عیاری: «کاناپه» فیلمی تلخ بدون پرداختن به سیاهی‌هاست

 کیانوش عیاری با ابراز امیدواری از اینکه سینمای ایران فیلم «کاناپه» را نمایش دهد، گفت: این فیلم بدون پرداختن به سیاهی‌ها، امروزِ ایران است و من آن را برای مردم ساخته‌ام.

این کارگردان سینما که 6 سال پس از توقیف «خانه‌ پدری»‌اش فیلمی جدید را با نام «کاناپه» ساخته است، به نظر می‌رسد بار دیگر به سدِ شورای پروانه‌ی نمایش خورده و فیلمش در اولین گام از حضور در جشنواره فیلم فجر بازماند؛ آن هم بازماندنی که دبیر جشنواره به صراحت اعلام کرد، «مراجع بالاتری باید درباره‌ی آن تصمیم‌گیری کنند.»

عیاری که فیلم «کاناپه»‌اش به واسطه‌ی حضور بازیگران زن با کلاه‌گیس در خانه‌ی خود و نزد محارم‌شان با حاشیه‌هایی همراه بوده و در صدر اخبار سینمایی هفته‌ی‌ قبل قرار داشت، در گفت‌وگویی با ایسنا، به پرسش‌هایی درباره‌ی ساخت فیلمی که از ابتدا می‌دانست برای نمایش عمومی با مشکل روبه‌رو می‌شود پاسخ داد.

«کاناپه» فیلمی تلخ بدون پرداختن به سیاهی‌ها
او ابتدا با اشاره به برخی توصیف‌ها یا اطلاعاتی که مبنی بر کمدی بودن فیلمش مطرح شده است، گفت: «کاناپه» را به خاطر موضوعی که دارد یک فیلم تلخ می‌دانم اما یکی نوع تلخی که در آن طنزی وجود دارد که ممکن است در زندگی همه‌ی ما و در شرایط سخت و ناگوار پیش آید. اصلا بهتر است این‌طور بگویم که به نظرم «کاناپه»، امروز ایران است ولی قرار نیست به سیاهی‌ها بپردازد و فقر را نشان دهد و اهمیت فیلم «کاناپه» دقیقا در همین نکته است.

عیاری که این روزها و پس از پذیرفته نشدن فیلم‌اش در جشنواره مشفول تدوین آن است، اضافه کرد: در روزهای گذشته همه‌ی‌ بحث‌ها درباره «کاناپه» به حجاب و کلاه‌گیس برمی‌گردد، در حالی که وقتی فیلمی بتواند با جادوی سینما تماشاگر را با داستان همراه کند، طبیعی است که مساله‌ای مثل مو و حجاب بعد از مدتی اصلا دیگر دیده نمی‌شود و فقط همان دقایق اولیه است که برای مخاطب شوک و هیجان به همراه دارد، بعد دیگر عادی می‌شود.

«کاناپه» را برای مردم ساخته‌ام
وی ادامه داد: من نمی‌توانم تصور کنم که تماشاگر بیش از شوک اولیه درگیر مساله‌ی حجاب شود، چون آن وقت فیلم از دست می‌رود. من به «کاناپه» علاقه‌مندم، چون بدون کوچک‌ترین گره‌افکنی در راستای درام‌سازی موضوعی را مطرح می‌کند و مطمئن هستم تماشاگر عادی را هم دچار خستگی و دلزدگی نمی‌کند. تاکیدم بر تماشاگر عادی هم به این دلیل است که یک تماشاگر حرفه‌ای سینما مثل شما که از اهالی رسانه در حوزه‌ی سینما هستید، با تماشاگری که در سلیقه‌اش فیلم‌های پرفروش با سطح کیفی پایین می‌گنجد، تفاوت دارد و من تاکید می‌کنم که این فیلم را برای مردم ساخته‌ام.

عیاری خاطرنشان کرد: می‌دانم که مساله‌ی حجاب و حاشیه‌ی پیش آمده تماشاگران زیادی را در صورت اکران «کاناپه» به سینما می‌کشاند، اما خود فیلم هم این قابلیت را دارد که مردم را با داستان کاملا درگیر کند. همانطور که فیلم‌های قبلی من نیز مثل «آن سوی آتش» و «بودن یا نبودن» را هم بدون گره‌افکنی خاصی ساختم و مخاطب خود را پیدا کردند.

او یاداور شد که هر دو فیلم‌ اشاره شده پس از مدت بسیار کوتاه چند روزه از ادامه‌ی اکران بازماندند در حالی که وقتی فیلم «آن سوی آتش» در هفتمین روز اکران از پرده‌ی سینما پایین کشیده می‌شد، مدیر سینما آزادی به عیاری پیغام فرستاد که «کاری کن تا نمایش فیلم ادامه داشته باشد، چون مردم تازه با آن اخت شده‌اند و استقبال از فیلم خوب است.»

تحریف از «تنوره دیو» تا «خانه پدری»
وی در پاسخ به اینکه «آیا تاکید شما بر مخاطب عادی باعث شد که در این فیلم سراغ استفاده از کلاه‌گیس بروید تا همه چیز مثل زندگی عادی باشد، آن هم در شرایطی که می‌دانستید در اکران به مشکل می‌خورید؟ » اظهار کرد: قطعا همین‌طور است. من از اولین فیلمی که ساختم یعنی «تنوره دیو» به این فکر می‌کردم که چطور ممکن است در یک فیلم رئالیستی این موضوع را اعمال کرد. در آنجا فرزانه کابلی نقش یک زن روستایی را بازی می‌کرد و من او را در خانه‌ای نشان دادم که برادر همسرش نیز در آنجا زندگی می‌کند و به همین دلیل طبیعی بود که بی‌حجاب نباشد.

او افزود: پس از آن در «شبح کژدم» برای اینکه منیژه آقایی بی‌حجاب نباشد سکانس‌های او را بیرون از خانه قرار دادم و فقط در یک صحنه با جهانگیر الماسی در خانه بود که آن صحنه را هم طوری چیدم که به دلیل دعوا و دلخوری مدت زمان کمی با هم باشند و اصلا فرصت درآوردن روسری برای بازیگر زن که تازه از بیرون به خانه آمده بود نباشد. در «آن سوی آتش» هم عاطفه رضوی نقش یک دختر عشایر عرب را بازی می‌کرد و من او را مدام بیرون از خانه و در حالیکه شیر و ماست می‌فروخت تصویر کردم، اما بعد از آن با خودم فکر کردم یک بار جستی ملخک، دو بار جستی ملخک، تا کجا قرار است این روند ادامه داشته باشد؟ و همین شد که از فیلم بعدی دروغ یا بهتر بگویم تحریف، شروع شد.

کیانوش عیاری ادامه داد: به این ترتیب در فیلم «روز باشکوه» تا فیلم آخرم که «خانه پدری» بود این ماجرا ادامه پیدا کرد. هر چند در «خانه پدری» زمانی که مینا ساداتی به خانه می‌رسد شرایط ساختمان به گونه‌ای است که زندگی در آن جریان ندارد و احتیاجی به تصویر زن بدون حجاب در خانه نیست، اما در سریال «روزگار قریب» وقتی فرح یا شمس یا طرفداران آن‌ها را با روسری تصویر می‌کردم به نظرم اتفاقی شرم‌آور بود که به دلیل قراردادی که با تلویزیون داشتم نمی‌شد کار دیگری انجام دهم.

عیاری که پس از تدوین نهایی «کاناپه» از سال آینده باید مشغول ساخت یک سریال برای شبکه یک سیما شود، گفت: این مساله برای سریال جدیدی که قرار است بسازم هم وجود دارد و هرگز از مخیله‌ام عبور نمی‌کند که چنین مساله‌ای را در آنجا اعمال کنم، چون طبق قوانین تلویزیونی قرار است سریال بسازم.

صرفنظر از اسپانسرهای چهار میلیاردی
عیاری در پاسخ به اینکه وقتی می‌دانست فیلمش احتمالا امکان اکران پیدا نمی‌کند، چطور راضی به صرف هزینه و حتی حضور سرمایه‌گذار شده است؟ توضیح داد: من برای ساخت این فیلم چند اسپانسر از بانک، شرکت‌های بیمه و شرکت‌های لوازم خانگی داشتم که جمعا حدود چهار میلیارد تومان می‌شد، اما از آن صرف‌نظر کردم و گفتم به دلایلی نمی‌توانم از اسپانسر استفاده کنم چون می‌دانستم فیلم با مشکلات جدی برای اکران روبه‌رو می‌شود. ضمن اینکه مهمترین اصل برایم رعایت یک باور بود؛ چرا که اگرچه گذشتن از چهار میلیارد تومان سخت است اما معتقدم نباید اتفاقی بیفتد که سرمایه‌گذاران نسبت به حضور در سینمای ایران بدبین شوند بنابراین 60 درصد از سرمایه‌گذاری این فیلم را خودم بر عهده گرفتم و دو نفر را هم که از طریق شهاب حسینی با آن‌ها آشنا شدم هر دو هم از ابتدا وضعیت فیلم را می‌دانستند و با علم به این احتمالات سرمایه‌گذاری کردند.

نمایش «کاناپه» در خارج از کشور؟
عیاری که قرار است به زودی سریالی با نام «87 متر» را با روایتی از یک داستان معاصر بسازد، در پایان در پاسخ به اینکه آیا قصد دارد «کاناپه» را در جشنواره‌های خارجی نمایش دهد؟ گفت:‌ اصلا به اکران فیلم در خارج از کشور فکر نکرده‌ام، چون مساله حجاب برای آن‌ها پیش پا افتاده است و فقط کسانی که به سینمای ایران اشراف دارند ممکن است از دیدن این فیلم تعجب کنند. تنها چیزی که الان می‌دانم این است که اکران «کاناپه» در ایران خیلی دشوار است و اگر اکران نشود از این پس دیگر فیلمی نخواهم ساخت که در آن کاراکتر مونث باشد، مگر اینکه او را در خیابان یا اماکن عمومی نشان دهم. با این حال هنوز امیدوارم و علاقه‌مندم سینمای ایران «کاناپه» را نمایش دهد.