ورزش ایران و بحرانی به نام پاداش ورزشکاران

شنبه صبح روز مهمی برای مدال‌آوران ایرانی المپیک و پارالمپیک ریودوژانیرو بود. آنها پس از حدود هفت ماه پاداش خود را دریافت کردند. حدود یک سال پیش از المپیک و پارالمپیک ٢٠١٦ رسما اعلام شده بود که برای رتبه‌های اول، دوم و سوم این رویداد مهم به ترتیب ٣٠٠، ٢٠٠ و ١٢٠ سکه تمام‌بهار آزادی پاداش در نظر گرفته خواهد شد.

به گزارش شرق، این البته پاداشی بود که دولت برای افتخارآفرینان المپیک و پارالمپیک در نظر گرفت. در کنار این پاداش درخورتوجه باید به هدایایی که استانداری‌ها، سایر نهادهای دولتی، کمیته ملی المپیک و چند شرکت خصوصی برای ورزشکاران در نظر گرفتند هم توجه کرد. اکثر این پاداش‌ها هم تا امروز پرداخت شده‌اند.

با مقایسه پاداش ورزشکاران ایرانی با ورزشکاران سایر کشورها ایران جزء کشورهایی است که پاداش نقدی درخورتوجهی به ورزشکاران پرداخت می‌کنند و یکی از ١٠ کشور برتر دنیاست.

در دهه‌های گذشته بسیاری از ورزشکاران مطرح کشور از مشکلات اقتصادی گلایه داشتند. قهرمانان المپیکی بارها با مقایسه دستمزدشان با فوتبالیست‌ها از این بابت انتقاد کردند. این انتقادها وگلایه‌ها موجب شد از المپیک ٢٠٠٠ به بعد پرداخت پاداش به قهرمانان المپیک رشد چشمگیری کند. این رشد در اواخر دهه ٩٠ مضاعف شد تا به نقطه کنونی رسید.

مدال‌آوران رشته‌هایی مثل کشتی و وزنه‌برداری عنوان می‌کردند که آنها نباید دغدغه معیشت داشته باشند تا بتوانند با تمرکز روی ورزش قهرمانی برای کشور افتخار کسب کنند که صحبت درستی بود و هست. همچنین در کشورهای غربی برای درآمد کسب‌کردن ورزشکاران غیرحرفه‌ای هم راه‌هایی وجود دارد که در ایران چنین نیست و پرداخت پاداش‌های ‌میلیونی از سوی دولت این خلأ را تا حدودی پر کرده است.

بااین‌حال به نظر می‌رسد موضوع پاداش ورزشکاران به یکی از مشکلات بنیادی ورزش ایران تبدیل شده است. در یک دهه اخیر با رفتار چند ورزشکار خاص که درباره مادی‌بودن و توجه آنها به پاداش، لطیفه‌های زیادی هم ساخته شده، کسب پاداش نقدی تبدیل به یک ارزش برای گروهی از ورزشکاران شده است.

در روزهای پس از المپیک بارها مدال‌آوران ریو از تأخیر در پرداخت پاداششان گلایه کردند. حتی پس از مراسم شنبه صبح کیانوش رستمی، قهرمان وزنه‌برداری المپیک ٢٠١٦ عنوان کرد بهتر است مراسم تجلیل زودتر برگزار شود. قاسم رضایی دارنده مدال برنز المپیک در رشته کشتی فرنگی تأکید داشت پاداش قهرمانان خیلی هم چشمگیر نیست و تمامی این پاداش‌ها به اندازه درآمد یک سال یک فوتبالیست هم نمی‌شود.

احسان روزبهانی بوکسور المپیکی ایران به اینکه نامش در فهرست قهرمانان سال ١٣٩٤ قرار نگرفته و به او پاداشی نرسیده، شدیدا معترض است. خانواده مرحوم بهمن گلبارنژاد، دوچرخه‌سوار ایرانی که در جریان بازی‌های پارالمپیک جان خود را از دست داد در اعتراض به کم‌بودن هدیه اهدایی رئیس‌جمهور ٨٠ سکه طلایی را که شنبه به آنها داده شده بود، پس دادند.

مطمئنا بخشی از این گلایه‌ها کاملا منطقی و قابل بررسی است اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و مدیران ورزش، موضوع پاداش‌ها به یک زنگ خطر برای ورزش ایران تبدیل شده است.
ظاهرا برخی ورزشکاران با هدف کسب پاداش پای به مسابقات المپیک و بازی‌های آسیایی می‌گذارند كه معمولا از کم‌بودن پاداش و دیرپرداخت‌شدن گلایه دارند و مشخص نیست سرانجام این رویه به کجا ختم خواهد شد.

هم‌اکنون پرداخت پاداش قهرمانان به یکی از دغدغه‌های اصلی وزارت ورزش تبدیل شده است. به‌ویژه اینکه در اواخر دولت دهم به شکل عجیبی پاداش‌های ورزشکاران اضافه و تعهدات عجیب‌وغریبی برای دولت فعلی به میراث گذاشته شد. وزارت ورزش در دوره محمود احمدی‌نژاد پاداش صعود به جام جهانی برای هر یک از بازیکنان تیم ملی فوتبال را ٥٠‌ میلیون تومان به اضافه یک مجوز واردکردن یک خودروی خارجی در نظر گرفت، پاداشی هنگفت که انتقادهایی را به همراه داشت.

به گفته محمود گودرزی، وزیر سابق ورزش و جوانان پاداش‌های به‌جامانده از دولت قبل برای وزارت او ٦٠‌ میلیارد تومان بوده است. گودرزی یکی از منتقدان «پاداش‌گرایی» در بین ورزشکاران بود و دراین‌باره به «شرق» گفت: «این نوع بدعت‌ها نفوذ کرده و فرهنگ رایج در خیلی از رسانه‌های ما شده است. بلافاصله پس از اینکه ورزشکار از سکو پایین می‌آید، میکروفن را می‌آورند و اولین سؤالی که می‌پرسند این است که آقا شما چقدر می‌خواهید به این پاداش بدهید؟ پرداخت پاداش چارچوب دارد.

یک‌سری معیارهای ملی، احترام به پیراهن ملی و این پرچم مقدس جای خود را به پاداش داده است. بیشتر قهرمانان ما که از المپیک و پارالمپیک برگشتند، در استان‌هایشان پاداش‌های خوبی از استانداری و شهرداری‌ها نیز گرفتند که البته حقشان است؛ اما مسئله این است که این پرداخت‌ها باید براساس مقررات و چارچوب باشد نه اینکه ورزشکاری که تعامل بهتری با رسانه‌ها دارد و چهره‌تر است، بیشتر از آن ورزشکاری که محجوب است، منتفع شود. ما در دنیا دوازدهم هستیم؛ با پاداش‌هایی که ارگان‌های شهرداری‌، استانداری و فرمانداری‌ها می‌دهند تا رتبه هفتم دنیا بالا می‌رویم؛ شاید هم بهتر، ما در ایران کم پاداش نمی‌دهیم. نمی‌دانم چرا برخی رسانه‌ها مدام روی این موضوع مانور می‌دهند. این موضوع‌ شأن ورزشکار را پایین می‌آورد».

برابربودن پاداش قهرمانان المپیک و پارالمپیک
یکی دیگر از موضوعاتی که نظرات مختلفی درباره آن وجود دارد، یکسان‌بودن پاداش قهرمانان المپیکی و پارالمپیکی است، موضوعی که با دستور احمدی‌نژاد حین بازی‌های پارآسیایی گوانگژو اجرا می‌شود. جالب اینکه محمود خسروی‌وفا، رئیس کمیته پارالمپیک هم چندان با این موضوع موافق نیست. او دراین‌باره به «شرق» گفت: «متأسفانه پاداش در کشور ما یک اصل شده، هم برای المپیک هم برای پارالمپیک. به‌مرور عِرق ملی‌مان از بین می‌رود.

ورزشکاری که می‌بازد و گریه می‌کند، بابت قطره اشکش نمی‌توان قیمت گذاشت. نمی‌توان روی غیرت ملی قیمت گذاشت. کسی که به جبهه رفت، مگر بابت حقوق رفت؟ جوایز در کشورمان دارد شکل بدی به خود می‌گیرد. در آینده دولت‌ها با جوایز مشکل پیدا خواهند کرد. بنابراین در این پاداش‌ها اشکال اساسی وجود دارد. من منکر ارج‌نهادن به زحمت ورزشکاران نیستم. شاید هرچه هم بدهیم، کم باشد اما اینکه بخواهیم به موفقیت‌های ملی کاسبکارانه نگاه کنیم، بسیار بد است. این سم شده است.

مشکلی ایجاد شده که اگر مدیریت نشود، شک نکنید در آینده مسائل تلخی پیش می‌آورد. همین الان قبل و بعد از هر پرداختی پیش‌لرزه و پس‌لرزه داریم. در پارآسیایی اینچئون دولت ١٣‌ میلیارد به ما پول داده و ١٢‌ میلیارد هم به المپیکی‌ها داده است. کجای دنیا به پارالمپیکی‌ها بیشتر از المپیکی‌ها پاداش می‌دهند؟ این نباید خدای‌ ناکرده انتظاری شود که چالش ایجاد کند و در برنامه‌های رسانه‌ای هم اعلام کنیم دیر جایزه ما را دادند». رئیس فدراسیون ورزش‌های جانبازان و معلولان خواستار این است هرچه‌زودتر چند سازمان دور هم جمع شوند و موضوع پاداش ورزشکاران را مدیریت کنند.