بازی با جان ۲۸ هزار بیمار دیالیزی

طرحی از سال ۹۳ مطرح شد مبنی بر انتقال دیالیز بیمارستان‌ها به بخش خصوصی! این طرح اکنون عملیاتی شده و البته ۲۸ هزار دیالیزی را نگران کرده است!

طرح «واگذاری بخش‌های دیالیز دولتی کشور به شرکت‌های بخش خصوصی» که از سال ۱۳۹۳ مطرح شده است، اکنون با وجود مشکلات فراوان و حل نشده در دست اجراست. در این طرح، کشور به «۱۰ منطقه» و هر منطقه با حدود ۵۰۰ تخت تقسیم شده است. به هر شرکت خصوصی از مجموع ۵ شرکت حاضر در فراخوان مشارکت اقتصادی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یک تا سه منطقه واگذار خواهد شد. اگر چه نفس کار واگذاری خدمات دیالیز به بخش خصوصی بنا به سیاست کاهش تصدی‌گری دولت درست است، ولی بر خلاف ادعای آن وزارت مبنی بر «کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت» حتی اگر هزینه‌ها کاهش یابد، بهای آن را بیماران با کاهش کیفیت خواهند پرداخت. طرحی که وزیر آن را مترقی می‌داند. به همین بهانه با مروری بر اظهار نظرهای صورت گرفته در این زمینه به چرایی پر هزینه بودن اجرای چنین طرح‌هایی خواهیم پرداخت.

چرایی حمایت وزیر از خصوصی‌سازی بخش دیالیز
موافق اصلی این طرح شخص اول وزارت بهداشت کسی که معتقد است در جهت کاهش هزینه‌های سلامتی خانواده‌ها تلاش بسیاری کرده است، دکتر سیدحسن هاشمی وزیر بهداشت است، او در واکنش به برخی انتقادات نسبت به واگذاری بخش‌های دیالیز به بخش خصوصی، گفت: وظیفه ما حمایت از مردم است و طبق قانون نیز وزارت بهداشت و بیمه‌ها باید خریدهای راهبردی داشته باشند و این سیاست را باید در همه بخش‌ها دنبال کنیم.

وزیر بهداشت در پاسخ به سوالی درباره انتقاد انجمن نفرولوژی نسبت به واگذاری بخش‌های دیالیز به بخش خصوصی گفت: طبق قانون هم وزارت بهداشت و هم بیمه‌ها باید خریدهای راهبردی داشته باشیم و این سیاست را باید در همه بخش‌ها دنبال کنیم. باید توجه کرد که کار وزارت بهداشت، تصدی‌گری نیست؛ چراکه اگر تصدی‌گری کند هم خدمات گران می‌شوند و هم مدیریتشان آنطور که مردم انتظار دارند، نیست. بنابراین اقدام درست این است که خدماتی با کیفیت بهتر و قیمت پایین‌تر را از بخش خصوصی خریداری کنیم.

وی با بیان اینکه یکی از بخش‌هایی که در آینده برایمان مشکل‌ساز می‌شود، بحث دیالیز و بیماری‌های کلیوی است، ادامه داد: به طوریکه ما در کشور به ۵۰۰۰ تخت دیالیز نیاز داریم که در حال حاضر فقط ۵۰ درصد نیازمان را در اختیار داریم. از طرفی منابع جدیدی هم برای ساخت مراکز جدید نداریم. در عین حال باید توجه کرد که دیالیز دستگاهی است که سموم بدن را دفع می‌کند و بیمار باید هفته‌ای سه بار با دستگاهی که به تعداد مشخصی ساعت کار انجام داده دیالیز شود.
وزیر بهداشت ادامه داد: بنابراین باید از خدمات بخش خصوصی استفاده کنیم که سازوکار این موضوع دیده شده است. در عین حال وظیفه نداریم که نظرات همه را تامین کنیم بلکه وظیفه ما حمایت از مردم است و البته این مشکلات هم در حال رفع شدن است و همه خاطرجمع باشند که قانون رعایت می‌شود. در غیر این صورت دستگاه قضایی باید تشخیص دهد.

بیانیه انجمن نفرولوژی
طرح واگذاری بخش‌های دیالیز دولتی کشور به بخش خصوصی با انتقادات فراوانی مواجه بود به طوری که انجمن نفرولوژی ایران در بیانیه‌ای ضمن هشدار نسبت به اجرای عجولانه این طرح اعلام کرد: این موضوع فاجعه‌ای در درمان بیماران خواهد بود.

در این بیانیه آمده است: اشکالات طرح واگذاری بخش‌های دیالیز کشور به شرکت‌های بخش خصوصی به شرح زیر است:

۱- واگذاری چند استان به تنها یک شرکت توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باعث ایجاد انحصار در مدیریت بخش‌های دیالیز و از بین رفتن رقابت در ارائه خدمات در استان‌های کشور می‌شود و در صورت درمان نامناسب بیماران دیالیزی توسط شرکت مورد نظر، رؤسای دانشگاه و مسئولان بخش‌های دیالیز عملاً قادر به لغو قرارداد نخواهند بود. درحالیکه باید دست دانشگاه‌ها در انتخاب هر گزینه (شرکت) مطلوب باز باشد. منطقه‌ای کردن درمان دیالیز در کشور در هیچ کجای جهان سابقه ندارد. نتیجه چنین الگوی نسنجیده‌ای فاجعه‌ای در درمان بیماران خواهد بود.

۲- واگذاری ۱۰۰۰ تخت دیالیز به هر یک از شرکت‌های پذیرفته شده در این طرح که یا اصولاً سابقه‌ای در بخش دیالیز ندارند یا در مواردی به زحمت یک بخش دیالیز با ۲۰ تخت راه‌اندازی کرده‌اند، تنها باعث ایجاد مشکلات جدی ناشی از بی‌تجربگی در مدیریت بخش‌های دیالیز و افزایش آمار مرگ ومیر این بیماران خواهد شد.

۳- شرکت‌های انتخاب شده در این طرح توسط کار‌شناسان اصلی دیالیز کشور یعنی «متخصصان نفرولوژی» که همیشه بازوی اصلی درمان بیماران بوده‌اند و همچنین «شورای دیالیز وزارتخانه» تأیید نشده‌اند و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در این زمینه با وجود آمادگی کامل انجمن در ارائه پیشنهادهای مؤثر، علمی و مبتنی بر تجربه روز دنیا، از به‌کارگیری نظران پزشکان نفرولوژیست خودداری کرده است.

۴- دیالیز با تعرفه‌های جاری و پرداخت‌های نامناسب بیمه‌ها که‌گاه تا یک سال در پرداخت‌های خود عقب هستند عمدتاً درآمدزا نبوده و واگذاری این چنینی می‌تواند باعث این شود که شرکت‌ها برای درآمدزایی از کیفیت درمان بکاهند و از زمان دیالیز تا کیفیت لوازم مصرفی و... کم‌فروشی کنند تا سودشان تأمین شود. از آنجا که هیچ‌گونه نظارت مؤثری در ارزیابی کیفیت درمان ارائه شده به بیماران صورت نمی‌گیرد، این موضوع قطعاً بازی خطرناکی با جان بیماران است.

چرا واگذاری دیالیز به بخش خصوصی اشتباه است
تعداد بیماران دیالیزی در کشور کم نیست و می‌توان این ادعا را مطرح کرد که امروزه گروه‌های مختلفی از بیماران درگیر مشکلات دیالیز با علل مختلفی بوده که با مراجعه کوتاهی به بخش‌های دیالیز مراکز درمانی و نشستن پای صحبت‌هایشان می‌توان با دغدغه‌ها و نگرانی‌های این بیماران آشنا شد. این در حالی است که نگرانی پزشکان برای بیمارانشان بیشتر از آن‌ها نباشد، کمتر نیست.

همین مساله باعث شده که این روز‌ها با مطرح شدن بحث واگذاری دیالیز به بخش خصوصی، پزشکان در گروه‌های مختلف به بیمارانشان و مشکلاتی که در اثر این واگذاری گریبانگیر آن‌ها می‌شود، فکر می‌کنند و نه تنها فکر بلکه در جست‌وجوی راهی برای حل این دغدغه‌ها هستند.
در میان نفرولوژیست‌ها، که شاید بیشترین برخورد را با بیماران دیالیزی دارند این تکاپو بیشتر مشاهده می‌شود. بد نیست همراه شویم با درد و دل‌های یک پزشک تا درخصوص واگذاری دیالیز به بخش خصوصی و مشکلات ناشی از آن آگاه شویم.

فیروز فصیح نفرولوژیست در گفت‌و‌گو با باشگاه خبرنگاران، اظهار کرد: باتوجه به عدم سوددهی بخش‌های دیالیز و هزینه‌های گزاف آن برای دولت، تفکری مبنی بر واگذاری بخش‌های پردردسر همودیالیز به بخش خصوصی بر دولت القا شد تا دولت از این معضل گریبان‌گیر راحت شود.

وی با بیان اینکه اصل این طرح در واقع موجب خلاصى وزارت بهداشت و درمان از دردسرهای دیالیز شده و در ظاهر به بهانه خصوصى‌سازى قرار بر واگذارى بخش‌هاى دیالیز بیمارستان‌هاى دولتى و دانشگاهى به افراد حقیقى و یا حقوقى بوده است، تصریح کرد: در مورد بخش‌هاى همودیالیز در بیمارستان‌هاى خصوصى این امر قدری مضحک به نظر می‌رسد؛ زیرا هم اکنون نیز در اختیار بخش خصوصى است.

پزشک جیره‌خوار «بیزنس‌من‌»‌ها در بخش‌های دیالیز
این متخصص نفرولوژی درخصوص دلایل مخالفت پزشکان با این طرح، بیان کرد: واگذاری بخش دیالیز به افراد حقیقی یا حقوقی غیر پزشک، موجب از بین رفتن فلسفه درمان و نظارت پزشک می‌شود و عملاً پزشک باید حق‌الزحمه خود را از یک بیزنس‌من (سوداگر) دریافت کرده و مطیع دستورات وی باشد حتی اگر در قراردادهای کاغذی نیز جز این ذکر شده باشد.

وی با بیان اینکه در صورت عدم افزایش هزینه تعرفه‌ها، تنها راه سوددهی بخش‌های دیالیز پس از واگذاری مستلزم کاهش هزینه‌هایی نظیر پرسنلی، هزینه‌های جاری و هزینه‌های مواد مصرفی است؛ افزود: بخش خصوصی قطعا برای کاهش این هزینه‌ها ناچار به کاهش پرسنل، کم کردن آب، صابون و چسب گرفته تا غذا و ملحفه و سایر ملزومات بیماران و در ‌‌نهایت تعویض وسایل مصرفی خوب دیالیز با تجهیزات نامرغوب است.

افزایش هزینه‌های دولت پس از واگذاری دیالیز
فصیح در ادامه، اجرای این واگذاری را از نظر مالی و حتی‌‌ رها شدن از زیر مسئولیت بیماران دیالیزی، به نفع دولت دانست و ابراز داشت: دولت باید متوجه باشد که همودیالیز برای بهبود کیفیت زندگی بیمار بوده و در صورت کاهش کیفیت بخش‌های همودیالیز، در آینده نه تنها خرج بیشتری برای درمان عوارض ناشی از آن بر دولت در بخش‌های دیگر درمانی تحمیل می‌شود بلکه امکان افزایش مرگ و میر این بیماران نیز وجود دارد.

وی با اشاره به اجرای این طرح در آمریکا، ترکیه و یا عربستان بطور دلخواه و با رقابتی شدید برای جذب بیشتر بیمار، یادآور شد: در این کشور‌ها بیمار آزادانه به محض عدم رضایت از یک بخش و یا شرکت ضمن گزارش مراتب، فوری بخش خود را تعویض و به بخشی با خدمات بهتر و بیشتر می‌شود ولی متاسفانه بر اساس اطلاعات بنده در ایران هر فرد حقیقی یا حقوقی تنها می‌توانست اداره یک بخش را عهده‌دار شود.

تصمیمات مسئولین سرنوشت بیماران را رقم می‌زند
فصیح یکی از اساتید برجسته حوزه نفرولوژی است که این روز‌ها با شنیدن اخبار واگذاری دیالیز نگران مشکلات و راه نامعلوم پس از واگذاری است. این پزشک با بیش از ۳۵ سال تجربه و طبابت در رشته نفرولوژی و همودیالیز با طرح دلایل خود سعی در آگاه‌سازی مردم و مسئولین از نقشه راه پس از واگذاری داشته تا شاید بتوان تصمیمات درست‎تری در این خصوص اتخاذ کرد.

امروزه بیماران دیالیزی جامعه بزرگی را به خود اختصاص داده‌اند که در صورت عدم توجه، قطعا مشکلات بزرگتری همچون پیوند کلیه و هزینه‌های سنگینی را بر آینده سیستم بهداشت و درمان وارد می‌کند که باید به صورت ویژه به بهبود زندگی این بیماران با ارتقای کیفیت بخش‌های دیالیز و ارائه خدمات مناسب کمک کرد.

همواره مسئولین در تلاش برای برداشتن باری از دوش مردم بوده‌اند. امیدواریم مسئولین این بار نیز چون گذشته در این راه با اتخاذ تصمیمات درست در کنار مردم حرکت کرده و راه را برای بیماران دیالیزی هموار کنند.

منبع: سیاست روز