"روسیه، سوریه را گروگان گرفته است"

فرارو- یک استاد دانشگاه گفت: «روس ها بر خلاف ایران که به دنبال حفظ بشار اسد است، به دنبال حفظ سوریه هستند و بشار اسد برای آنها اهمیتی ندارد و لذا احتمال اینکه بر سر اسد معامله کنند وجود دارد. لذا احتمالا در آینده ائتلافی میان آمریکا و روسیه شکل خواهد گرفت به شرط اینکه آمریکا فشار خود بر روی روسیه را کاهش داده و تحریم ها علیه این کشور را لغو کند.»

به دنبال تصمیم ایالات متحده برای گنجاندن روسیه در فهرست کشورهای شریک آمریکا در مورد بحران سوریه و ورود واحدهای نظامی ترکیه به مناطق شمالی آن کشور، جان کری وزیر خارجه آمریکا و سرگئی لاوروف همتای روس او در شهر ژنو سوئیس با یکدیگر ملاقات کردند.

وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا بعد از ملاقات طولانی با همتای روس خود این مذاکرات را سازنده و مفید نامید و گفت آمریکا و روسیه به یک راه حل روشن برای آتش بس سوریه رسیدند. در مقابل سرگئی لاوروف هم در پایان این دیدار گفت هنوز مسائل کوچکی باقی مانده که برای حل آنها باید گفت و گو ها ادامه پیدا کند.

از سوی دیگر در حالی که دولت سوریه اقدام ترکیه در ارسال ده ها جنگ افزار جنگی به شمال این کشور را به شدت محکوم کرد، روسیه در واکنش به این موضوع به بیان این نکته اکتفا کرد که آنکارا باید با دمشق هماهنگ کند. ایران نیز در واکنش به تجاوز نظامی ترکیه به خاک سوریه خواستار هماهنگی ترکیه با دولت سوریه در این باره شد.

به نظر می رسد با احتمال توافق میان روسیه و آمریکا در بحران سوریه ماهیت ائتلاف های کنونی در بحران سوریه تغییر خواهد کرد. ایران در ائتلاف های جدید چه جایگاهی خواهد داشت؟

دکتر علی بیگدلی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو گفت: «مذاکرات لاوروف و جان کری در ژنو به نقطه خیلی روشنی نرسید اگرچه اظهار کردند به توافقاتی دست یافته اند اما هنوز به نقطه حل اختلاف نرسیده اند که علت این موضوع هم این است که دیدگاه آمریکا با روسیه در بحران سوریه متفاوت است»

وی ادامه داد: «سفری که چند روز قبل جان کری به عربستان داشت نقطه آغازین سرنوشت سوریه بود چرا که آمریکا از سوی عربستان تحت فشار قرار گرفته که مسئله سوریه را خاتمه دهد و اوباما نیر تصمیم دارد که با سر و سامان دادن به بحران سوریه امتیاز مثبتی برای مبارزات انتخاباتی خانم کلینتون ایجاد کند.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «اکنون میان آمریکا و روسیه در بحران سوریه نوعی رقابت بوجود آمده است و روس ها در واقع سوریه را گروگان گرفته اند تا مشکلات دیگر خود از جمله تحریم های آمریکا علیه روسیه، پیشروی ناتو در شرق اروپا و مسئله اوکراین را حل و فصل کنند. لذا هدف روس ها در سوریه با هدف ایران متفاوت است.»

وی ادامه داد: «ایران به دنبال این است که اسد را نگاه دارد تا حلقه اتصال میان ایران و حزب الله لبنان همچنان حفظ شود، در حالی که روس ها چنین هدفی ندارند و دیدگاه آنها وسیع تر است و قصد دارند به وسیله سوریه امتیازات زیادی از آمریکا و اروپا بگیرند.»

وی افزود: «با این حال مسئله سوریه به نقطه حاد خود رسیده و آمریکا و روسیه به این نتیجه رسیده اند که باید به جنگ در سوریه پایان دهند.»

بیگدلی درباره احتمال شکل گیری ائتلاف روسیه، ایران و ترکیه گفت: «من معتقدم نیستم که مثلث روسیه، ایران و ترکیه نقش موثری در خاتمه دادن به بحران سوریه داشته باشد چراکه میان این سه کشور اختلافات مهمی در موضوع سوریه وجود دارد.»

وی ادامه داد: «از سوی دیگر آمریکا تحت فشار عربستان است که مسئله سوریه را به نفع این کشور و دنیای عرب پایان دهد. اما آمریکا توان انجام چنین کاری را ندارد به خصوص بعد از حضور نظامی روس ها در بحران سوریه مشکلات فراوانی برای آمریکا ایجاد شده است.»

وی افزود: «بنابراین به نظر نمی رسد که به این زودی و به این راحتی مسئله سوریه حل و فصل شود.»

بیگدلی درباره نقش ایران در حل و فصل بحران سوریه گفت: «ایران در مسئله سوریه جایگاه درجه دومی دارد. ایران انتظاراتی درون سازمانی از سوریه دارد که مربوط به حفظ رابطه با حزب الله و دوم مسئله رقابت با عربستان است. لذا اهداف ایران تا حدودی منطقه ای است در حالی که اهداف روسیه بین المللی است. با این حال روس ها ناچار هستند ایران را در جبهه خود حفظ کنند چراکه به توان ایران در روی زمین نیاز دارند.»

بیگدلی در پاسخ به این سوال که آیا احتمال شکل گیری ائتلاف جدیدی که شامل آمریکا و روسیه باشد در موضوع بحران سوریه وجود دارد؟، گفت: «بله این احتمال وجود دارد به این شرط که آمریکا به انتظارات و تقاضاهای روسیه در موضوع اوکراین، تحریم ها و ... پاسخ دهد.»

وی ادامه داد: «روس ها بر خلاف ایران که به دنبال حفظ بشار اسد است، به دنبال حفظ سوریه هستند و بشار اسد برای آنها اهمیتی ندارد و لذا احتمال اینکه بر سر اسد معامله کنند وجود دارد. لذا احتمالا در آینده ائتلافی میان آمریکا و روسیه شکل خواهد گرفت به شرط اینکه آمریکا فشار خود بر روی روسیه را کاهش داده و تحریم ها علیه این کشور را لغو کند.»

بیگدلی در پاسخ به این سوال که اگر چنین ائتلافی شکل بگیرد، ایران کجا خواهد ایستاد و چه شرایطی خواهد داشت؟، گفت: «روس ها بارها نشان دادند اگر شرایط اقتضاء کند هر کاری می کنند. در جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1956 وقتی اعراب شکست خوردند روس ها به همین اکتفا کردند که تسلیحات بیشتری به آنها بدهند در حالی که آمریکا برای دوستان خود سینه چاک می دهد. لذا روس ها خیلی شریک قابل اعتمادی نیستند.»

وی ادامه داد: «بنابراین اگر چنین ائتلافی میان آمریکا و روسیه شکل بگیرد قطعا ایران تنها خواهد ماند و بازنده بحران سوریه خواهد شد. در حالی که به نظر من برنده اصلی بحران سوریه فقط روسیه خواهد بود چراکه آمریکا هم خیلی منافعی در سوریه ندارد و صرفا به دلیل فشار عربستان دخالت می کند چراکه عربستان 750 میلیارد دلار ذخایر ارزی در آمریکا دارد.»

بیگدلی در پاسخ به این سوال که چرا واکنش ایران و روسیه به تجاوز نظامی اخیر ترکیه به خاک سوریه خیلی شدید نبود؟، گفت: ترکیه اکنون در حال یک جنگ محلی با کردها است و کردها برای ترکیه خطرناک تر از داعش شده اند. علت واکنش ملایم ایران و روسیه به تجاوز نظامی ترکیه به سوریه نیز این است که موضع ترکیه تا حدودی زیادی به ایران و روسیه نزدیک شده است و آقای اردوغان از دنیای عرب فاصله گرفته است.»