دشواری‌های اقتصادی دولت و چند نکته

فرشاد مؤمنی . اقتصاددان در روزنامه شرق نوشت:

رئیس‌جمهور روز گذشته در اجتماع مردم قزوین، با انتقاد از وارونه‌نمایی حامیان دولت سابق درباره حوزه اقتصاد، نکاتی درباره نحوه اداره کشور در شرایط دشوار فعلی ارائه کرد. واقعیت این است که ایران در سال‌های ١٣٨٤ تا ١٣٩٢ به گونه‌ای پرهزینه، فسادزا و فقرآفرین اداره شد و این شیوه اداره، باتلاق‌های بزرگی را برای دولت یازدهم پدیدار کرده است. نگارنده به یاد دارد وقتی سند لایحه بودجه سال ١٣٩١ منتشر شد؛ یکی از مهم‌ترین وجوهی را که در مقام اعتراض به آن، برجسته کردم این بود که آن سند حکایت از الگوی رفتاری داشت که از آن به «گروگان‌گیری دولت بعدی» ‌تعبیر کردم.

در سند لایحه بودجه سال ٩١ که قبل از اوج‌گیری تحریم‌ها تهیه شده و مسئله حیاتی تحریم‌ها در آن دیده نشده بود، مجموعه منابعی که دولت از محل وام داخلی، وام خارجی و انتشار اوراق مشارکت برای فراهم‌کردن تراز صوری مصارف و منابع بودجه پیش‌بینی کرده بود، ٢,٤ برابر سهم نفت در بودجه عمومی دولت بود.

معنای این ارقام آن بود که کشور از نظر مالی به‌کلی ورشکسته است و این شرایط قبل از شدت‌یافتن تحریم‌ها و در دوره درآمدهای افسانه‌ای نفتی ایجاد شده بود. پس انصاف این است که تصریح کنیم دولت آقای روحانی به نسبت آن روزگار، بسیار بهتر عمل کرده است. این سخن که با وجود همه تعهدات و گرفتاری‌های بزرگ و کوچکی که دولت قبلی ایجاد کرده بود، دولت یازدهم با کاهش ٧٠دلاری بهای نفت در هر بشکه روبه‌رو شده نیز واقعیت دارد. با این حال با توجه به روحیه‌ای که آقای روحانی در مبارزات انتخاباتی از خود نشان داد، باید توجه داشته باشند نقدهایی جدی به برخی عملکردهای دولت یازدهم وارد است که نباید پشت واقعیت‌هایی که برشمردم، پنهان شود.

اینکه هنوز میان رئیس‌جمهور و اقتصاددانان شناخته‌شده کشور دیداری رودررو صورت نگرفته، خلاف وعده‌های انتخاباتی ایشان است. با توجه به اینکه بخش اعظم نقدکنندگان، دوست واقعی دولت هستند و بنای سهم‌خواهی یا چاپلوسی ندارند، امیدوارم آقای روحانی این رفتار سازنده را از خود نشان دهد که در یک دیدار صمیمی، راهبردهای اقتصاددانان را بشنود. این باور وجود دارد که در شرایط فعلی نیز، کشور را بهتر از این می‌توان اداره کرد که البته به معنای قدرناشناسی نسبت به پذیرش مسئولیت ازسوی رئیس‌جمهور و دولت یازدهم، با وجود آگاهی از میراثی که دولت احمدی‌نژاد برای آنان باقی گذارده، نیست بلکه به‌معنای میهن‌دوستی و میل به توسعه در دانشگاهیانی است که نمی‌خواهند صرفا نقدهای خود را بیان کنند، بی‌آنکه واکنش مناسبی از سوی دولت ببینند.

تفاوت نقد برای حمایت از دولت و ملت با تخریب افراد و جریان‌هایی که اصلی‌ترین حامی و شریک تخلفات دولت گذشته بودند، این است که ما با علم به ساختار فاسد و ناکارآمدی که میراث دولت گذشته است و با تحسین مسئولیت‌پذیری دولت یازدهم، به‌هیچ‌وجه از موضع تخریب صحبت نمی‌کنیم و خطاها را مشفقانه گوشزد می‌کنیم.

همه اسنادی که تاکنون سازمان برنامه و بودجه منتشر کرده، ‌حاکی از آن است که در شرایط پیچیده امروز کشور، بیش از هر دوره تاریخی دیگری نیاز به یک برنامه سنجیده توسعه میان‌مدت احساس می‌شود و سهل‌انگاری‌ها در زمینه تقدیم برنامه باکیفیت توسعه برای سال‌های برنامه ششم می‌تواند تبعاتی جدی به همراه داشته باشد. رئیس‌جمهور می‌تواند در یک جلسه رودررو با اقتصاددانان، از مجموع ذخیره دانایی کشور که دغدغه بالندگی ایران را دارند، مشاوره‌هایی به عنوان هدیه دریافت کند.