فضانورد ژاپنی مقیم ایستگاه فضایی بین‌المللی، قد خودش را در فضا اشتباه اندازه گرفت و سروصدای زیادی در فضای مجازی به راه انداخت. حال بحث داغی بین کاربران شبکه‌های اجتماعی به راه افتاده است که در فضا چه بلایی سر بدن انسان می‌آید.
به گزارش خبرآنلاین، «نوریشیگه کانای» (نفر اول از سمت راست در تصویر بالا) در توئیتی از ایستگاه فضایی بین‌المللی اعلام کرد که طی ۳ هفته‌ای که از حضورش در فضا می‌گذرد، ۹ سانتی‌متر به قدش اضافه شده است. البته کمی بعد، او با ارسال توئیت دیگری پذیرفت که در محاسبات خود اشتباه کرده و قدش فقط ۲ سانتی‌متر بیشتر شده است.
تغییر قد فضانوردان، یکی از نخستین اثرات شناخته‌شده شرایط بی‌وزنی بر بدن انسان بود. روی زمین، وزن اندام‌های مختلف نیم‌تنه بالایی به ستون فقرات فشار می‌آورد و مهره‌های کمر و گردن را فشرده می‌کند. در مدار زمین اما اندام‌های مختلف وزنی ندارند، درنتیجه مهره‌های کمر و گردن از هم باز می‌شوند و قد فضانوردان افزایش می‌يابد. البته این اثر موقتی است و با بازگشت فضانوردان به زمین، قد آن‌ها هم به شرایط عادی برمی‌گردد.
اثرات بلندمدت فضا
فضانوردان در فضا با خطرهای بی‌شماری روبه‌رو هستند که کمترین بی‌توجهی به آن‌ها، مرگ حتمی را به دنبال دارد. در طول ۷ دهه‌ای که از آغاز عصر فضا می‌گذرد، کمتر از ۶۰۰ فضانورد به فضا سفر کرده‌اند اما دانشمندان توانسته‌اند با معاینه دقیق همین تعداد کم، برخی از اثرات کوتاه‌مدت فضا را تشخیص دهند.
بررسی اثرات حضور بلندمدت در فضا اما نیازمند اطلاعات بیشتری است. ناسا در پروژه فضانوردان دوقلو، وضعیت بدنی «مایک» و «اسکات کلی» را با هم مقایسه کرد. این دو برادر از فضانوردان باسابقه ناسا به شمار می‌آیند و در این پروژه، «اسکات» ۳۴۰ روز را در فضا سپری کرد. در طول این دوره یک‌ساله، هر دو برادر آزمایش‌های پزشکی متعددی را پشت‌سر گذاشتند و نمونه‌های مختلفی از خون خود را به پژوهشگران تحویل دادند.
اسکات کلی در توضیح وضعیت بدن خودش پس از بازگشت به زمین چنین می‌گوید: «درد و گرفتگی عضلات داشتم. کمی از بافت‌های استخوانی و ماهیچه‌ای بدنم از دست رفته بود. بدنم ورم داشت و فشار داخل جمجمه‌ام هم زیاد شده بود. علاوه بر این‌ها، در برخی نقاط پوستم آثاری از جوش و کهیر دیده می‌شد و تا زمانی که دوباره به شرایط روی زمین عادت کنم، حالت سرگیجه و تهوع داشتم.»
پزشکان چه می‌گویند؟
تغییرات سریع جاذبه در فضا می‌تواند هر ماه، چگالی استخوان را به میزان حداکثر ۱ درصد کاهش دهد. در درازمدت، این پدیده می‌تواند به شکستگی و ترک‌خوردگی استخوان بر اثر پوکی استخوان و مشکلات جسمی بلندمدت منجر شود.
بی‌وزنی هم‌چنین سبب می‌شود که مایعات بدن به‌سوی اندام‌های فوقانی جابه‌جا شوند که ورم‌کردن، افزایش فشار خون و بروز مشکلاتی در بینایی و عملکرد برخی اندام‌ها را به همراه دارد. تغذیه مناسب و ورزش منظم در پیشگیری از بروز این مشکلات، نقش مهمی دارد.
اختلالات روانی
زندگی طولانی‌مدت در محیط بسته و منزوی فضاپیماها و ایستگاه‌های فضایی، اختلالات رفتاری و روان‌شناختی نیز به همراه خواهد داشت. ساعت طبیعی بدن در فضا عملکرد طبیعی خود را از دست می‌دهد و افسردگی و اختلالات خواب را به بار می‌آورد. برای پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی در ایستگاه فضایی بین‌المللی، چرخه شب‌وروز زمین با مجموعه‌ای از لامپ‌های ال‌ای‌دی شبیه‌سازی می‌شود.
در محیط بسته، میکروب‌های بدن هم ساده‌تر منتقل می‌شوند. شرایط فضا سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند؛ درنتیجه باید نمونه‌های خون، بزاق و ادرار را بادقت و به شکلی منظم آزمایش کرد تا تحول میکروب‌های بدن را زیر نظر داشت.
تشعشعات مضر در فضا به مراتب شدت بیشتری دارند. با خروج از سپر مغناطیسی محافظ زمین، خطر ابتلا به سرطان و آسیب به سیستم عصبی به مراتب افزایش می‌یابد. تشعشعات فضایی هم‌چنین باعث بیماری و خستگی مزمن می‌شود. خوشبختانه ایستگاه فضایی بین‌المللی درون سپر محافظ زمین قرار دارد، اما فضانوردانی که به ماه یا مریخ سفر خواهند کرد، در برابر چنین خطرهایی بی‌دفاعند.
