دو چهره متفاوت فروردین بورس

 بورس تهران گرچه معاملات روزهای ابتدایی فروردین را با شتاب قابل‌توجهی در جهت مثبت آغاز کرده بود ولی شاخص کل در ارتفاع 78 هزار و 431 واحدی به کار خود پایان داد.

روز گذشته اولین ماه از سال 95 در شرایطی به پایان رسید که بورس تهران در این ماه روزهای متفاوت و بعضا متناقضی را تجربه کرد. معاملات روزهای ابتدایی فروردین ماه با ادامه خوش‌بینی سهامداران نسبت به تغییر وضعیت بورس بعد از عملی شدن برجام که نشانه‌های آن از ابتدای دی ماه در بازار نمایان شده بود، آغاز شد. در ادامه اما افزایش فشار فروش در پی فعالیت نوسان‌گیرانه معامله‌گران، نگرانی‌ها در زمینه رفع تحریم‌های بین‌المللی و همچنین برخی اخبار و شایعات در مورد تعدادی از صنایع، افت عمومی قیمت سهام را به دنبال داشت.

رصد روند شاخص کل در فروردین ماه نوسانات پردامنه‌ای را در جهت مثبت و منفی نشان می‌دهد به‌طوری که نوسان یک روزه منفی 2 درصدی و مثبت 2/ 1 درصدی را در این بازه زمانی تجربه کرده است. به هر ترتیب نماگر بازار سهام که در اغلب روزهای فروردین در کانال 80 هزار واحدی در حال نوسان بود، در دو روز ابتدای هفته جاری با سه کانال‌شکنی پی‌در‌پی مواجه شد. در نهایت بورس اوراق بهادار تهران با ثبت زیان 2/ 2 درصدی در کارنامه خود در ارتفاع 78 هزار و 431 واحد به کار خود پایان داد تا بازار سکه با رشد 6/ 1 درصدی خود، رتبه نخست بازدهی بین بازارهای موازی را به خود اختصاص دهد.

در تحلیل شرایط بورس تهران در فروردین ماه سه عامل نقطه اتفاق نظر اغلب کارشناسان است:

1- تشکیل صف‌های فروش در گروه خودرویی: گروه خودرویی که در اسفندماه کانون توجه معامله‌گران بود و در نهایت بازدهی خیره‌کننده حدود 218 درصدی را نصیب سهامداران خود کرد، در اغلب روزهای فروردین‌ماه صف‌های فروش نسبتا سنگینی را تجربه کرد. برخی معامله‌گران در پی کسب سودهای چشمگیر از سرمایه‌گذاری در نمادهای زیر‌مجموعه گروه خودرویی، در صدد خروج از معاملات این گروه برآمدند و با تشکیل صف‌های سنگین فروش، منجر به افت دسته جمعی نماگر‌های بازار سهام شدند.

در این میان البته جمع‌آوری صف فروش نمادهای زیرمجموعه این گروه در روزهای پایانی فروردین‌ماه حاکی از دو دستگی نظرات معامله‌گران از روند آتی سودآوری این شرکت‌ها است.

2- تسویه اعتبارات کارگزاری‌ها: در پی آغاز رونق بازار سهام از نیمه دوم دی‌ماه، شاهد ورود نقدینگی قابل توجهی از سوی معامله‌گران حقیقی بودیم. در این میان حجم زیادی از این نقدینگی از محل اعتبارات کارگزاری‌ها تامین شده بود که در پی آشکار شدن ناتوانی بورس از ادامه روند پررونق زمستان 94 راه خروج را در پی گرفتند و این موضوع نیز دیگر دلیل تشکیل صف‌های فروش و فشار بر افت قیمت سهام در معاملات روزهای پایانی فروردین ماه بود.

3- نگرانی‌های برجامی: در هفته پایانی فروردین ماه برخی اظهار نظرهای مسوولان در رابطه با رفع تحریم‌ها،موجب نگرانی برخی سهامداران شد.این موضوع نیز یکی از موانع ادامه رشد قیمت‌ها در بازار سهام کشور بود.

پایان دوران لیدری خودرویی‌ها؟
همان‌طور که اشاره شد، یکی از دلایل اصلاح نماگر بازار سهام در فروردین‌ماه مربوط به صف‌های سنگین فروش در گروه خودرویی بوده است.رصد روند شاخص صنعت خودرو در این بازه زمانی که بیشترین اصلاح قیمت‌ها را در مقایسه با دیگر گروه‌ها تجربه کرده است، نشان از پایان دوران لیدر بودن این گروه و حتی شاید پایان لیدر محور بودن بازار سهام حداقل برای یک بازه زمانی کوتاه‌مدت است. به نظر می‌رسد قیمت سهام شرکت‌های گروه خودرویی در شرایط کنونی به ارقامی رسیده که دیگر نمی‌توان انتظار ورود معامله‌گران به شرکت‌های زیر مجموعه این گروه را داشت.این در حالی است که به نظر می‌رسد در شرایط فعلی هیچ گروهی پتانسیل در اختیار گرفتن لیدری بازار را ندارد. این موضوع به اعتقاد تحلیلگران می‌تواند منجر به کاهش فضای هیجانی بورس و بازگشت تحلیل به بازار سهام کشور شود.

چشم‌انداز بورس
به اعتقاد کارشناسان رشد زمستان 94 که به دلیل فضای خوش‌بینی نسبت به اجرای عملی برجام و انتشار اخبار مثبت در برخی گروه‌ها صورت گرفت، نسبت به چند دوره رونق پایدار بورس پشتوانه بنیادی کمتری داشته است. تحلیل چند دوره از دوران رونق پایدار بورس تهران در سال‌های گذشته به‌طور مثال سال‌های92-91، نشان می‌دهد که رشد قیمت سهام در آن بازه‌های زمانی به دلیل تقویت عوامل بنیادی همچون افزایش قیمت‌های جهانی و نرخ دلار صورت گرفته است. این درحالی است که زمستان 94 خبر اجرایی شدن برجام سکان معاملات را در شرایط افت شدید قیمت‌های جهانی و ثبات نرخ دلار در دست گرفت و بازار را در مدار صعودی حرکت داد. از این رو به نظر می‌رسد تا بازار پشتوانه بنیادی قوی‌تری پیدا نکند، انتظار ادامه رونقی شبیه آنچه در پایان سال 94 مشاهده کردیم، منطقی نباشد.از طرفی بازگشت به دوران رکود نیز دور از انتظار است. دلایل این موضوع به فعال بودن سهامداران در شرایط کنونی و حجم و ارزش بالای معاملات که فاصله بسیار زیادی از دوران رکودی دارند، برمی گردد (به دلیل نقدینگی قابل توجهی که در دوران رونق وارد بازار شده است، بازگشت به رکود نیز برای بازار چندان محتمل نیست). به نظر می‌رسد فعالیت این سهامداران در غیاب عوامل بنیادی قوی، در نهایت روند نوسانی پردامنه‌ای را برای روزهای آینده بورس تا زمان هویدا شدن اثرات بنیادی در صنایع بورسی رقم بزند.

توازن صنایع منفی و مثبت در فروردین
بررسی روند شاخص صنایع مختلف نشان می‌دهد صنایعی که پیرو خوش‌بینی به فضای پس از برجام رشد‌های مناسبی را تجربه کردند یا انتظار می‌رفت با رشدهای مناسبی مواجه شوند،در بازه زمانی مزبور با افت مواجه شدند.این موضوع به دلیل رشدهای چشمگیر این صنایع در ماه‌های پایانی سال گذشته است. بررسی «دنیای اقتصاد» از عملکرد صنایع بورسی در اولین ماه از سال جاری حاکی از سبزپوشی 19 گروه بورسی است.در صدر این گروه‌ها، گروه محصولات چوبی و همچنین گروه انتشار و چاپ با رشد به ترتیب 3/ 27 و 6/ 13 درصدی قرار دارند. گروه سایر واسطه‌گری مالی (لیزینگ) نیز با رشد 8 درصدی خود توانست رتبه پنجم جدول بازدهی صنایع در فروردین ماه را به دست بیاورد. در بین صنایع منفی بازار نیز گروه خودرویی که سودآورترین صنعت در سه ماه پایانی سال گذشته بود، بیشترین زیان را به نام خودثبت کرد. پس از گروه خودرویی، گروه دستگاه و وسایل ارتباطی قرار داشت. شاخص گروه بانکی نیز با افت 7/ 3 درصدی جایگاه هشتم صنایع منفی بازار در فروردین ماه را به خود اختصاص دادند.

سکه، پیشتاز بازارهای سه‌گانه
بورس تهران با افت 2/ 2 درصدی در فروردین ماه، بدترین عملکرد را در میان بازارهای موازی به نام خود ثبت کرد. شاخص کل بورس تهران که در پایان اسفند ماه در ارتفاع 80 هزار و 219 واحدی قرار داشت، روز گذشته در سطح 78 هزار و 431 واحد ایستاد. در بازار سکه اما افزایش قیمت جهانی اونس،افزایش نسبی قیمت دلار و همچنین افزایش تقاضای مناسبتی(نزدیک شدن به روز پدر) منجر به بازدهی 8/ 1 درصدی این بازار شد تا در این بازه زمانی بهترین عملکرد بین بازارهای سرمایه‌گذاری را به نام خود ثبت کند. بازار پول با بازدهی 5/ 1 درصدی (با در نظرگرفتن سود سالانه 18 درصدی)، جایگاه دوم بازدهی بازارهای موازی را به خود اختصاص داد. بازار ارز نیز در این بازه زمانی بازدهی 9/ 0 درصدی را تجربه کرد.

فاصله چشمگیر با دوران رکود
ماه گذشته، در مجموع بیش از 23 ميليارد سهم به ارزش حدود 58 هزار و 854 ميليارد ریال در یک میلیون و 734 هزار و 283 دفعه معامله شد (اثر معاملات بلوکی حذف شده است). بررسی «دنياي اقتصاد» نشان مي‌دهد متوسط حجم و ارزش معاملات روزانه در اين مدت به ترتيب 1210ميليون سهم و 3097 ميليارد ريال بوده است که نسبت به سه ماه پایانی سال به ترتیب 26 و15 درصد افت را نشان می‌دهد.مقایسه متوسط این دو متغیر در فروردین ماه نسبت به 9 ماه ابتدایی سال گذشته رشد بیش از 140 درصدی در حجم و رشد حدود 214 درصدی در ارزش معاملات را نشان می‌دهد.این موضوع نشان می‌دهد هر چند حجم و ارزش معاملات در ماه گذشته نسبت به دوران رونق اخیر (سه ماه پایانی سال 94) کاسته شده است اما فاصله بسیار زیادی نیز تا دوران رکود دارد.

ادامه مشارکت بالای حقیقی‌ها
بررسی عملکرد دو دسته از معامله‌گران حقیقی و حقوقی در ماه گذشته نشان می‌دهد که مشارکت سهامداران حقیقی در فروردین ماه در ادامه روند روزهای پایانی اسفند ماه همچنان بیشتر بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد در معاملات فروردین ماه حقیقی‌ها در سمت خرید حدود 63 درصد و در سمت فروش حدود 73 درصد مشارکت داشته‌اند.این بررسی‌ها همچنین نشان می‌دهد که از حدود 450 میلیارد تومان نقدینگی وارد شده به بازار در سه ماه پایانی سال 94، حدود 41 میلیارد تومان از بازار خارج شده است.

نکته قابل توجه در این میان، ورود و خروج نقدینگی حقیقی‌ها به بازار است. در 6 روز از 19 روز معاملاتی اخیر شاهد ورود نقدینگی از سوی معامله‌گران حقیقی به بازار و در 13 روز نیز شاهد خروج نقدینگی این معامله‌گران از بازار بودیم.این موضوع نشان می‌دهد در حالی که بازار با خروج نقدینگی از معاملات خود مواجه بوده است اما شدت ورود نقدینگی در مقایسه با شدت خروج آن فاصله چشمگیری داشته است.