آیا سن جرم در ایران پایین آمده است؟

فرارو- 1 و نیم ظهر بود. 28 بهمن. وقتش بود تا نقشه اجرا شود. صرافی ونیز از مدت‌ها پیش زیرِ نظر گرفته شده‌بود؛ شاید از همان‌زمان که بهزاد تحت‌ِ تاثیر یک فیلم، سناریوی سرقت دلار و یورو را بارها در ذهنش ساخته و پرداخته بود. نقشه او اما آن‌قدرها هم سینمایی و حرفه‌ای نبود و خیلی سریع او را لو داد.

به گزارش فرارو، بهزاد و علیرضا و همدستِ سومی که فرار کرد، سرِ جمع 65 میلیون تومان دزدیدند. آن‌ها اهل کوه‌دشت‌اند و با نقشه ساده‌ای که طراحی کرده بودند فکر می‌کردند وضعِ زندگی‌‌شان تکانی بخورد.

این سه‌نفر داستان را این‌گونه پیش بردند: چندوقت پیش از سرقِ مسلحانه، اسلحه‌ کلاشینکفی را در کوهدشت خریدند. یک صرافی در خیابان فردوسی را نشان کردند و وقتی خلوت بود به سراغش رفتند. یک تیر به هوا زدند تا نشان دهند اسلحه پُر است. وقتی مقاومت مردِ درون صرافی را دیدند یک تیر هم به پای او زدند. پول‌ها را در کوله‌پشتیِ سیاهشان ریختند و آن‌طرف‌تر سوار پراید شدند و به قصد کوهدشت گریختند.

با اینکه ماجرای سرقتِ این سه جوان و تصاویرشان بیش‌تر از خیلی حوادث، این‌ور و آن‌ور چرخید، چندان هم عجیب و غیر مترقبه نبود؛ کمی اخبار را ورق بزنیم و ‌بینیم که هر روز چند نوجوان و جوان دست به اقدامات مشابه این زده‌اند؛ حالا نقطه شروعِ سرقت تماشای یک فیلم باشد یا نباشد.

در هر حال، سنِ جرم، از سرقت گرفته تا قتل پایین آمده است.

مثلا اواخر شهریور همین امسال بود که یک مشاجره لطفی میان دو جوان 19 و 20 ساله باعث شد تا یکی دیگری را با ضربات تیر از پای درآورد.

به جز این، هنوز هم خیلی‌ها یادشان مانده که پسر جوانی مادر 55 ساله، پدر 60 ساله و پدربزرگش را با ضربات چاقو در خواب کُشت چون با پدر و مادرش اختلاف داشت.

از آن بدتر، ماجرای دخترانی است که با همکاری مادر، پدر را مثله کرد تا انتقام رفتارهای خلافِ عرف و خشن او را بگیرند.

شرارت و تخریب و عربده کشی در خیابان پیروزی توسط جوان‌های 17 و 18 ساله، سرقت خودرو توسط نوجوان‌های 18 ساله و یا دزدی از مغازه طلافروشی در کرمانشاه توسط نوجوان‌های 15 و 16 ساله هم جرایم دیگری هستند که اتفاق افتادند.

از این‌ها گذشته حالا دیگر بیش‌تر زورگیرهایی که در کوچه و خیابان‌های خلوت به سراغ مال و اموال مردم می‌روند کم‌تر از 20 سال سن دارند.

بخش زیادی از جمعیت زندان‌ها را نیز افرادی با رده سنی کم تشکیل داده‌اند و کانون اصلاح و تربیت هم پر از جوان‌های 18 ساله‌ای است که سرِ جرم خرد یا بزرگ پایشان به آن‌جا کشیده شده.

معاون برنامه‌ریزی فرمانداری تهران چندی‌پیش گفته بود که با افزایش 20 درصدی زندانیان زیر 20 سال روبرو هستیم. مجید ابهری –آسیب‌‌شناس- هم قبلا به کاهش سن بزهکاران به 14 سال اشاره کرده بود.

این استنادات البته قدیمی‌ است و آمارهای جدیدتر زیادی چندان در دست نیست. با این وجود کارشناسان می‌گویند در سال‌های اخیر آمار جرم در سنِ کم بیش‌تر هم شده.

نگاهی به پرونده‌های قضایی این مسئله را بیش از پیش روشن می‌کند.

آرش دولت‌شاهی –وکیل پایه یک دادگستری- از پرونده‌ جوان کم‌سن‌وسالی می‌گوید که در طی 4 سال 500 سرقتِ خرد انجام داده بود و تازه بعد از این این مدت بود که دستگیر شد.

این وکیل و کارشناس حقوقی به فرارو می‌گوید هرچند پرونده‌های جرم مربوط به افرادِ کم‌سن و سال زیاد است، اما از آن نگران‌کننده‌تر این مسئله است که خیلی از این جرائم اصلا به آمار رسمی راه پیدا نمی‌کنند؛ مثلا وقتی از یک نفر با تهدید چاقو 50 هزار تومان سرقت شود که اصلا کار به شکایت نمی‌رسد یا مانند وقتی‌که شکایت می‌شود اما مجرم شناسایی نمی‌شود.

به گفته این وکیل جرائم خشن، مانند سرقتِ مسلحانه از صرافی فردوسی، در کشورهایی که فاصله طبقاتی زیادی دارند بیش‌تر است.

این وکیل همچنین گفت: از طرفی جرائم خشن مثل سرقت مسلحانه، تجاوز، زورگیری و غیره در آمارهای جهانی بیش از همه توسط افرادِ جوان زیر 30 سال انجام می‌شود؛ به دلیلِ مشخصی که افرادجوان بی‌محاباتر و هیجانی‌تر هستند. درحالی که بعد از 30 سالگی شکل جرائم تغییر می‌کند.

او معتقد است با این‌حال و هرچند که ایران جامعه جوانی است، تعدادِ جوانانِ در زندان و همچنین آمار پزشکی قانونی از نزاع نوجوانان و جوانان نسبت به کشور ما آمار بالایی است و نباید آن را دست‌کم گرفت.

به گفته او، ایران باید در پیش‌گیری از وقوع جرم روش را تغییر دهد و هوشمندانه‌تر کند. هرچند که برخورد انتظامی به گفته دولت‌شاهی تا حدی جواب می‌دهد اما روش‌های دیگر امروزه در جهان جوابگوترند.

وی در این‌باره توضیح داد: مثلا طبقِ آمار هرجا دوربینِ مدابسته نصب باشد و به افراد هم درباره وجودِ دوربین مداربسته هشدار داده شود، میزان جرم در آن‌جا کم‌تر می‌شود.