چه کسی جانشین بان کی‌ مون می‌شود؟

با توجه به این که دوره خدمت بان کی مون، دبیرکل کنونی سازمان ملل متحد در آخر سال ۲۰۱۶ پایان می‌یابد، این سؤال پیش می‌آید که آیا کشورهای اروپای شرقی فرصت تاریخی برای این که دبیرکل بعدی سازمان ملل متحد از این منطقه باشد، را از دست خواهند داد؟

بنابر اصل غیررسمی نوبتی و دوره‌ای بودن سمت دبیرکلی از نظر جغرافیایی، نهمین دبیرکل سازمان ملل باید از اروپای شرقی باشد. ولی به دلیل این که کاندیداهای کشورهای این منطقه برای این پست، در کشورهای خودشان از حمایت چندانی برخوردار نیستند و کوتاهی این کشورها برای این که به اتفاق از کاندیدای واحدی حمایت کنند، این خطر وجود دارد که اروپای شرقی شانس خود را از دست بدهد.

روند مقدماتی گزینش نامزدها که البته غیررسمی است امسال علنی و در نتیجه شفاف بود. تا کنون ۱۱ نفر نامزد شده‌اند که ۸ نفر آنان از کشورهای اروپای شرقی هستند.

وزرای خارجه کنونی یا سابق جمهوری های مولدوای، مقدونیه، مونته‌نگرو، کرواسی، صربستان و اسلواکی و نیز رئیس جمهوری سابق اسلوانی نامزدهای پست دبیرکلی سازمان ملل از کشورهای اروپای شرقی هستند.

بلغارستان، ایرینا بوکووا، دبیرکل کنونی یونیسف، شاخه فرهنگی و آموزشی سازمان ملل متحد را نامزد احراز پست دبیرکلی این سازمان کرده است.

ناظران در سازمان ملل می‌گویند، این خطر وجود دارد که تعداد زیاد کاندیداها سبب شود که برای سایر کاندیداهای قوی از جمله سوزانا مالکورا، از آرژانتین، هلن کلارک از نیوزیلند، یا آنتونیو گوترز، رئیس سابق کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان که به جدی و محکم صحبت کردن شهرت داشت، راه باز شود.

نطرسنجی غیررسمی از ۱۵ عضو شورای امنیت در ماه ژوئیه، محکی است که می‌تواند تصویر روشن‌تری از این که کدام یک از نامزدها شانس انتخابشان بیشتر است، به دست دهد.

حتی ممکن است در هفته‌های آینده کاندیداهای بیشتری وارد میدان شوند. گفته می‌شود کریستالینا گیورگیوا، یک سیاستمدار بلغار به زودی داوطلبی خود را اعلام خواهد کرد.

او به بی بی سی گفت: "طبیعی است که من رقابت‌ها را از نزدیک دنبال می‌کنم. عده زیادی من را ترغیب می‌کنند که وارد عرصه شوم. ببینیم چه پیش خواهد آمد". گفته می‌شود چندین کشور در پشت پرده نامزد کردن او را مد نظر قرار داده‌اند.

در شروع رقابت ها شانس بوکووا خیلی زیاد و او از حمایت موثر روسیه نیز برخوردار بود. ولی تحقیقات در باره اداره داخلی یونسکو در ماه‌های اخیر، که نتیجه خوبی نداشته و نیز حمایت خانم بوکووا، از تاسیس یک کشور فلسطینی، سبب شده که دولت آمریکا نظر مثبت نسبت به او نداشته باشد.

در حال حال حاضر حدود نصف بودجه یونسکو صرف پرداخت حقوق کارمندانش می‌شود.

"تحرک لازم"
اما برخلاف خانم بوکووا، خانم گیورگیوا از نظر مدیریت سابقه بسیار خوبی در بانک جهانی دارد. قبلا هم او کمیسر اتحادیه اروپا برای امور بشردوستانه بوده و در حال حاضر سمت کمیسر بودجه اتحادیه اروپا را دارد.

در ماه‌های اخیر او ریاست تیمی را داشت که ماموریتش تهیه یک برنامه مقدماتی در مورد مداخله‌های بشردوستانه سازمان ملل متحد بود و به این نتیجه رسیده بود چنانچه پول مستقیما در اختیار نیازمندان قرار داده شود، می‌توان هر سال یک میلیارد دلار صرفه‌جویی کرد.

ریچارد گوان، یک کارشناس سازمان ملل متحد در شورای اروپایی برای روابط خارجی، می‌گوید افراد مطلع معتقدند هم خانم بوکووا و هم خانم گیورگیوا می‌توانند تحرکی را که این نهاد لازم دارد به آن بدهند.

این اجماع وجود دارد که رئیس بعدی سازمان ملل باید یک مدیر خوب و دارای تجربه در اداره سازمان‌های بین المللی باشد. حمایت گسترده بین‌المللی از این ایده که دبیر کل آتی سازمان ملل متحد باید یک زن باشد و اصرار روسیه به این که این فرد (اعم از زن یا مرد) باید به زبان روسی صحبت کند می‌تواند کفه ترازو را به نفع این دو کاندیدای زن که اهل بلغارستان هستند، سنگین‌تر کند.

ریچارد گوان، می گوید روند انتخاب کاندیداها انعطاف‌پذیر است به همین جهت اگر معلوم شود که خانم گیورگیوا از حمایت پنج عضو دایمی شورای امنیت برخوردار است راهی برای این که دوباره او را وارد میدان کنند، وجود دارد.

انتظار می‌رود تصمیم نهایی در مورد دبیرکل آتی سازمان ملل متحد در ماه اکتبر اتخاذ شود، یعنی هنگامی که روسیه ریاست دوره ای شورای امنیت را به عهده دارد.