پیدا و پنهان پالم

اخبار و حواشی روغن پالم ٣٠‌درصد دامداری‌های کشور را ورشکسته کرده است؛ این موضوعی است که عباس پاپی‌زاده، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس دیروز اعلام کرده و گفته است كه سالانه ٧٥٠‌هزار تن روغن پالم به کشور واردمی‌شود که تنها ٢٥ تا ٣٠‌هزار تن آن در لبنیات مصرف می‌شود؛ اما چرا رسانه‌ها تنها روی مصرف پالم در فرآورده‌های لبنی تمرکز کردند و اعلام نشد که ٧٢٠‌هزار تن روغن پالم وارداتی در کجا مصرف می‌شود؟ از ورشکستگی دامداران و تولیدکنندگان صنایع لبنی که بگذریم، گزارش‌های موجود نشان می‌دهد که سرانه مصرف لبنیات کشور به ٦٠ کیلوگرم سقوط کرده است. این رقم معادل سرانه مصرف کشورهای آفریقایی مانند سومالی و نیجریه است.

حالا که دیگر از هراس‌افکنی و موج‌سواری رسانه‌ای درباره پالم خبری نیست، اخبار و اظهارات تازه‌ای از پالم شنیده می‌شود و برخی مدیران کشور اعلام کرده‌اند روغن پالم ضرر و زیان خاصی ندارد. این تغییر عجیب موضع‌گیری درست در حاشیه امضاي تفاهم‌نامه‌های تجاری با مالزی رخ داد. کشوری که صادرات روغن پالم برایش در حکم صادرات نفت برای ایران است.

عباس پاپی‌زاده، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس به «شهروند» می‌گوید: تنها ٢‌درصد صنایع لبنی از پالم استفاده کرده بودند؛ اما چوب این عده کم را تمام صنایع لبنیات کشور و دامداران ایرانی و بیشتر از ٧٠‌میلیون نفر مصرف‌کننده خورده‌اند.

محمدرضا اسماعیلی، عضو اتحادیه صنایع لبنی کشور به «شهروند» می‌گوید همه چوب اطلاع‌رسانی نادرست و اغراق در این ماجرا را خوردیم.

حالا دوباره به نظر می‌رسد بازار موادغذایی ایران بازیچه منافع گروهی خاص شده است. بازاری که هر بار با طرح اغراق‌آمیز مسائلی مصرف‌کنندگان را دچار شوک می‌کند و به بازار جهت می‌دهد و در این میان بزرگ‌ترین قربانی این بازار تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان   هستند.

جنجال بی‌سرانجام پالم
هر بار شایعه‌ای در بازار موادغذایی کشور گل می‌کند و مصرف کنندگان را به هراس می‌اندازد. از مرغ هورمونی و برنج آلوده به آرسنیک گرفته تا روغن پالم و آلودگی آب معدنی به فاضلاب انسانی و... اما ناگهان تنش‌ها فرو می‌نشیند و مسأله به‌طور پرسش‌برانگیزی به فراموشی سپرده می‌شود. از این میان پالم یکی از پر سر و صدا‌ترین جنجال‌های بازار موادغذایی را متوجه خود کرد. در اواسط‌ سال ٩٣ بود که استفاده از روغن پالم در صنایع لبنی حاشیه‌ساز شد. ماجرا به آنجا رسید که حتی اعلام شد ممکن است اسامی شرکت‌های متخلف منتشر شود. هر چند نام این شرکت‌ها هیچ‌وقت اعلام نشد، اما بازار صنایع لبنی را به‌طور کم‌سابقه‌ای دستخوش تأثیر قرار داد. بنا به اعلام اتحادیه صنایع لبنی سرانه مصرف لبنیات در ایران که تا قبل از هدفمندی یارانه‌ها به ١١٠ کیلوگرم رسیده بود و می‌رفت تا به میانگین ١٥٠ کیلوگرمی سرانه جهانی نزدیک شود، سقوط خود را ادامه داد و به ٦٠ کیلوگرم رسید.

 کاهش سرانه مصرف لبنیات موجب شد بسیاری از کارخانجات ظرفیت تولید خود را کاهش دهند و همین مسأله به افزایش چندباره قیمت لبنیات منجر شد. از آن سو کارخانجات از خرید شیر خام با نرخ تضمینی از دامداران خودداری کردند و دامدارانی که معتقد بودند حدود دو‌ سال شیرشان را با قیمت پایین و ضرر فروخته‌اند، معترض شدند. در این شرایط دعوای صنایع لبنی و دامداران بالا گرفت و کارخانجات لبنی مدعی شدند كه افزایش چندباره قیمت‌ها را تنها برای جبران زیان وارد از حواشی پالم و کاهش مصرف لبنیات انجام می‌دهند. اتفاقی که برخلاف میل‌شان است و آنها را در یک چرخه باطل فراری دادن مصرف‌کننده انداخته است.

تنها ٢‌درصد تولیدکنندگان پالم مصرف کردند
عباس پاپی‌زاده، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس در گفت‌وگو با «شهروند» تأکید می‌کند «ما همچنان با هرگونه استفاده از روغن پالم بدون مجوز وزارت بهداشت مخالفیم» ولی مسائلی وجود دارد که باید در قبال آن پاسخ شفاف به مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان ارایه شود.

او ادامه می‌دهد: صدای دامداران به جایی نرسید و این قشر مظلوم تولیدکننده بزرگ‌ترین قربانی هیاهوی روغن پالم بود و این جنجال‌ها توانست دامداری کشور را از بین ببرد.

عضو کمیسیون کشاورزی مجلس دهم همچنین توضیح می‌دهد: قرار نیست روغن پالم در جیره غذایی مردم استفاده شود؛ اما اگر پالم مضر است، چرا امسال واردات این روغن از‌ سال گذشته بیشتر شده است؟ چرا استفاده از این روغن در همه صنایع خالی از اشکال است؟ او معتقد است تنها ٢‌درصد تولید‌کننده‌ها از روغن پالم استفاده می‌کردند و باید تنها با این متخلفان برخورد می‌شد اما با جوسازی و هیاهو همه صنعت لبنیات ایران آسیب دید.

سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس ادامه می‌دهد: برخورد با روغن پالم دامداران را قربانی کرد و تمام شد. باید قبل از رسانه‌ای‌شدن متخلفان شناسایی و به مردم معرفی می‌شدند نه این‌که کل صنعت دامداری و تولید لبنیات کشور زیر سوال رفته و آسیب ببیند.

در ماجرای پالم اغراق شد
«شبیه شوخی مسخره‌ای بود؛ از کشاورز تا کارخانه آسیب دیدند.» این جمله‌ای است که محمدرضا اسماعیلی، عضو اتحادیه صنایع لبنی ایران برای شروع حرف‌هایش انتخاب می‌کند. او به «شهروند» توضیح می‌دهد: استفاده از روغن پالم در صنایع لبنیات حتی صرفه جداسازی و اضافه‌کردن به برخی محصولات را ندارد. افرادی سودجو این شایعات را رقم زده و صنعت پنیر ما را زمین زدند.

او تأکید می‌کند: بوق و کرنا کردن این شایعات صنعت پنیری که تا مرز صادر‌کردن پیش رفته بود را تقریبا به نقطه صفر رساند.

اسماعیلی در عین‌حال وجود روغن پالم را در برخی محصولات انکار نمی‌کند و می‌گوید: همه جا متخلف وجود دارد؛ بله برخی کارخانه‌ها از روغن پالم استفاده می‌کردند اما نباید همه را با یک چوب راند. ضمن این‌که باید این نکته را هم در نظر بگیریم که وجود روغن پالم همیشه هم به ضرر مصرف‌کننده نیست. روی خیلی از محصولات حتی استفاده از روغن پالم هم قید شده است. برای مثال روغن پالم را به پنیر پیتزا اضافه می‌کنند تا نقطه جوش آن را بالاتر ببرند.

این فعال صنایع لبنی گفته‌های خود را با این جملات جمع‌بندی می‌کند که در ماجرای پالم همه واقعیت‌ها گفته نشد و در ابعاد ماجرا اغراق صورت گرفت. همین مسأله باعث شد تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان از حواشی آسیب   ببینند.

اطلاع‌رسانی غلط بود
در کشور حدود ٢‌میلیون دامدار و تولید‌کننده شیر و ١٧٠٠ کارخانه صنایع لبنی وجود دارد. تولیدکنندگانی که با‌ هزار و یک مشکل دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند و به گفته حسین چمنی، مشاور انجمن صنایع لبنی بیشتر این تولیدکنندگان نیز دچار مشکل مالی هستند. او به فارس می‌گوید: اگر تولیدکنندگان ضعیف را در کنار واردات ٧٦٠‌هزار تن روغن گیاهی ارزانقیمت پالم قرار دهید به راحتی متوجه می‌شوید که اگر بگوییم هیچ تخلفی در بین آنها صورت نمی‌گیرد حرف غلطی است، اما باید توضیح داد که تعداد متخلفان زیاد نیست.

چمنی که ماجرای پالم را بازی با تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان می‌داند، تأکید کرده است بهتر بود در این ماجرا برای مردم توضیح داده می‌شد که وجود ٢ تا ٢,٥‌درصد چربی در شیر طبیعی است و محصولاتی که بیشتر از این عدد چربی دارند، ممکن است روغن پالم در آنها وجود داشته باشد و مصرف این نوع شیر اشتباه است.

مشاور انجمن صنایع لبنی همچنین توضیح داده است واردات روغن پالم با مجوز رسمی وزارت بهداشت انجام می‌شود و در گمرک اگر محصولی مجوز وزارت بهداشت را برای واردات نداشته باشد، ترخیص نمی‌شود. او ادامه داده است: سوالی که من به‌عنوان یک شهروند و نه یک کارشناس از وزارت بهداشت دارم این است که اگر استفاده از روغن پالم در صنایع لبنی و شیر تا این اندازه برای سلامتی مردم مضر است پس چرا جلوی واردات آنچه خودشان مجوز وارداتش را می‌دهند، گرفته نمی‌شود.

او همچنین با بیان این‌که تخلف اجتناب‌ناپذیر است، گفته است از روز اول که این مسأله در رسانه‌ها مطرح شد ما با مطرح شدن آن مشکلی نداشتیم و معتقدیم که باید متخلفان به مردم و دستگاه‌های قضائی معرفی شوند اما با نحوه اطلاع‌رسانی که تمام صنایع را درگیر کرد، مشکل داریم.

واردات روغن پالم در ١٠‌سال گذشته ١٥ برابر شد
گفتنی است روغن پالم یک روغن گیاهی است که از درخت نخل در کشورهای اندونزی، مالزی و حتی برخی کشورهای آفریقایی به دست می‌آید و به‌عنوان یک روغن گیاهی در بازار جهان عرضه می‌شود. حدود ١٥ کشور جهان از روغن گیاهی پالم استفاده می‌کنند؛ در حالی‌که این روغن کیفیت متفاوت و نوع خوب و بد دارد. این در حالی است که ایران پیش از این بیشتر مصرف‌کننده روغن سویا بوده است که گفته می‌شود دارای خواص و کیفیت بالایی است اما روغن پالم از حدود ١٠ تا ١٢‌سال گذشته جای پای خود را در ایران باز کرد و در حال حاضر از حدود ١,٤‌میلیون تن واردات روغن به داخل کشور حدود ٧٦٠‌هزار تن آن را روغن پالم تشکیل می‌دهد که این روغن‌ها با تأیید وزارت بهداشت وارد کشور و جیره غذایی مردم می‌شود. آمارهای موجود حاکی از آن است که در ١٠‌سال گذشته واردات روغن پالم به کشور حدود ١٥ برابر شده است.