بازی مرگبار «نهنگ آبی» و آن شیری که آدم می‌خورد!

ماجرای چالش نهنگ آبی که این روزها در دنیا قربانیان زیادی گرفته و سروصدایی در رسانه‌ها به پا کرده، شیری است که یک جوان روس به عنوان «بازی» طراحی کرده و ظاهراً آدم باید آن را بخورد، اما در عمل تبدیل به شیری شده که آدم‌ها را می‌خورد!
 
فیلیپ بودکین جوان  بیست‌ودو ساله‌ی روس سال ۲۰۱۳ پایه‌های بازی مرگباری را گذاشت که حالا بسیاری را در سراسر جهان به خود مشغول کرده؛ گردانندگان بازی، کسانی که بازی می‌کنند، خانواده‌های آنان، مقامات کشورها و روزنامه‌نگارانی که در این سه، چهار سال هزاران خبر و گزارش به زبان‌های مختلف درباره‌ی «نهنگ آبی» تهیه کرده‌اند.
 
بودکین دانشجوی روانشانسی اخراجی بود که با ایده‌ی پاک کردن جهان از زباله‌های زیستی یک بازی پنجاه مرحله‌ای را طراحی کرد. او معتقد بود کسانی که فکر می‌کنند در این جهان ارزشی ندارند و هیچ‌کس اهمیتی برای آنان قائل نیست زباله‌های زیستی‌اند که جهان باید از لوث وجودشان پاک شود! حالا آمارها حاکی از این است که این تز تاکنون در کشورهای مختلف به مرگ بیش از ۱۳۰ نوجوان و جوان منجر شده است.
 

البته واضح است که گردانندگان بازی شرکت‌کنندگان این چالش را مستقیماً زباله خطاب نمی‌کنند اما طراحی بازی از اساس به گونه‌ای است که نوجوانانی با خصوصیات انزوا و افسردگی را هدف قرار داده و بنا دارد به آنان کمک کند از شر خودشان خلاص شوند.

 

 
قاعده‌ی بازی
این بازی بر اساس رابطه‌ی بین شرکت‌کنندگان و گردانندگان بازی پیش می‌رود و مجموعه‌ای از وظایف است که هر روز یک بار در نیمه‌های شب به شرکت‌کنندگان محول می‌شود و آنان برای ورود به مرحله‌ی بعدی بازی باید آن را به انجام برسانند و مدارک و شواهد انجام آن را از راه اینترنت برای گردانندگان بازی ارسال کنند.
 
پنجاه وظیفه بطور اختصاصی برای هر شرکت‌کننده در نظر گرفته می‌شود که بازی را تا پنجاه روز طول می‌دهد؛ البته هر شرکت‌کننده تنها عبور از ۴۹ مرحله را می‌بیند چراکه با عبور از مرحله‌ی آخر شرکت‌کننده دیگر در قید حیات نخواهد بود که پیروزی‌اش را جشن بگیرد!
 

اطلاع دقیقی از مراحل مختلف بازی در دست نیست اما یافته‌هایی که از شرکت‌کنندگانی که بازی را به آخر برده‌اند به جا مانده و اظهارات کسانی که در تمام کردن آن ناموفق بوده‌اند، نشان می‌دهد بازی از مراحل ساده‌ای مثل ارسال عکس و اطلاعات شخصی برای گردانندگان آغاز می‌شود و تا بیدار شدن در ساعت مشخصی از نیمه‌شب و تماشای فیلم‌های ترسناک، نشستن روی بام و آویزان کردن پاها، رفتن روی لبه‌ی پل، بالا رفتن از جرثقیل‌های بلند ساختمانی، گردش‌ شبانه در گورستان‌ها، حک کردن طرح یک نهنگ آبی روی ساعد با جسمی تیز، بریدن دست و فروکردن سوزن در بدن شرکت‌کننده را در بر می‌گیرد؛ آخرین وظیفه -که معنای پیروزی را البته برای گردانندگان بازی کامل می‌کند- خودکشی است!

 
در مرحله‌ی پایانی چالش، شرکت‌کنندگان که طی ۴۹ روز توسط گردانندگان بازی از نظر روانی برای از بین بردن خودشان آماده شده‌اند، فرمان خودکشی را دریافت می‌کنند. (ناگفته نماند که هر شرکت‌کننده از ابتدای بازی به پایان آن واقف است). گفته‌ می‌شود گردانندگان بازی با اتکا به اطلاعاتی که در طول بازی از شرکت‌کننده دریافت کرده‌اند، او را تهدید می‌کنند که اگر مراحل بازی را به پایان نبرد، اعضای خانواده‌اش به خطر می‌فتند. بنابراین شرکت‌کننده باید از کارهایی که انجام داده فیلم و عکس تهیه کند تا به گردانندگان بازی اثبات کند که کارش را بخوبی انجام داده است؛ البته این به ندرت شامل مرحله‌ی آخر بازی می‌شود؛ چونمرده‌ها نمی‌توانند چیزی را ارسال کنند. به همین دلیل در برخی موارد نمی‌توان خودکشی را به این بازی نسبت داد، مگر اینکه شواهدی از شرکت فرد در بازی برجای مانده باشد.
 
ریشه‌های قضیه
چرا «نهنگ آبی»؟ گفته می‌شود که مبتکر این چالش با انتخاب این اسم به نهنگ‌هایی اشاره کرده که در سواحل به گل می‌نشینند؛ اتفاقی مرموز که گرچه علتش دقیقاً مشخص نیست اما باور عامه بر این است که این نهنگ‌ها، «خودکشی» می‌کنند.
 
این به اصطلاح بازی اولین بار سال ۲۰۱۳ در یک شبکه‌ی اجتماعی روسی به نام «وی‌کنتاکت» آغاز شد و گفته می‌شود که سال ۲۰۱۵ منجر به اولین خودکشی شد. فیلیپ بودکین خودش ادعا کرده که بازی را اختراع کرده است؛ همین ادعا منجر شد او به اتهام تحریک حداقل ۱۶ نوجوان به خودکشی بازداشت شود. گرچه، با دستگیری او بازی همچنان ادامه یافت که این نشان می‌دهد این بازی بیش از یک مغز متفکر و گرداننده دارد.

در همان روسیه، اخیراً یک دختر هفده‌ساله‌ هم به اتهام اینکه مغز متفکر بازی بوده و چندین نوجوان را وادار به خودکشی کرده، بازداشت شده است. دست‌کم دو بازداشت دیگر در رابطه با این بازی صورت گرفته است.

 

چالش نهنگ آبی در کشورهای زیادی نفوذ کرده و مواردی از خودکشی یا اقدام به خودکشی در این کشورها نیز گزارش شده است: آرژانتین، برزیل، بلغارستان، شیلی، چین، کلمبیا، گرجستان، هند،‌ ایتالیا، کنیا، پاراگوئه، پرتغال، عربستان سعودی، صربستان، اسپانیا، آمریکا، اروگوئه، ونزوئلا و ایران.
 
چالش نهنگ آبی در هند رواج زیادی پیدا کرده و حداقل پنج مورد خودکشی به آن مرتبط دانسته شده است. جوان بیست‌ودو ساله‌ای که از چالش انتحاری نهنگ آبی نجات یافته، این تجربه را دردناک توصیف کرده است؛ تله‌ی  مرگی که حتی اگر می‌خواست نمی‌توانست از آن جدا شود.
 
الکساندر با چاقو در حال حک کردن طرح نهنگ آبی روی دستش بود که یک تیم پلیس وارد خانه‌ شد و او را از ادامه  کار باز داشت. حالا او می‌گوید بعد از چند جلسه مشاوره، از نظر روحی پایدار است.
 
این جوان در یک گروه واتس‌اپ، لینک چالش نهنگ آبی را دریافت کرده و می‌گوید: «این یک برنامه یا بازی نیست که بتوان آن را دانلود کرد. فقط یک لینک است. چالش توسط مدیر نهنگ آبی برای افرادی که می‌خواهند بازی کنند بطور سفارشی طراحی می‌شود».
 
او در دورانی که در این بازی شرکت داشت از صحبت کردن با اهل خانه اجتناب می‌کرد و بیشتر خود را در اتاقش محصور کرده بود. گرچه می‌خواست از بازی خارج شود، اما نمی‌توانست. بالاخره برادرش که از بازی نهنگ آبی با خبر بود، متوجه رفتار عجیب او شد و به پلیس اطلاع داد.
 
در برزیل دختری از بالای دیوار شش‌متری خانه‌شان پایین پرید. او زنده ماند و به پلیس گفت قبلاً به خاطر این بازی دست‌های خود را بریده بود و در مرحله‌ی آخر بازی یعنی خودکشی قرار داشت.
 
در سائو پالئولو، پایتخت برزیل نیز دو عاشق و معشوق هجده و نوزده‌ساله بالای هتلی مجلل رفتند و آنجا پسر با شلیک یک گلوله در سر نامزدش او را کشت و سپس اقدام به خودکشی کرد. مقامات برزیل این اتفاق را با چالش نهنگ آبی مرتبط دانسته‌اند.
 
در کنیا دانش‌آموزی در چالش نهنگ آبی شرکت کرده بود و در نهایت خود را در بالکون هتل پدربزرگش در مرکز شهر حلق‌آویز کرد.
 
در عربستان سعودی پسری سیزده‌ساله در اتاقش با کابل پلی‌استیشن خودکشی کرد و مادرش جسد او را پیدا کرد. مرگ او به بازی نهنگ آبی مرتبط دانسته شد. او اولین قربانی این چالش عربستان شناخته می‌شود.
 
در ایران نیز نگرانی‌های درخصوص این بازی وجود دارد؛ اخیراً یورو نیوز گزارش داد ویدئویی در فضای مجازی منتشر شده که گفته می‌شود مربوط به خودکشی دو جوان است که در این چالش شرکت کرده بودند.

 

 
 تمهیدات لازم
بازی نهنگ آبی، نگرانی‌های شدیدی را در هند، روسیه و اروپای غربی از جمله فرانسه و انگلیس موجب شده است. برزیلی‌هادر واکنش به این بازی، جنبشی به نام «نهنگ صورتی» ایجاد کردند که با کمک و همکاری صدها داوطلب ایجاد شد. این جنبش بر اساس وظایف مثبتی ایجاد شده که به زندگی بها می‌دهند و با افسردگی مبارزه می‌کنند. همچنین در برزیل جنبش مردمی برای مقابله با این بازی ایجاد شده تا کسانی که به کمک روحی احتیاج دارند را راهنمایی کنند. همچنین پلیس مبارزه با جرائم فناوری‌های پیشرفته‌ی برزیل  سازوکاری دیجیتال برای هشدار به جوانان درباره‌ی خطرات این بازی فراهم کرده.
 
در آمریکا، سایتی که اسمش «چالش نهنگ آبی» بود، یک چالش ۵۰ روزه‌ی ارتقای سلامت ذهنی و تندرستی ارائه داد. یک نویسنده نیز گفته می‌خواهد فیلمنامه‌ای با نام «نیروی اراده» درباره‌ی این بازی بنویسد.
 
شرکت‌های اینترنتی چین هم گروه‌های مجازی مشکوک به دست داشتن در این بازی را مسدود می‌کنند. همچنین نتایج جست‌وجوی کلمات مرتبط با این بازی نیز در کیوکیو (شبکه‌ی اجتماعی ملی چین) مسدود شده است.
 
مقامات هندی نیز از گوگل، فیسبوک و یاهو خواسته‌اند تمامی لینک‌هایی که کاربران را به چالش نهنگ آبی هدایت می‌کرد، حذف کنند.
 
این بازی برپایه‌ی اینترنت و شبکه‌های اجتماعی طراحی شده اما با تلفاتی که برجای گذاشته و اطلاع‌رسانی‌های گسترده درباره‌ی آن، این شبکه‌ها نیز تمهیداتی را برای مقابله با آن به کار گرفته‌اند.
 
وقتی در شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی نظیر فیسبوک، توئیتر، اینستاگرام و یوتیوب درباره‌ی نهنگ آبی جست‌وجو کنید با انبوهی از محتواهای تولید شده مواجه خواهید شد که البته ۹۹ درصد آنها ماهیت آموزشی و اطلاع رسانی دارند. به محض اینکه در فیسبوک و اینستاگرام عبارت «نهنگ آّبی» را جست‌وجو کنید پیامی را مشاهده خواهید کرد که می‌گوید: «اگر شما یا کسی که می‌شناسید دوران سختی را پشت سر می‌گذارد و نیاز به حمایت دارید، ما مایلیم به شما کمک کنیم».