چرا فیلم "محمد رسول الله" حسابی گل نکرد؟!

یادداشت دریافتی- محمد ماکویی؛ مجید مجیدی اصلا کارگردان کم نام و نشانی نیست! اصولا کارگردانی که در کارنامه کاری خود هم "رنگ خدا" و هم "بچه های آسمان" را دارد نمی تواند کارگردان کم نام و نشانی باشد! با این حال کاش محمد رسول الله توسط کارگردانی به جز مجید مجیدی پای به عرصه وجود می گذاشت!

مجید مجیدی فیلمسازی شناخته می شود که بیشتر درباره افراد معمولی و فرودست جامعه فیلم می سازد و مقوله هایی از قبیل صداقت، معصومیت، سادگی و بی پیرایگی دستمایه های اصلی و اساسی کارش به حساب می آیند.

با چنین دستمایه هایی است که مجیدی توان این را دارد که پای افراد فرادست و کلاس بالای جامعه را به سینمایش باز کرده و با تر کردن دیدگان آن ها، اتفاقات خوبی را برای جامعه ای که در آن زیست کرده و نسبت به آن ادای دین می نماید، رقم بزند!

به این ترتیب است که فیلم های مجیدی معمولا زرق و برق چندانی ندارند و چون در آنها عموما از نابازیگران، بازی های خوبی گرفته می شود، خیلی پر هزینه از آب در نمی آیند.

این گونه است که مجیدی در فیلمهایش به اصطلاح از آب کره می گیرد که انصافا هنر کوچکی نیست!

در اتهامات مجیدی هم کم دیده نمی شود که یک دوربین دست گرفته و با آن چند ساعت و یا چند روزی در حاشیه شهر ها و یا روستاها پرسه می زند و بعد از آن نتیجه اعجاب آور است؛ ساخت فیلمی فاخر که انصافا ارزش گرفتن اسکار را هم دارد!

سبکی که چندان به سبک مجیدی نمی ماند را می باید در مرحوم علی حاتمی دید: فیلمسازی که شهرتش در زرق و برق فیلمهایش بود و اینکه بازیگران آن ها از شناخته شده ترین بازیگرانی بودند که در ازای دستمزد کلانی که می گرفتند، انصافا بلد بودند که "به جا" حس بگیرند و خوب، نقش را باور پذیر از آب در بیاورند.

مرحوم علی حاتمی بر خلاف مجید مجیدی ترجیح می داد که به جای عوام و مردم معمولی سراغ خواص و افراد فرادست جامعه که نظیرشان کمتر پیدا می شود برود و زندگی آنها را دستمایه کار خویش قرار دهد.

روی همین اصل هم بود که گفتگوهای ماندگار معمولا به فیلم های علی حاتمی تعلق داشتند و از زبان کسانی ادا می شدند که آن ها را نمی شد مردمی معمولی دانست!

خود مرحوم علی حاتمی هم که انصافا چهره ای خاص و منحصر به فرد بود، بدش نمی آمد که ارزشی که برای چهره های شناخته شده و معروف قائل است را معرف حضور کسانی که پای فیلمایش می نشستند نماید!

برای همین هم در سوته دلان شاهد عبارت زیبای "از میون پرنده ها یکی میشه کرک! بقیه! ای میخونن!" هستیم و در کمال الملک جمله به یاد ماندنی "از ستاره های آسمان یکی می شود ستاره رخشان! دیگران سو سو میزنند!" را می شنویم!

بازی گرفتن از چهره های شناخته شده و توجه بسیار زیاد به جذابیت های بصری و کار با کسانی که موسیقی فیلم را به بهترین شکل ممکن در می آوردند را اگر در کنار وسواس مرحوم حاتمی که می خواست صداهای فیلمهایش از ماندگارترین ها باشند بگذاریم، متوجه خواهیم شد که چرا معمولا فیلم های علی حاتمی از پر هزینه ترین فیلم های تاریخ سینمای ایران شناخته می شدند و هم اینک هم به حساب می آیند!

متاسفانه بسیاری از سینمایی ها و غیر سینمایی ها تفاوت مجید مجیدی و علی حاتمی را بیش از آنکه در سبک متفاوت کاریشان ببینند در امکاناتی دیدند که یکی داشت و دیگری نداشت!

روی همین اصل هم گمان کردند و به گمان رسانیدند که مجیدی که در عالم بی پولی می تواند فیلم هایی همچون "رنگ خدا" و "بچه های آسمان" را روانه پرده سینما کند، پول که دستش برسد، چه ها که نخواهد نمود!؟

شاید اشتباه بزرگ مجید مجیدی در ساختن محمد رسول الله پیروی از سبکی بود که چندان که باید و شاید با آن آشنا نبود! و همین عدم آشنایی موجب هزینه کردهایی شد که به قول معروف در جایش نیفتاد!

قطعا سبک مجید مجیدی به اندازه سبک علی حاتمی محترم و ارزشمند است و همین ارزش است که دوستداران مجید مجیدی را نگران می کند که نامبرده از یک فیلمساز آگاه و خبره و صاحب سبک به فیلمسازی مقلد و پیرو که سینمای گیشه و تجاری راهم تجربه کرده و پسندیده، تغییر ماهیت دهد!

متاسفانه مقایسه کارگردانان بزرگ سینمای ایران که سبک هایی متفاوت دارند و "این کجا و آن کجا"یی که در باره شان گفته می شود را هم می توان در چگونگی ساخت و تولید محمد رسول الله بی تاثیر ندانست!

به ویژه اینکه یک نویسنده معروف و شناخته شده کودک با بیان خاطره ای اذعان نموده که در هر حال جامعه چنین مقایسه های نابجایی را انجام می دهد و لذا نمی توان شانه از زیر بار چنین قیاس هایی خالی نمود و ازشان متاثر نشد:"وقتی یکی از کتاب هایم حسابی گل کرد و به مناسبت تقدیر به مدرسه ای دعوت شدم، مدیر مدرسه در جهت قدردانی، بچه ها را واداشت که طی کفی مرتب که برایم زدند، آرزو کنند که آنقدر در عالم نویسندگی توانا شوم که بتوانم منبعد برای بزرگترها هم داستان و کتاب بنویسم!"