روزی که «اطلاعات» مصادره شد

روز ۱۸ شهریور ۱۳۵۸ روزنامه اطلاعات مصادره شد.

«تاریخ ایرانی» نوشت: احمد آذری قمی دادستان انقلاب اسلامی مرکز با صدور اطلاعیه‌ای در مورد ضبط و مصادره اموال منقول و غیرمنقول سناتور عباس مسعودی خطاب به بنیاد مستضعفین دستوری صادر کرد که متن آن به این شرح است: «بنیاد مستضعفین - چون عباس مسعودی متوفی، صاحب موسسه اطلاعات از پایه‌گذاران رژیم طاغوت بوده و موسسه‌اش کاملا در اختیار رژیم قرار داشته و بر سیاست‌های استعماری آنان صحه گذارده است و آنچه بدست آورده و از خود بجای گذاشته غیرمشروع است و متعلق به مستضعفین است، لازم است بنیاد محترم تمام اموال منقول و غیرمنقول او و فرزندانش و اقارب نزدیک وابسته به او را، از جمله موسسه اطلاعات و شرکت ایران‌چاپ را تحویل گرفته و در اداره و رسیدگی به آنها و خصوصا توجه به وضع کارمندان و کارگران شریف آن، مساعی لازم را به عمل آورند و کوشش نمایند.»

دادستان همزمان طی دو حکم دیگر دستور ضبط اموال منقول و غیرمنقول محمدعلی مسعودی‌ مدیر موسسه پست تهران و مصطفی مصباح‌زاده سناتور سابق و صاحب امتیاز روزنامه کیهان را نیز صادر کرد. در اطلاعیه اول درباره سناتور مسعودی آمده بود: «پرونده محمدعلی مسعودی سناتور سابق و شریک موسسه اطلاعات و صاحب امتیاز روزنامه ضدمردمی پست تهران را که کاملا در اختیار طاغوت بوده، مورد بررسی قرار داده و اموال منقول و غیرمنقول آن کلا در اختیار آن بنیاد است. اقدام فرمایید.»

روزنامه کیهان متن حکمی که درباره مصادره اموال مصباح‌زاده صادر شده بود را نیز همان روز به چاپ رساند. در این اطلاعیه آمده بود: «بنیاد مستضعفین، به دلیل اینکه دکتر مصطفی مصباح‌زاده صاحب موسسه کیهان و از پایه‌گذاران حکومت طاغوت که مدت ۵۰ سال به نفع اجانب و بیگانگان قدم برداشته و با گرفتن رشوه‌های کلان از سیاست‌های استعاری حمایت کرده و آنچه به دست آورده غیرمشروع است و باید در اختیار بنیاد قرار گیرد، لذا بدینوسیله اعلام می‌گردد که علاوه بر موسسه کیهان که قبلا در اختیار بنیاد قرار گرفته، بقیه اموال منقول و غیرمنقول او را نیز در اختیار بگیرید.»

سناتور عباس مسعودی مؤسس و مدیر روزنامه اطلاعات، سال ۱۲۸۰ شمسی در تهران متولد شد. تحصیلات مقدماتی و متوسطه را در مدرسه دارالفنون تهران به پایان رساند و سپس وارد فعالیت‌های مطبوعاتی و خبرنگاری شد. تحصیلات را در خارج از محیط مدرسه ادامه داد و تکمیل زبان خارجه و فراگرفتن رشته‌های مختلف را پی گرفت.

زندگی سیاسی مسعودی از اوایل ۱۳۰۰ شمسی آغاز شد. در این سال وی «مرکز اطلاعات» را در خیابان علاءالدوله سابق (فردوسی‌) دایر کرد. این مؤسسه تا سه سال دایر بود و اخبار داخله و خبرهای خبرگزاری‌های خارجی را که به وسیله مخبرین خود کسب می‌کرد، در اختیار نشریه و مجلات پایتخت می‌گذاشت‌. چندی بعد تصمیم گرفت برای اولین بار روزنامه یومیه عصر را منتشر سازد. در تیر ۱۳۰۵ امتیاز روزنامه اطلاعات به نام وی صادر شد و مرکز اطلاعات به روزنامه اطلاعات تبدیل شد.

اولین شماره این روزنامه، عصر ۱۹ تیر ۱۳۰۵ منتشر شد. مجموعه اخبار و گزارش‌های این شماره عبارت بود از: مقاله‌ای در معرفی مرکز اطلاعات، گزارش جلسه افتتاحیه مجلس ششم‌، متن نطق افتتاحیه رضاشاه در جلسه مجلس‌، خبری در مورد قیام مردم مراکش و خبری درباره انتشار بیماری وبا در هند.

روزنامه اطلاعات تا چند سال به صورت یک برگ، هر روز منتشر می‌شد و عباس مسعودی در هر برگ نام خود را به عنوان صاحب امتیاز در بالای صفحه می‌نوشت. وی بعد از انتشار اولین نسخه روزنامه با مشکلات زیادی مواجه شد به طوری که ناگزیر شد شماره دوم آن را یک ماه بعد در ۱۹ مرداد منتشر کند. از آن سال تاکنون هر روز روزنامه اطلاعات مرتبا منتشر می‌شود.

فعالیت‌های پارلمانی مسعودی از ۱۳۱۴ شمسی آغاز شد. در این سال، وی به وکالت دوره دهم مجلس شورای ملی از تهران برگزیده شد و شش دوره متوالی ـ تا پایان دوره پانزدهم‌ـ در آن سمت باقی ماند. در ۱۳۲۸ شمسی که انتخابات مجلس سنا برای اولین بار در تهران برگزار شد، با سمت سناتوری تهران به این مجلس راه یافت و در سال‌های بعد نیز تا زمان مرگ سناتور بود.

عباس مسعودی سرانجام روز سه‌شنبه ۲۷ خرداد ۱۳۵۳، در ۷۳ سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت اما پیش از فوت، مدیریت روزنامه اطلاعات را به پسرش فرهاد واگذار و پسر دومش بهرام را به معاونت وی انتخاب کرد. پس از انقلاب، با تلاش بهرام بود که موسسه اطلاعات موفق شد به کار ادامه دهد. تا زمان مصادره، بهرام مدیر انتخابی کارکنان موسسه اطلاعات بود. بهرام در ایران زندگی می‌کند. تیراژ روزنامه اطلاعات قبل از مصادره صد‌ها هزار نسخه در روز بود. در دوران سردبیری غلامحسین صالحیار فروش روزنامه اطلاعات به ۸۵۰ هزار نسخه در روز رسیده بود.

هشت ماه پس از مصادره روزنامه اطلاعات در روز ۱۸ شهریورماه نویسندگان قدیمی آن برکنار شدند. این برکناری چند هفته پیش از سردبیری شمس آل‌‌احمد صورت گرفت و برای لغو احکام از دست او هم کاری برنیامد.

پس از مصادره اطلاعات، این موسسه زیر نظر بنیاد مستضعفان قرار گرفت. این شرایط بود تا اینکه با صدور حکم ریاست محمود دعایی بر این موسسه، در پی رایزنی‌های صورت گرفته تصمیم بر این شد که موسسات اطلاعات و کیهان از زیر نظر بنیاد مستضعفین خارج شوند.

محمود دعایی در این‌باره می‌گوید: «کیهان و اطلاعات، مؤسسات عظیم مطبوعاتی - فرهنگی بودند که در آغاز پیروزی انقلاب مصادره شدند و حکم مصادره‌شان را هم مرحوم آقای آذری قمی داده بود. سرپرستی مؤسساتی که مصادره می‌شدند بر عهده بنیاد مستضعفان بود و به همین دلیل امام در حکمی که مرحمت فرمودند، تأکید کردند که روزنامه اطلاعات مربوط به مستضعفان است و باید در خدمت مستضعفان قرار بگیرد. پس از آن در مقطعی که آقای مهندس موسوی، سرپرستی بنیاد مستضعفان را برعهده داشتند، آقای دکتر خاتمی که وزیر ارشاد و در عین حال سرپرست کیهان بودند، پیشنهادی دادند که آقای مهندس موسوی آن پیشنهاد را به محضر حضرت امام برد و امام هم پذیرفتند که دو مؤسسه کیهان و اطلاعات به دلیل ماهیت فرهنگی‌شان از بنیاد جدا شوند و تابع رهبری باشند، به عبارتی زیرنظر مستقیم رهبری اداره شوند. امام پذیرفتند و از آن تاریخ اطلاعات و کیهان از بنیاد مستضعفان جدا شدند.»