فرارو- یک رسانه عربی ابعاد داخلی و منطقهای موضعگیری ترکیه در قبال تحولات اخیر ایران را مورد بررسی قرار داد.
به گزارش فرارو، وبگاه شبکه خبری الجزیره، طی یادداشتی به قلم سعید الحاج، کارشناس مسائل ترکیه، به موضع ترکیه در قبال تجمعات ایران پرداخت و نوشت: در ۲۸ دسامبر گذشته، در ایران اعتراضاتی شکل گرفت و به شکل قابل توجهی به سایر مناطق سرایت کرد. ارتباط ترکیه با ایران به طور زودهنگام آغاز شد. مولود چاوش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، در روز دوم اعتراضات با همتای ایرانیاش تماس گرفت.
در دوم ژانویه وزارت خارجه ترکیه، بیانیهای صادر کرد. علاوه بر این، روز بعد رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه با همتای ایرانیاش، حسن روحانی، تماس گرفت. اظهارات رسمی مقامات ترکیه، درباره وقایع ایران در روزهای گذشته ادامه داشت.
رویکرد رسمی ترکیه در خصوص حوادث ایران را میتوان در چند عنوان خلاصه کرد:
نخست: اهتمام ترکیه به ثبات ایران و صلح اجتماعی آن و نگرانی ترکیه از روند وقایع.
دوم: حمایت از تظاهرات مسالمت آمیز و ضرورت اجتناب از خشونت و تحریک.
سوم: عدم پذیرش مداخله خارجی؛ بر این اساس که آنچه در ایران اتفاق میافتد یک مسئله داخلی است.
چهارم: ثبات ایران برای همسایگانش بخصوص ترکیه مهم است.
پنجم: ارزیابی مثبت از اظهارات روحانی و برخورد رسمی ایران با رویداد.
اظهارات ترکیه صرفا به حزب حاکم و دولت محدود نشد؛ بلکه اوزتورک یلماز، رئیس حزب خلق جمهوری -بزرگترین حزب اپوزیسیون- تصریح کرد که همه دلایل تظاهرات داخلی نیست بلکه واضح است که دخالت خارجی در وقایع وجود دارد.
دو کشور منطقهای و همسایه (ایران و ترکیه) افتخار میکنند که باثباتترین مرزها در منطقه در چند قرن را داشتهاند. در طول قرنهای گذشته، بر اساس احترام به حاکمیت طرف مقابل و اجتناب از درگیری مستقیم، روابط دو جانبه را با همکاری و رقابت مدیریت کردهاند.
دلایل و عوامل آشکاری وجود دارد که در تعیین موضع ترکیه در قبال تظاهرات اعتراضی ایران نقش دارند. اول از همه، اهمیت دادن به ثبات یک کشور بزرگ، مؤثر و دارای روابط حسنه با آنکارا است.
شاید این امر با فلسفه حزب عدالت و توسعه مبنی بر تکامل و همکاری اقتصادی با کشورهای همجوار و دوست، مرتبط است. چیزی که مستلزم آرامش و ثبات در منطقه است.
با این حال، عامل اصلی که موضع ترکیه را در حال حاضر شکل میدهد، نگرانی از وضعت هرجومرج احتمالی در یک کشور بزرگ و همسایه مانند ایران و تاثیر آن بر داخل ترکیه است. بویژه آنکه ترکیه نیز در ماه می ۲۰۱۳ موج اعتراضی مشابهی را تجربه کرد و هنوز به طور نهایی از پیامدهای کودتای ناکام تابستان ۲۰۱۶ فارغ نشده است.
آنکارا به روند همکاری رو به رشد با تهران اهمیت زیادی میدهد. زیرا تلاشهای ترکیه - تا سال ۲۰۱۵ - برای تاسیس یک ائتلاف قوی با عربستان جهت ایجاد توازن با توسعه نفوذ ایران در منطقه بینتیجه ماند. پس بروز تحولاتی در منطقه، از جمله محاصره قطر و همهپرسی کردستان عراق، تلاشهای ترکیه و عربستان نتیجه معکوس داد. علایم زیادی درباره تناقض منافع آنکارا و ریاض بروز کرد. در مقابل، ترکیه و ایران در برابر محور به رهبری عربستان، به یکدیگر نزدیک شدند.
علاوه بر این، خطر مسئله کردها در منطقه وجود دارد. بخصوص اگر وقایع ایران به هرج و مرج بینجامد و توانمندی ایران برای کنترل مرزها ضعیف شود. این امر برای امنیت ملی ترکیه خط قرمز است.
روایت دخالت خارجی
آنکارا در این اواخر از تنش در روابطش با همپیمانان سنتی در محور غربی - آمریکا، اتحادیه اروپا و ناتو - رنج میبرد. به همین دلیل، بین بحرانهایش با این کشورها و تحولات محلی و منطقهای - اعتراضات ایران هم از این امر مستثنا نیست- ارتباط برقرار میکند.
عدم پذیرش مطلق هرگونه دخالت خارجی در بحران ایران، بوضوح در گفتمان رسمی ترکیه جلوهگر شد. وزیر خارجه ترکیه از جامعه بین المللی خواست که در برخورد با نظام ایران "از استانداردهای دوگانه اجتناب کند" او موضع بین المللی درباره کودتای مصر را یادآوری کرد و آن را با دولت انتخابی تهران مقایسه کرد.
ارزیابی وزیر خارجه ترکیه از رویدادها، به احتمال دخالت خارجی در ایران اشاره کرد.
روایت مورد هدف قرار گرفتن، در رسانههای نزدیک به حزب عدالت و توسعه و دولت، تجلی بیشتری دارد. در این رسانهها، تحولات ایران مکررا به حوادث گیزی پارک استانبول در سال ۲۰۱۳ تشبیه میشود. حوادث استانبول ابتدا به شکل اعتراضات محدود درباره قطع درختان میدان معروف تقسیم در استانبول شروع شد و سپس به تظاهرات گسترده و آشوبگرانه تبدیل شد. در آن زمان، آنکارا برخی کشورها را به حمایت، دخالت و تحریک تظاهرات متهم کرد.
ثبات ترکیه متاثر از ثبات ایران است. آنکارا نمیتواند یک وضعیت وخیم عدم ثبات در یک کشور بزرگ و همسایه مانند ایران را تحمل کند.