون‌گذاران خود را انتخاب مي‌کنند. در ٢٦ نوامبر سال ٢٠١٧ ميلادي، ١٢هزار‌و ٥١٥ شهروند عادي براي خدمت در ١٦٨ شوراي شهر اين کشور انتخاب شدند. بر اساس قانون، اعضای منتخب شوراي شهر مي‌توانند تا ٥٠ درصد اعضای مجمع ملي را که همان پارلمان کوبا محسوب مي‌شود، تشکيل دهند. اين مسئله باعث مي‌شود مجمع عمومي فقط به نمايندگان پايتخت اين کشور يعني هاوانا تبدیل نشود.
در واقع حضور نمايندگان شوراهاي شهري در پارلمان، باعث مي‌شود ارتباطات قدرتمندي ميان عالي‌ترين بدنه حاکميتي و جوامع محلي برقرار شود. درحالحاضر در ميان ٦١٢ نماينده حاضر در مجمع ملي، ٢٨٤ نماينده شهري وجود دارد که بيش از ٤٦ درصد از کل اعضا را تشکيل مي‌دهند. نمايندگان زن نیز حدود ٤٩ درصد از کل مجمع عمومي را در دست دارند و ٣٧ درصد نمايندگان را نيز سياه‌پوستان و نژادهاي تلفيقي تشکيل مي‌دهند.
ميانگين سني نمايندگان ٤٨ سال بوده و ٤٥ درصد آنها نيز متعلق به حزب کمونيست کوبا هستند که تنها حزب در نظام تک‌حزبي اين کشور را تشکيل مي‌دهد. اعضای ديگر اين مجمع را نیز نمايندگاني تشکيل مي‌دهند که از سوي سازمان‌هاي اجتماعي و توده‌اي تأييدشده معرفي مي‌شوند؛ سازمان‌هايي مانند کميته دفاع از انقلاب، فدراسيون زنان کوبا، فدراسيون دانشجويان، فدراسيون دانش‌آموزان و انجمن ملي کشاورزان خرد. نکته جالب درباره انتخابات امروز کوبا، اين است که براي اولين‌بار در اين مجمع عمومي، زنان مي‌توانند اکثريت را پيدا کنند؛ زيرا درحالحاضر ٥٣ درصد از نامزدها را زنان تشکيل مي‌دهند.
رئیس‌جمهوری از نسل بعد از انقلاب
ميگوئل ماريو ديازکانل برمودز متولد سال ١٩٦٠ است؛ يعني يک سال بعد از پيروزي انقلاب کوبا. او که از سال ٢٠٠٩ تا ٢٠١٢ بر مسند رياست وزارت آموزش عالي کوبا تکيه زده بود، در سال ٢٠١٣ ميلادي از سوي مجمع ملي به‌عنوان معاون اول رئيس‌جمهور انتخاب شد. او اولين سياست‌مدار کوبايي متعلق به نسل بعد از انقلاب است که توانسته به چنين رده‌اي ارتقا يابد. جالب اينکه او در سال ١٩٨٢ و در رشته مهندسي الکترونيک از دانشگاه مرکزي لاس‌ويلاس کوبا فارغ‌التحصيل شد. او همکاري با حزب کمونيست کوبا را در سال ١٩٩٣ آغاز کرد و يک سال بعد به‌عنوان دبير اول کميته استاني اين حزب در ويلاکلارا منصوب شد.
بنابراين مي‌توان گفت که او در طول ٣٠ سال گذشته رفته‌رفته سلسله‌مراتب در حزب کمونيست را پشت‌سر گذاشته و حالا بيش از هر زماني به رياست‌جمهوري اين کشور نزديک است. از ديازکانل به‌عنوان فردي ياد مي‌شود که طرفدار نوسازي رسانه‌هاي دولتي کوبا و همچنين افزايش سطح دسترسي به اينترنت است. همچنين با ٥٧ سال سن در مقايسه با رائول کاستروي ٨٥ ساله، فرد جواني براي رياست‌جمهوري کوبا محسوب مي‌شود و بدون‌ترديد از اقبال بيشتري در ميان اقشار جوان اين کشور برخوردار خواهد شد.
بااينحال، ديازکانل تاکنون درخصوص مسائل کليدي کشور، از جمله اصلاحات اقتصادي و سياسي و همچنين رابطه با آمريکا اظهارنظر چنداني نکرده است و همين مسئله آينده کوبا تحت رياست‌جمهوري او را در هاله‌اي از ابهام قرار مي‌دهد. کريستوفر ساباتيني، کارشناس مسائل کوبا در دانشکده روابط بين‌الملل دانشگاه کلمبيا، در اين رابطه به «رويترز» مي‌گويد: «اکثر مردم کوبا او را فردي مي‌دانند که مي‌تواند ميان نسل جديد و نسل قديم پل بزند». به نظر راز موفقيت ديازکانل رفتار محافظه‌کارانه و چهره خاکستري‌ای بوده که توانسته از خود ارائه کند. آرتور لوپز لوي، تحليلگر سياسي سابق دولت کوبا، بر اين باور است که ديازکانل براي موفقيت در مقام رئيس‌جمهور نيازمند جلب اعتماد ارتش است.
راه دشوار رياست‌جمهوري
هرچند انتخاب رئيس‌جمهور از سوی مجمع ملي صورت مي‌گيرد؛ اما فرايند پيچيده‌اي دارد. انتخابات کوبا فرايندی چندمرحله‌اي است که با انتخاب نمايندگان شهري شروع شده و به انتخاب رئيس‌جمهور مي‌انجامد. فردي که قصد دارد به رئيس‌جمهوري برسد، ابتدا بايد به‌عنوان يک نماينده از سوی يک سازمان اجتماعي و توده‌اي معرفي شده و به تأييد برسد.
در ادامه نيز نامزدي او بايد در يکي از آن ١٦٨ شوراي شهري تأييد شود، اما اين پايان کار نيست و فردي که قصد دارد بر صندلي رياست‌جمهوري اين کشور انقلابي تکيه بزند، در ادامه بايد در يک رأي‌گيري مستقيم و مخفي از سوی مجمع ملي به‌عنوان رئيس‌جمهور انتخاب شود. همين فرايند است که انتخاب رئيس‌جمهور در کوبا را از بسياري از کشورهاي ديگر متمايز مي‌کند. رئيس‌جمهور در اکثر کشورها در يک انتخابات جداگانه و با رأي مستقيم مردم انتخاب مي‌شود.
مردم کوبا در انتخابات امروز ٦١٢ عضو «مجمع ملي قدرت مردم» را انتخاب مي‌کنند که حکم قوه مقننه ملي کوبا را دارد. اعضای اين مجمع که براي يک دوره پنج‌ساله انتخاب مي‌شوند، علاوه‌بر انتخاب رئيس‌جمهور، وظيفه انتخاب شوراي دولت را نیز برعهده دارند که از رئيس‌جمهور، معاون اول رئيس‌جمهور، پنج معاون رئيس‌جمهور، يک وزير و ٢٣ عضو ديگر تشکيل مي‌شود. مجمع ملي همچنين مي‌تواند در صورت نياز، تغييراتی در قانون اساسي کشور ايجاد کند.
برخلاف مرحله نخست انتخابات که در آن رأي‌دهندگان بايد به يک نامزد رأي مي‌دادند، در اين مرحله رأي‌دهندگان مي‌توانند به تمامي نامزدها يا تعدادي از آنها رأي دهند. نامزدهاي حاضر در اين انتخابات از سوی سازمان‌هاي وابسته به دولت و بر اساس معيارهايي مانند ميهن‌پرستي، ارزش‌هاي اخلاقي و سابقه انقلابي‌شان انتخاب مي‌شوند.
اين نامزدها براي ورود به مجمع بايد حداقل ٥٠ درصد آرای منطقه خود را به دست آورند. در صورتي که هيچ نامزدي ٥٠ درصد آرا را به دست نياورد، اين کرسي تا زماني که شوراي دولت تصميم به برگزاري انتخاباتي ديگر بگيرد، خالي خواهد ماند.
