شبح داعش در آسیای میانه

روسیه و جمهوری های شوروی سابق در آسیای میانه هر روز بیش از گذشته ضرورت مقابله با خطرات گسترش نفوذ داعش را با توجه به عضویت صذها شهروند خود در این گروه تروریستی درک می کنند که بازگشت آنان به کشورهایشان می تواند امنیت و منافع ملی آنها را در کانون تهدید قرار دهد.

به گزارش ایرنا، تحکیم و یکپارچه سازی نظام های امنیتی کشورهای در خطر تروریسم داعش با حمایت مسکو، ایجاد بانک اطلاعاتی شهروندان کشورهای منطقه که به داعش پیوسته اند و اتخاذ تدابیر مشترک مرزی از جمله اقدامات در دستور کار روسیه و بسیاری از جمهوری شوروی سابق است که گفته می شود حدود هفت هزار نفر از اتباع آنها در صفوف تروریست ها بویژه داعش در سوریه و عراق می جنگند.

«ولادیمیر پوتین» رییس جمهوری روسیه نیز بارها خواستار اتحاد و همگرایی جمهوری های شوروی سابق در برابر خطرات گروه های تروریستی بویژه داعش شده است.

خبرگزاری اسپوتنیک در این زمینه گزارش داده است: طی یک سال از منابع مختلف خبرهایی در خصوص حضور شهروندان جمهوری های جنوبی شوروی سابق در گروه های افراطی در خاور میانه و افغانستان شنیده می شود.

این خبرگزاری افزوده است: اکنون مشکلات امنیتی به سختی های اقتصادی اضافه و افزایش فعالیت های استخدام کنندگان داعش به درد اصلی مقامات کشورهای درگیر مبدل شده است.

کارشناسان در تاجیکستان در این زمینه تاکید می کنند، اکنون شاید کسی شمار دقیق شهروندان کشورهای آسیای میانه را که در گروه های داعش می جنگند نمی داند. ارگان های مسئول در رسانه های محلی هر لحظه اطلاعاتی را درباره تعداد تقریبی افرادی را که به این گروه ها پیوسته اند.اعلام می کنند.

اما باید تاکید کرد این اطلاعات تقریبی است. بر اساس خبرهای سازمان اطلاعات در گروهک تروریستی ممنوعه داعش طی دو سال اخیر بیش از 600 شهروند تاجیک عضویت داشته اند که تقریبا 300 نفر آنان کشته شده اند.

در زمان حاضر دادستانی کل تاجیکستان 400 پرونده ی در ارتباط با افرادی تشکیل داده است که در عملیات نظامی در خاور میانه شرکت دارند.

اسپوتنیک نوشته است: رقم های وحشت برانگیزی از قزاقستان و قرقیزستان نیز به گوش می رسد. رسانه های این کشورها پیشتر اطلاعاتی درباره حضور احتمالی بیش از 300 شهروند قزاقستان و صدها نفر از قرقیزستان در گروهک داعش را منتشر کرده بودند.

در هر یک از کشورهای آسیای مرکزی کارشناسان امور امنیتی به این امر توجه نشان می دهند که چگونه این افراد در گروه های داعش در سوریه ظاهر می شوند. بیش از همه این نظر وجود دارد که افراد با روش های غیر تماسی و با شبکه های اجتماعی اینترنت و وب سایت های افراطی استخدام می شوند.

«شیرعلی رضایف» نویسنده مقالات علمی مربوط به مشکلات رادیکالیسم و کارشناس مرکز تحقیقات استراتژیک زیر نظر ریاست جمهوری تاجیکستان با این نقطه نظر موافق است.

رضایف می گوید: افراطیون از روش های مختلف خبررسانی و هشدار استفاده می کنند و برای ر مثال فیلم های ویدئویی ساخته یا صداها را ضبط می کنند و از آنها برای جذب تاجیک ها به داعش استفاده می کنند و اگر تحقیقات گسترده ای انجام شود، می توان این اقدامات را آشکار کرد.
به گفته یک تحلیلگر در شهر دوشنبه، سازمان های مسئول به افزایش تعداد منابع اینترنتی با جنبه افراط گرایی واکنش نشان می دهند. امسال در تاجیکستان تقریبا 100 سایت بسته شده است.

صفحات اینترنتی گروهک هایی چون داعش، جبهه النصره و ' القاعده در این لیست قرار دارند. اقدامات مربوط به بلوک کردن سایت های اینترنتی سازمان های ممنوعه در کشورهای منطقه نیز انجام شده است.

رضایف کارشناس مسائل رادیکالیسم توضیح می دهد: امروز باید دقیقا بر روی فضای اطلاعاتی کار کرد. برای مثال در آسیای مرکزی، قزاقستان تجربه ی زیادی دارد. سال گذشته با تصمیم دادگاه شمار زیادی از وب سایت های تبلیغ کننده افراط گرایی بسته شدند. اگر تلاش دولت در زمینه اطلاعاتی معطوف گردد می توان سطح رادیکالیسم را کاهش داد.

خبرگزاری روسی افزوده است: کارشناسان امنیتی خاطر نشان می کنند که بستن برخی سایت های اینترنتی به حل بخشی از این مشکل کمک می کند. تحلیلگران به مقامات پیشنهاد می دهند که دستور کار اطلاعاتی جایگزین را در اینترنت قرار دهند، یعنی عملا در شبکه های اینترنتی با قرار دادن موضوعات با کیفیتی که ماهیت ضد افراطی دارند رادیکالیسم را سرکوب کنند.

بر اساس ارزیابی های کارشناسان، اکثرا افراد که وارد گروه ها و سازمان های ممنوعه در آسیای مرکزی می شوند، بین 18 تا 40 سال دارند و از طریق کانال هایی که هم در داخل و هم در خارج فعال هستند، در دام استخدام کنندگان می افتند.

متخصصین ضمن نشان دادن کانال هایی که خارج از مرزهای منطقه فعال هستند، مسیر به خاور میانه را از روسیه می دانند.

«کاسیم بیک محمدوف» تحلیلگر تاجیکستانی در این باره توضیح می دهد که آسیب پذیرترین گروه، کارگران مهاجر هستند. افراد جوان یعنی کارگران مهاجر با جامعه ی محلی در روسیه ادغام نمی شوند. آنها جداگانه زندگی می کنند. نمایندگان روحانیون رسمی نه از روسیه و نه از کشورهای آسیای مرکزی به طور فعال با آنها کار نمی کنند.
«در عین حال فرستادگان سازمان های افراطی و تروریستی فعالانه روی باورهای آنان کار می کنند. پیشتر نمایندگان قفقاز نقش آشوبگران را ایفا می کردند و اکنون نسل آشوبگران سازمان های افراطی از جمله در آسیای مرکزی رشد کرده است. اوضاع ایدئولوژی بسیار خطرناک است. حداقل 20 درصد کارگران مهاجر یکبار در سال به کشورهای خود بازمی گردند و در آنجا روحیه ی داعشی را پرورش و توسعه می دهند.»

اسپوتنیک در این باره نوشته است: کارشناسان توضیح می دهند که یافتن استخدام کنندگان سازمان داعش که با مهاجرین در روسیه کار می کنند به شدت دشوار است. مساله این است که مهاجرین از کشورهای آسیای مرکزی به شکل بسته زندگی می کنند و سازمان اطلاعات روسیه به دشواری می تواند ماموران خود را وارد چنین محافلی کند و در این شرایط به همکاری سازمان های اطلاعات کشورهای شوروی سابق نیازاست.

«ویکتور میخایلوف» کارشناس مسائل رادیکالیسم از ازبکستان و رئیس سایت خبری «آنتی ترور تودی. کام» می گوید: استخدام به شدت جریان دارد، برای آنکه جوانان به شکل بسته ای زندگی می کنند. سازمان اطلاعات روسیه نمی تواند از روش های اعزام مامور استفاده کند. در این شرایط آنها درواقع قدرتی ندارند. هیچ ادبیات و جزوه ای توزیع نمی شود همانطور که 10سال پیش انجام می شد، امروز گجت ها با فن آوری های نوین وجود دارند.

از نگاه کارشناسان شرایط در کشورهای آسیای میانه متفاوت است. به طور مثال در ازبکستان توانسته اند مانع قابل اعتمادی ایجاد کنند. اما مساله پیچیده تر در قرقیزستان و تاجیکستان است. در این کشورها مواردی بوده که جوانان برای پول یا آرمان های خیالی در دام استخدام کنندگان اسیر و به منطقه درگیری فرستاده شده اند و رسانه های محلی در این باره گزارش هایی منتشر کرده اند.

خبرگزاری روسی نوشته است: همیشه هم افراد تنگدست صید شبکه های استخدامی ننی شوند، بلکه افراد متمول هم بودند. برای مثال «گل مراد حلیموف» فرمانده سابق مامورین ویژه پلیس تاجیکستان که ثروتمند و تحت امر دولت بود برای جنگ عازم سوریه شد که پرونده قضایی با اتهام «مزدور» و «خیانت به میهن» برای این نظامی فراری در تاجیکستان تشکیل شده است.

آغاز ماه دسامبر سال 2015، برخی رسانه های تاجیکی اطلاع دادند که فرمانده فراری در جریان بمباران ها در سوریه به شدت زخمی شده و در واقع دیگر به درد گروهک نمی خورد.

مساله مهم این است که در منطقه تهدیدهای مشخصی وجود دارد. مثلا در قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان تحلیلگران می گویند که سازمان های محافظ قانون مکانیسم مقابله با رادیکالیسم را با محافل کارشناسی و نمایندگان مردمی بحث و بررسی می کنند.

کارشناسان فاکتورهای افراطی گری جوانان را بیکاری و عدم حمایت اجتماعی از مردم می خوانند.
مساله فعال شدن عملیات های جنگی نزدیک مرزهای جنوبی کشورهای شوروی سابق نیز بر این تنش ها می افزاید.

مقامات رسمی افغانستان اعلام کردند که در این عملیات ها نیروهای وابسته به داعش شرکت دارند. تحلیلگران و کارشناسان خاطر نشان می کنند که جمهوری های شوروی سابق در آسیای میانه خطرات در حال رشد را پیش رو دارند.

کارشناسان در منطقه بویژه از ورود برخی اعضای طالبان افغانستان زیر لوای داعش نگران و نگران هستند. فقط نکته امیدوار کننده این است که در زمان حاضر نیروهای تندرو در این کشور فعلا برای همسایگان به شکل جداگانه عمل می کنند.

طالبان که جنبه پروژه پشتو درون افغانستانی خود را حفظ کرده، یکپارچه نیست و برای همین ناظرین بعید نمی دانند در مرحله ای مشخص بخشی از طالبان به داعش بپیوندند که ممکن است پیامدهای غیر قابل پیش بینی برای منطقه داشته باشد.

در زمینه این چالش های منطقه ای، تحولات سیاست داخلی دولت های آسیای میانه هم در حال شکل گیری است و بار دیگر مانند سال های نخست پس از فروپاشی شوروی، حفظ ثبات و امنیت به اولویت دستور کار کشورهای منطقه تبدیل می شود.

کارشناسان از تغییرات احتمالی در سیاست خارجی نیز خبر می دهند. در شرایط بروز چالش های جدید، کشورهای منطقه حمایت هایی را از شرکای قوی تر در امور نظامی جستجو می کنند.

تاجیکستان در این طرح روی حمایت روسیه و سازمان پیمان امنیت جمعی حساب می کند.

اسپوتنیک نوشته است: کارشناسان در شهر دوشنبه می گویند که زمستان همیشه دوره ای آرام برای مرزهای تاجیکستان و افغانستان بوده و تصور می شود که شبه نظامیان در این فصل خود را آماده می کنند، زیرا بسیاری از راه های کوهستانی برف پوش شده و جابه جایی مشکل است و همزمان بعید نمی دانند گروه های افراطی در بهار فعال شوند.