تقابل برجامی اروپا با ترامپ؟

در شرایطی که کمتر از یک ماه تا آغاز به کار دولت جدید ایالات‌متحده باقی مانده است، منابع غربی از سفر دیپلمات‌های اروپایی به آمریکا و هشدار به نزدیکان ترامپ در مورد هرگونه نقض برجام خبر می‌دهند. دیپلمات‌های اروپایی در دیدار‌‌هایشان با حلقه فکری نزدیکان ترامپ و همچنین جمهوری‌خواهان کنگره این پیغام را منتقل کرده‌اند که تبعات نقض برجام برعهده آمریکا خواهد بود و اروپایی‌ها این کشور را مقصر اصلی فروپاشی احتمالی توافق هسته‌ای قلمداد خواهند کرد. آنها همچنین هشدار داده‌اند که علاقه‌ای به اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران ندارند.

به گزارش دنیای اقتصاد، انتخاب دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری در ایالات‌متحده‌ آمریکا، دولت‌های اروپایی را با نگرانی جدیدی مواجه کرده است؛ ترامپی که از ابتدا شعارهای ضدبرجام می‌داد، در دوره‌ای خواهان پاره کردن توافق با ایران بود و سپس نیز آن را بدترین توافق خواند، اکنون رهبران اروپایی را با این چالش مواجه کرده است که آیا واشنگتن در دوره دونالد ترامپ، اجرای برجام را با مشکل مواجه خواهد کرد یا اینکه در حوزه‌های دیگر، با اعمال تحریم‌های جدید، تهران را تحت فشار خواهد گذاشت. نشریه «فایننشال‌تایمز» روز چهارشنبه از هشدار کشورهای اروپایی به تیم «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا و جمهوری‌خواهان نسبت به اعمال تحریم‌های تازه علیه ایران خبر داد.

دولت‌های اروپایی به دولت در حال روی کار آمدن ترامپ هشدار داده‌اند که آمریکا به دلیل هرگونه تحریم جدید علیه ایران که منجر به فروپاشی توافق هسته‌ای شود، مقصر شناخته خواهد شد. همزمان جمهوری‌خواهان کنگره و تیم ترامپ اعلام کرده‌اند که اتحادیه اروپا هیچ‌گونه علاقه‌ای به افزایش فشارهای بین‌المللی علیه ایران ندارد. این هشدارها که از سوی اروپا به آمریکا صادر شده یک «نقطه تقابل» جدی بین دو طرف بر سر مساله ایران است و بیانگر اختلافات متحدان غربی آمریکا با دونالد ترامپ است.

ترامپ که کمتر از یک ماه دیگر وارد کاخ سفید می‌شود، در طول رقابت‌های انتخاباتی به شدت از توافق هسته‌ای با ایران انتقاد کرده بود. البته رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا تا به امروز سخنان ضدونقیضی درباره برجام بیان داشته است؛ در دوره‌ای از پاره کردن و لغو آن سخن می‌گفت و پس از انتخاب به‌عنوان رئیس‌جمهور از سوی یکی از مشاورانش اعلام شد که برجام در دوره ترامپ احتمالا بازبینی خواهد شد. به گزارش نشریه «فایننشال‌تایمز» این در شرایطی است که به نظر می‌رسد نمایندگان کنگره تلاش دارند در سال جدید میلادی تحریم‌های جدیدی را علیه ایران به بهانه مسائل حقوق بشر، موشک‌های بالستیک و آنچه حمایت ایران از تروریسم می‌نامند دنبال کنند که برخی از این تحریم‌ها می‌تواند حمایت هر دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات را به دنبال داشته باشد.

یک مقام ارشد اروپایی به این نشریه گفته است: «اگر از ایران یک اقدام تحریک‌آمیز بزرگ سر بزند، ممکن است از تحریم جدید حمایت کنیم. اما اگر تحریم‌های جدید آمریکا به برهم خوردن توافق منجر شود، اغلب افراد در اروپا خواهند گفت که آمریکا مقصر بود.» چندی پیش نیز روزنامه وال‌استریت‌ژورنال گزارشی منتشر کرد مبنی بر اینکه مقامات اروپایی امیدوارند دولت ترامپ آسیبی به توافق هسته‌ای وارد نکند.

وال‌استریت‌ژورنال همچنین گزارش داد که در هفته‌های اخیر کشورهای اروپایی تلاش کردند روابط و پیوندهای سست و شکننده خود با آمریکا را تقویت کنند و در همین راستا دیپلمات‌های بسیاری را برای دیدار با ترامپ و تیم احتمالی‌اش اعزام کردند تا یک دیپلماسی فعال و پنهان را برای تقویت رابطه با دولت آینده آمریکا از یکسو و حفظ برجام از سوی دیگر پیگیری کنند. یک دیپلمات اروپایی در همین زمینه گفت این باور هر روز در حال افزایش است که از بین بردن توافق هسته‌ای یک اشتباه خواهد بود.

تقابل یا تعدیل
همچنین علی خرم، نماینده پیشین ایران در مقر اروپایی سازمان ملل در این باره گفت: «سیاست‌های ترامپ که ممکن است اروپا را در مقابل آمریکا قرار دهد، تنها مختص ایران نیست؛ بلکه سیاست‌های دونالد ترامپ در زمینه‌های مختلف از قانونمندی بین‌المللی فاصله دارد و در نتیجه ترامپ یا به‌طور همه‌جانبه با متحدان اروپایی در تقابل قرار می‌گیرد یا اینکه مجبور می‌شود در تمام سیاست‌های خود تعدیل به عمل آورد.

به‌عنوان مثال ترامپ درخصوص موضوع اسرائیل با دولت باراک اوباما درگیر است و تصویب قطعنامه ضداسرائیلی مبنی بر محکومیت شهرک‌سازی‌های این رژیم در سرزمین فلسطینی‌ها بدون وتوی آمریکا در سازمان ملل مورد تایید ترامپ نیست. این در حالی است که اروپا و دولت اوباما در این رابطه تقریبا هم‌نظر هستند و دیگر نمی‌خواهند مانند گذشته چشم بسته از اسرائیل حمایت کنند.» او مساله اختلافی دیگر میان ترامپ و اروپا را مسائل محیط‌زیستی عنوان می‌کند و می‌گوید: «بنابراین نقطه تقابل دولت‌های اروپایی با دولت جدید واشنگتن تنها مساله ایران نیست و ایران و برجام، یکی از مسائلی است که ممکن است اروپا را در برابر ایالات‌متحده آمریکا قرار دهد.»

خرم معتقد است که وقتی مجموعه‌ای از مسائل مورد اختلاف طرفین باشد، اروپایی‌ها نه فقط به خاطر ایران بلکه به دلیل مسائلی که خودشان به آن معتقد هستند در مقابل آمریکا خواهند ایستاد. در نتیجه اگر رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا مسیری را که در پیش گرفته است به‌طور کلی تعدیل نکند، این مساله منجر به بروز تنش میان اروپا و واشنگتن خواهد شد.

دغدغه دیپلمات‌های اروپایی
در هفته‌های اخیر چند هیات اروپایی در دیدارهایشان با ژنرال «مایکل فلین» مشاور آتی امنیت ملی دولت آمریکا و دیگر مقامات دولت آینده، دغدغه کشورهای اروپایی نسبت به حفظ توافق هسته‌ای را مطرح کرده‌اند. این هیات‌ها، همچنین دیدارهایی با نمایندگان کنگره آمریکا، از جمله روسای کمیته امور خارجی و نیروهای مسلح سنا داشته‌اند.

در تاریخ 21 نوامبر هلگا اشمیت دیپلمات ارشد اروپایی به واشنگتن سفر کرد و طی هفته گذشته نیز دبیران سیاسی وزرای خارجه انگلستان، فرانسه و آلمان به ایالات‌متحده سفر کرده‌اند تا با مقامات ارشد دولتی در کاخ سفید و همچنین مقامات ارشد در تیم انتقال قدرت دونالد ترامپ گفت‌وگو و مذاکره کنند.

به گفته روزنامه وال‌استریت‌ژورنال از مهم‌ترین دغدغه‌های دیپلمات‌های اروپایی مساله برجام و توافق هسته‌ای با ایران است. مقامات اروپایی تاکنون چند بار تاکید کرده‌اند که این توافق تا به این جای کار بسیار خوب اجرایی شده است؛ آنها بعد از انتخاب دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری جدید آمریکا نیز به شکل موکد ابراز کرده‌اند که به تعهدات خود در قبال این توافق کاملا پایبند خواهند ماند. اروپا امیدوار است از مزایای اقتصادی که بر اساس توافق هسته‌ای در مراوده تجاری با ایران به دست می‌آید بهره‌مند شود و در عین حال نگرانی‌ها در مورد برنامه هسته‌ای ایران را نیز برطرف سازد.

بنا بر این گزارش، یکی از دلایل این اختلاف‌نظر، این است که ایران و آمریکا تفاسیر متفاوتی از توافق هسته‌ای دارند و ایران هرگونه تحریمی را ناقض سند می‌داند، اما واشنگتن معتقد است که این توافق تنها تحریم‌های هسته‌ای را ممنوع کرده و راه برای اعمال تحریم جدید به بهانه‌های دیگر، از جمله برنامه موشکی، باز است. فایننشال‌تایمز نوشته است که کشورهای اروپایی ممکن است تحریم برخی از شخصیت‌ها یا نهادها را بپذیرند، اما با تحریم‌های مالی مخالف هستند. یک مقام اروپایی دیگر می‌گوید: «در شرایط کنونی، تحریم‌های مالی جدید علیه ایران، چیزی است که نباید حرفش را هم زد.»