دردسرهای اسناد پاناما برای نواز شریف

عدم رسیدگی به پرونده اتهامات خانواده «نواز شریف» نخست وزیر پاکستان در خصوص «اسناد پاناما» باعث رویارویی دولت با ارتش و احزاب مخالف شده است.

نواز شریف یکی از سیاست مداران کهنه کار پاکستان به شمار می رود که در تاریخ سیاسی این کشور نقش بسیار مهمی دارد. اما پس از منتشر شدن «اسناد پاناما» از سوی شرکت حقوقی «موساک فونسکا» و قرار گرفتن نام فرزندان وی در این لیست، احزاب مخالف دولت اعتراضات شدیدی نسبت به دولت انجام دادند و خواستار کناره گیری نواز شریف از سمت نخست وزیر پاکستان شدند.

از جمله کسانی که پس از منتشر شدن «اسناد پاناما» مخالفت خود را با نواز شریف انجام داد و از وی خواست از قدرت کناره گیری کند «عمران خان» رهبر حزب انصاف پاکستان بود. عمران خان کاپیتان اسبق تیم کریکت و یکی از چهره های محبوب سیاسی در پاکستان بشمار می رود. عمران خان در روزهای گذشته تظاهرات اعتراض آمیزی را بر علیه نواز شریف براه انداخته است و جنبش مبارزه با فساد مالی و اداری به نوعی در پاکستان با اعتراضات عمران خان رقم خورده است.

در روزهای اخیر اداره پاسخگویی ملی پاکستان «اشرف مگسی» رئیس سابق کمیسیون خدمات عمومی ایالت بلوچستان را به اتهام فساد مالی بازداشت کرده است. وی  متهم است که تعدادی از نزدیکان خود را به استخدام دولت درآورده است. دادگاه بلوچستان «اشرف مگسی» را به اتهام استخدام نزدیکان خود مجرم شناخته و «محمد خان اچکزی» استاندار بلوچستان در تاریخ ۱۳ نوامبر ۲۰۱۴ از سمتش خلع کرده بود. چند روز پیش نیز این اداره «مشتاق رئیسانی» وزیر دارایی این ایالت را به اتهام فساد مالی بازداشت کرد.

اقدامی که ارتش پاکستان بلافاصله پس از انتشار اسناد پاناما انجام داد برکناری تعدادی از افسران بلند پایه ارتش به اتهام فساد مالی بدستور «راحیل شریف» فرمانده کل ارتش پاکستان بود و ارتش به نوعی قدرت خود را در مبارزه با فساد مالی در پاکستان به رخ نواز شریف کشاند. در حال حاضر نواز شریف از سویی باید نظر موافق احزاب مخالف دولت را در پرونده اوراق پاناما را بدست آورد و از طرفی دیگر قدرت روز افزون راحیل شریف را به عنوان فرمانده ارتش که شخصیت محبوب و مورد علاقه مردم پاکستان است را کنترل نماید.

نواز شریف در گذشته سیاسی خود تجربه بسیار بدی از فرماندهان ارتش دارد و این خود نواز شریف را به شدت نگران کرده است. ژنرال «پرویز مشرف» در دوره نخست وزیر نواز شریف فرمانده کل ارتش پاکستان بود و در سال۱۹۹۹ بر علیه دولت نواز شریف دست به کودتا زد و حکومت وی را برانداخت.

نواز شریف که جانش در خطر بود با وساطت پادشاه عربستان سعودی از کشور خارج شد و تا سال ۲۰۰۷ که پرویز مشرف بدلیل فشارهای داخلی و نیز حمله نیروهای نظامی پاکستان به «لال مسجد» به دستور وی از قدرت کناره گیری کرد، در خارج از کشور بسر می برد. نواز شریف پس از گذراندن دوران تبعید و دوری از کشور سرمایه خود را از پاکستان خارج کرده در کشورهای عربی و انگلیس اقدام به سرمایه گذاری و تجارت نمود. اما تمامی شرکتهای که در خارج از پاکستان وجود دارند و خانواده نواز شریف در آنها اقدام به سرمایه گذاری کرده است بنام فرزندان وی ثبت شده اند.

در اسناد پاناما نام فرزندان نواز شریف از جمله دخترش مریم نواز  و پسرانش حسن و حسین نواز به چشم می خورد. احزاب مخالف دولت نواز پس از انتشار اسناد پاناما نارضایتی خود را از دولت نواز شریف اعلام کرده خواستار کناره گیری وی شدند. اما نواز شریف با تجربه ای که در سیاست دارد حاضر به کناره گیری از قدرت نشد. حزب مردم به رهبری «بلاول بوتو» پسر «بی نظیر بوتو» نخست وزیر فقید پاکستان نیز به جمع اعتراض کنندگان اضافه شد و از نواز شریف خواست از مقام نخست وزیری استعفا کند.

رهبران احزاب مخالف دولت پاکستان پس از برگزاری نشستی مشترک به این نتیجه رسیدند که برای رسیدگی به اتهامات خانواده نواز شریف در پرونده «اسناد پاناما» کمیته حقیقت یاب تشکیل شود. «سید خورشید شاه» رهبر حزب مخالف در پارلمان پاکستان نامه به نواز شریف نوشته و نظر احزاب مخالف دولت را به وی ارایه داد تا اقدامات مقتضی در خصوص اسناد پاناما از سوی نواز شریف انجام گیرد. از سویی دیگر «طاهر القادری» رهبر نهضت مردمی پاکستان قدم را فراتر از این گذاشته و خواستار دخالت ارتش پاکستان در رسیدگی به اتهامات خانواده نواز شریف در پرونده اسناد پاناما شد. این خود نوعی هشدار خطرناک به نواز شریف است. احزاب مخالف دولت نواز شریف در اقدامی دیگر اعلام کردند نواز شریف باید در پارلمان پاکستان حاضر شود و به سوال نمایندگان جوابگو باشد و در مورد دارایی های خانواده خود توضیحاتی ارایه دهد و در صورتی نواز شریف در پارلمان حضور نیابد نمایندگان در مجالس ملی و سنا حضور نخواهند یافت.

تهدیدات نمایندگان احزاب مخالف در مجالس سنا و ملی و از سویی دیگر بی اعتناعی «راحیل شریف» فرمانده کل ارتش پاکستان به نواز شریف باعث شده است نواز شریف در تصمیم خود تجدید نظر کرده و قرار شده است روز جمعه با حضور در پارلمان این کشور توضیحاتی در مورد اموال و دارایی های خانواده خود ارایه دهد. آیا نواز شریف قادر خواهد بود با دلیل و مدرک خود را از اتهامات تبرئه کند؟ احزاب مخالف دولت نیز با برگزاری نشستی تصمصم گرفته اند در صورت حضور نواز شریف در پارلمان این کشور سوال نامه ای آماده کنند و بر اساس آن از وی سوالاتی پرسیده شود.

فساد و پولشویی یکی از معضلاتی است که پاکستان با آن دست به گریبان است تا جایی که تمام تجار و سرمایه گذاران و نیز شخصیت های سیاسی  و مطرح در این کشور برای رهایی از این مسئله اقدام به سرمایه گذاری در بانکها و شرکت های مالی خارجی می کنند که این خود ضربه مهلکی به اقتصاد این کشور وارد کرده است. در گزارش جدیدی که شرکت «موساک فونسکا» ازدارایی های تجار و سرمایه گذاران دنیا ارایه داده است نام ۴۰۰ نفر از تجار پاکستانی نیز به چشم می خورد که  در خارج از کشور اقدام به سرمایه گذاری کرده اند و صاحب شرکت هایی در خارج هستند.

 پاکستان کشوری است که در آن ثروت در دست بخشی از سرمایه داران و تجار این کشور است و بیشتر مردم در وضع اسفناکی بسر می برند. در چند سال گذشته و پس از جاری شدن سیل مخرب سال ۲۰۱۰ در این کشور ساکنان منطقه «تهر» در ایالت سند با مشکل قحطی و خشکسالی روبرو شده اند و هر روز تعدادی از زنان و کودکان به علت کمبود و فقر غذایی جان می دهند و دولت کمترین توجهی به این موضوع  ندارد. اقتصاد بیمار و فلج این کشور از یکسو و از طرفی گرفتن وام از بانکهای جهانی، اقتصاد این کشور را با مشکل جدی مواجه کرده است. مشکل کمبود انرژی کارخانه های این کشور را به تعطیلی کشانده است و کمبود آب آشامیدنی سلامت مردم را به خطر انداخته است.

دولت نواز شریف با مشکلات عدیده ای روبرو است و یکی از مهمترین این مسائل پدیده افراط گرایی و رشد تروریسم در این کشور است که هر ساله جان شماری زیادی از مردم بیگناه پاکستان را می گیرد و پاکستان را جزو خطر ناک ترین کشورهای جهان از نظر امنیت قرار داده است. نواز شریف برای اینکه بتواند با چالش احزاب مخالف دولت کنار بیاید و نظر موافق آنها را جلب نماید ابتدا باید در پارلمان این کشور حضور یابد. اگر نواز شریف نتواند نظر مساعد احزاب مخالف را بدست آورد باید از دولت کناره گیری کند.

خطر بزرگی که دولت نواز شریف را تهدید می کند فرماندهی ارتش پاکستان است. چند ماهی تا پایان فرماندهی راحیل شریف باقی مانده است اما نواز شریف تا کنون در مورد تمدید فرماندهی وی بر ارتش پاکستان تصمیمی نگرفته است و اگر راحیل شریف موقعیت پاکستان را در خطر ببیند دست به کودتای نظامی خواهد زد و جریان جمهوریت در پاکستان با خطر مواجه خواهد شد.

راحیل شریف در دیدار سه شنبه خود با نواز شریف نگرانی خود را از عدم رسیدگی به پرونده «اسناد پاناما» به نواز شریف اعلام داشته است و خواستار رسیدگی فوری به این پرونده شده است. البته باید به این موضوع اشاره داشت که راحیل شریف پس از وساطت «شهباز شریف» سروزیر ایالت پنجاب پاکستان که برادر نواز شریف است حاضر به دیدار با وی شده است و این خود نشان دهنده بروز اختلافات جدی میان فرمانده ارتش پاکستان و نخست وزیر این کشور است.

چالش تقسیم قدرت بین ارتش و دولت پاکستان در گذشته نیز وجود داشته است. دولت «ذوالفقار علی بوتو» نخست وزیر فقید پاکستان توسط ژنرال «ضیاء الحق» فرمانده اسبق ارتش پاکستان برانداخته شد و پس از آن در سال ۱۹۹۹ میلادی ژنرال پرویز مشرف بر علیه دولت نواز شریف دست به کودتا زد و وی را از قدرت برکنار کرد. حال با توجه به خواسته های احزاب مخالف دولت پاکستان در خصوص برکناری نواز شریف از سمت نخست وزیری و با توجه به تجربه ای که در نظام سیاسی این کشور در طول تاریخ مشاهده می شود، اگر نواز شریف نتواند نظر مساعد احزاب مخالف دولت را جلب نماید باید منتظر کودتای ناخواسته ای بر علیه دوات خود از سوی فرمانده ارتش پاکستان باشد.