مصائب حفاظت از طفل «تورم تک رقمی»

وابستگی شدید اقتصاد به نفت سبب می‌شود تا با هر نوسان قیمتی در بازار نفت همه اقتصاد یک کشور تحت تاثیر قرار بگیرد. تیم اقتصادی حسن روحانی طی سه سال گذشته تلاش کرد تا این حجم وابستگی را کمتر کند. اتفاقی که در کشور ونزوئلا رخ نداد و این کشور حتی با بحران غذا و تورم بالای ۱۰۰ درصد مواجه شده است.

روزنامه ابتکار نوشت: «اقتصاد ایران حدود چند دهه است که تورم تک رقمی را تجربه نکرده است. عوامل متعددی موجب شده تا مهار این شاخص اقتصادی سخت و حتی غیر ممکن به نظر برسد. این در حالی است که یکی از شاخص های مهم ثبات در اقتصاد و بهبود فضای کسب و کار در کشور تورم زیر ۵ درصد است که طی چند دهه گذشته هیچگاه تجربه نشده است. دولت یازدهم اما با اجرای سیاست‌هایی توانسته این نرخ را کاهش دهد؛ دستاوردی که به گفته معاون وزیر اقتصاد باید مانند طفلی از آن حفاظت شود.

از طرفی اما برخی کارشناسان بیم آن را دارند که با این حجم نقدینگی، تورم باز هم به روزهای اوج خود بازگردد. از طرف دیگر با هر سیاست اشتباه دیگر یا عدم تحمل دولت در برابر هجمه‌ها برای اتخاذ سیاست‌های بلندمدت و حل ریشه‌ای تورم ممکن است باز هم با این معضل مواجه شویم.

اقتصاد کشور تنها در سال ۸۰ توانست تورم حدود ۱۱ درصد را تجربه کند؛ در حالی که قیمت نفت در این دوره تا حدود ۲۰ دلار کاهش یافته بود اما با روی کار آمدن دولت نهم و دهم تورم به طور افسار گسیخته‌ای رو به فزونی رفت. تورم ۴۰ درصد با تمام تغییراتی که در نحوه محاسبه آن داده شده بود، تنها یادآور دوران بعد از جنگ بود که با رکود در تولید نیز همراه شد. نفت بالاترین فروش تاریخ را در این دوره تجربه می‌کرد اما نرخ رشد اقتصاد منفی بود. در این شرایط دولت یازدهم با اجرای سیاست‌های انقباضی توانست تورم را علیرغم تبعات رکودی آن مهار کند و حتی این شاخص را در مقاطعی تک‌رقمی هم بکند.

برخی کارشناسان معتقدند «تغییر رژیم اقتصادی و پارادایم پولی و مالی» زمینه خروج پایدار از دام رکود و تورم را فراهم می‌کند. در تجربه‌های وضعیت‌های مشابه ایران مشاهده شده است در دوره گذار به اقتصاد سالم جامعه به‌ صورت کوتاه‌مدت با عواقب بعضا دردناکی مثل افزایش بیکاری، تشدید رکود، افزایش نابرابری و... مواجه شده است اما سیاست‌گذار باید این مشکلات را تحمل کند تا معضل آشفتگی وضع تورم و تولید یک بار و برای همیشه حل شود.

ایران می‌توانست ونزوئلا باشد
وابستگی شدید اقتصاد به نفت سبب می‌شود تا با هر نوسان قیمتی در بازار نفت همه اقتصاد یک کشور تحت تاثیر قرار بگیرد. تیم اقتصادی حسن روحانی طی سه سال گذشته تلاش کرد تا این حجم وابستگی را کمتر کند. اتفاقی که در کشور ونزوئلا رخ نداد و این کشور حتی با بحران غذا و تورم بالای ۱۰۰ درصد مواجه شده است.

سیدحسین میرشجاعیان، معاون وزیر اقتصاد در گفت‌وگو با ابتکار در این خصوص می‌گوید: ممکن است دولت‌ها برای رونق‌دهی به اقتصاد یک سیاست انبساطی اجرا کنند و ما باز با یک انفجار تورمی مواجه شویم. حجم نقدینگی بالاست و با افزایش حجم سرعت پول احتمال دارد اتفاق ناگواری برای تورم رخ دهد. تا چند سال گذشته اقتصاد ما با ونزوئلا به موازات هم حرکت می‌کرد. بعد ما یک افول داشتیم و آنها یک حرکت رو به بالا که در نهایت منجر به انفجار تورم در ونزوئلا شد.

از طفل تورم باید محافظت کرد
تورم تک‌رقمی در یک بزنگاه سیاستی قرار گرفته است. در صورتی که سیاست‌گذار کماکان برای انبساط پولی تحت فشار باشد، نرخ تورم از سطح کنونی به بالای مرز ۱۰ درصد مهاجرت خواهد کرد و در صورتی که بنا بر حفظ این دستاورد باشد، سیاست‌گذار باید بپذیرد تحریک رونق از مسیر بسط پول را متوقف کند.

سیدحسین میرشجاعیان در ادامه به ابتکار می‌گوید: همیشه باید آماده باشیم که سیاست‌های غلط ما می‌تواند منجر به یک تورم وحشتناک شود. این خطری است که باید همیشه در کنار خود احساس کنیم. اگر اتفاق خاصی رخ ندهد می‌توان امیدوار بود که تورم تک‌رقمی بماند. اما این احتیاط در مورد کنترل آن وجود دارد.

اقتصاد با یک بمب به وضعیت ایده‌آل شیفت نمی‌شود
معاون وزیر اقتصاد همچنین می‌افزاید: تورم عموماً ریشه‌های ساختاری دارد؛ هر چند سیاست‌های ما تاثیرگذار در کنترل آن است اما این شاخص می‌تواند تحت‌الشعاع اتفاقاتی تغییر کند. تورم مثل یک طفلی است که باید از آن حمایت و مراقبت صورت بگیرد. نباید انتظار داشته باشیم که یک بمب منفجر شود و اقتصاد کشور از شرایط فعلی به یک فضای ایده‌آل شیفت شود. تلاش ما این است که شرایط را با کنترل تورم به قبل بازگردانیم. رشد اقتصادی را ۸ درصد هدفگذاری کرده و امیدواریم که با منابع مالی پیش‌بینی شده آن را محقق کنیم.

دوراهی تک‌نرخی ارز و تورم
از طرف دیگر مزیت‌های ارز تک‌نرخی برای هیچکس پوشیده نیست و فعالان اقتصادی سال‌هاست منتظر این رویداد هستند.

ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی پیش از این گفته بود: مهم‌ترین ویژگی قبل از انجام سیستم تک‌نرخی ارز ایجاد آرامش و انضباط در اقتصاد کشور است که اکنون در این مسیر حرکت می‌کنیم و روند تورم و نیز ثبات اقتصادی و بازار این موضوع را نشان می‌دهد.

اما کارشناسان معتقدند تک‌نرخی کردن ارز در ذات خود موجب تورم خواهد شد. بنا بر این دولت در شرایطی که قصد کنترل تورم را دارد باید برای تک‌نرخی کردن ارز با احتیاط بیشتری پیش رود.

سیدحسین میرشجاعیان، معاون وزیر اقتصاد در نشست خبری روز گذشته خود خبر از تک‌نرخی شدن ارز در فصل زمستان داد. خبری که البته می‌تواند نزدیک انتخابات تبعات تورمی برای اقتصاد داشته باشد.

او در این خصوص گفت: در یکسان‌سازی نرخ ارز علاوه بر بانک مرکزی، وزارت اقتصاد مشارکت دارد اما باید به تبعات تورمی و با ثبات بودن یکسان‌سازی توجه داشت. البته زمانی می‌توان امیدوار بود که یکسان‌سازی اتفاق افتاده که دولت مداخله جدی نداشته باشد. پس برای ما مهم این است که یکسان‌سازی پایدار باشد و دولت صرفا کنترل کننده باشد و کالاهای نهایی مصرفی و واسطه‌ای وارداتی را افزایش ندهد. ما می‌خواهیم یکسان‌سازی نرخ ارز در زمستان رخ دهد اما باید منابع ارزی لازم را داشته باشیم و ساز و کار انتقال ارز به داخل کشور هم روان شده باشد.

معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی بیان کرد: مسلما افزایش تورم را با اجرای سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز را خواهیم داشت اما میزان آن نیاز به مشخص شدن نرخ ارزی است که در یکسان‌سازی اعمال می‌شود.

میرشجاعیان خاطرنشان کرد: نرخ ارز از سوی وزارت اقتصاد و بانک مرکزی مشخص و پیشنهاد شده که اتفاقا این دو نرخ به هم نزدیک هستند. بنابراین باید با احتیاط عمل کرد تا سیاست شکست نخورد.

در نهایت آن چه پیداست مهار و کنترل شاخص تورم در اقتصادی که ساختار آن با مشکلات فراوانی طی سال‌های گذشته همراه بوده، کار بسیار دشواری به نظر می‌رسد موضوعی که برای حل آن باید با برنامه‌ریزی بلندمدت و صبر جمعی یک بار برای همیشه این مشکل را حل کرد.»