با دیابت بچه ها چه کنیم؟

بهتر است پس از ابتلای فرزندانمان به دیابت، بیش از قبل با آن‌ها بچگی کنیم؛ بدویم و بازی کنیم و اجازه ندهیم دیابت، لذت بچگی کردن را از کودکان‌مان بدزدد و سایه شوم بیمار بودن را بر سر آن‌ها حاکم کند.  
 
دلش می خواهد بچگی کند. با دوستانش بازی کند. بدود و زمین بخورد و شاید از در و دیوار بالا برود. آخر بچه است و شیطنت از نشانه های یک کودک سالم است. اما تازگی ها دچار بیماری شده، از پدر و مادر شنیده که اسم بیماری اش دیابت است. از نگاه مادرش می خواند که بیماری خاصی دارد.

پدر آرام آرام از آمپول های حرف می زند که باید روزی چند بار به او تزریق کنند. تازه امسال قرار است به مدرسه هم برود. مادر هم از بخور و نخورهایی می گوید که شیرین به نظر نمی رسند. کودک اما بی توجه به دیابت، دلش می خواهد زندگی را بچگی کند.
 
بخور نخور های غیر ضروری
 برخلاف آنچه همه درباره دیابت شنیده اند و گاهی هم دهان به دهان می چرخد، دیابت بیماری خطرناکی نیست و کام کودکان دیابتی تلخ نمی شود. متخصصان دیابت توصیه می کنند که کودکان دیابتی از خوردن هیچ غذایی منع نشوند و نباید با بخور و نخورهای بی جا به آسایش و سلامت روحی آن ها ضربه وارد کرد.
 
بچه ها در سن رشد هستند و بدن آن ها به مواد غذایی متعدد نیاز دارند و هرگز نباید از لحاظ مصرف مواد خوراکی محدود شوند و برعکس باید از یک هرم غذایی متعادل و متناسب پیروی کنند که همه مواد غذایی با تمامی تنوع موجود در آن گنجانده شود.
 
دراین باره مهیار خسروشاهی کارشناس دیابت گفت: هرم غذایی کودک باید حاوی کربوهیدرات، پروتئین و فیبر، سبزی ها، ویتامین ها و صیفی باشد. درباره تغذیه این کودکان نباید میان وعده فراموش شود چون مصرف میان وعده قند خون را تنظیم و از نوسانات آن جلوگیری می کند.
 
وی درباره وضعیت تغذیه کودکان دیابتی در مدرسه، گفت: نمی شود کودکان را از مشارکت در فعالیت های اجتماعی و گروهی مدارس حذف کرد. بلکه باید با آموزش صحیح و کامل یک برنامه ریزی مناسب برای عادی سازی زندگی آن ها انجام داد تا از هیچ مناسبت و برنامه جدا نشوند و لذت کودکی کردن را از دست ندهد.
 
وی در این باره افزود: در زمان برگزاری جشن در مدرسه، لازم است قبل از خوردن کیک و مواد شیرینی کنترل قند صورت گیرد و بر اساس تعداد کربوهیدرات خوراکی ها چند شماره انسولین اضافی تزریق شود و تنها لازم است تعادلی در این قضیه صورت گیرد.
 
مشورت با پزشک و برنامه ریزی صحیح
 اگر سال اولی است که فرزندتان به دیابت مبتلا شده است یا نخستین سالی است که با این بیماری به مدرسه می رود، باید نکاتی را بدانید. لازم است قبل از هر چیز با پزشک فرزندتان مشورت کنید و او را در جریان وضعیت او قرار دهید؛ همچنین با گرفتن برنامه منظم و دقیق سال تحصیلی خوبی را برای فرزندتان رقم بزنید.
 
خسروشاهی درباره این برنامه ریزی ها گفت: کودک دیابتی باید دو نوع انسولین تزریق کند، یک انسولین پایه که لازم است هر 24 ساعت یک بار تزریق شود و برای راحتی کودک در مدرسه توصیه می شود این تزریق در شب ها و سر ساعت مشخصی انجام شود، دوم انسولین کوتاه اثر که معمولاً بهتر است قبل از وعده های اصلی غذا باشد؛ همچنین باید بعد از شمارش کربوهیدرات های مواد خوراکی، نسبت به میزان آن، انسولین تزریق شود.
 
لزوم خود کنترلی و آموزش کودکان مبتلابه دیابت
 قرار است کودکمان به مدرسه برود و بیشتر روز خود را در مدرسه و دور از والدین سپری کند؛ سر کلاس درس حاضر شود، بازی و ورزش کند و خلاصه تمام کودکی اش را سپری کند. در اینجا لازم است قبل از هر چیز به کودکانمان آموزش بدهیم که چگونه قند خون خود را مدیریت کنند و با خود کنترلی به مشکل بر نخورده و روال عادی زندگی خود را طی کنند.
 
خسروشاهی درباره ضرورت آموزش کودکان دیابتی، گفت: در بیماری دیابت، آموزش در گام نخست قرار دارد. خوشبختانه با طراحی انسولین های قلمی جدید، این انسولین ها به راحتی قابل تزریق توسط خود کودک است و یک کودک پنج ساله، قلم انسولین را در مدرسه و خانه می تواند تزریق کند. حتی یک کودک قادر است کربوهیدرات های خوراکی را خودش شمارش کند و همه این ها تنها در سایه آموزش درست میسر است.
 
وی افزود: این انسولین های قلمی جدید لزومی به نگهداری در یخچال ندارند و می توانند همه جا در کیف و در دسترس کودک باشد ولی لازم است در دمای بین 20 الی 28 درجه نگهداری شوند و از قرار دادن آن ها در محیطی با دمای بالا مثلاً نزدیک بخاری، شوفاژ یا آفتاب طولانی خودداری شود.
 
وی یادآور شد: دیابت کودکان از نوع یک است. این نوع کودکان از زمان تشخیص بیماری نیاز به تزریق انسولین دارند. اطرافیان این کودکان باید آموزش های لازم در مورد دیابت ببیند زیرا کوچک ترین اشتباهی در گرفتن انسولین عواقب جبران ناپذیری را در پی دارد.
 
ضرورت تست قند خون
 وی با یادآوری ضرورت تست قند خون و خود کنترل در کودکان مبتلابه دیابت، گفت: بهتر است قند خون کودک در طول روز 6 بار کنترل شود؛ اما از آنجایی که ممکن است این کار عملیاتی نباشد بنابراین باید قبل از تزریق انسولین در وعده های اصلی این کار صورت گیرد که از کم یا زیاد بودن انسولین مطمئن شویم. حال اگر کودک ناهار خود را در مدرسه می خورد باید این آموزش به مربی داده شود.
 
خسروشاهی افزایش قند خون در کودکان دیابتی را خطرناک دانست و افزود: این بچه ها اگر انسولین نگیرند دچار افزایش شدید قند خون می شوند و به سمت کما پیش می روند. از علائم افزایش قند خون کودک باید به مواردی همچون خواب آلودگی، بی حالی و بویی که از دهان کودک بیرون می آید اشاره کرد. این علائم نشان می دهد که یا انسولین کودک فراموش شده یا دوز تزریقی آن کم بوده است که بهتر است با مشاوره از پزشک میزان انسولین تزریقی افزایش یابد.
 
مربیان و معلمان مدرسه را در جریان بیماری فرزندمان قرار دهیم
 در فصل مدارس کودکان بیشتر وقت خود را در کنار معلم هایشان می گذرانند. پس لازم است معلم را در جریان بیماری فرزندمان قرار بدهیم و نکاتی درباره دیابت و روش تزریق انسولین و همچنین مدیریت بحران این بیماری را به آن ها بیاموزیم. قطعاً معلمان دلسوز همچون پدر و مادر برای سلامت دانش آموزان تلاش می کنند.
 
خسروشاهی با اشاره به حال و هوای مدارس و حاشیه هایی که ممکن است کودکان دیابتی با آن روبه رو شوند، گفت: کودک احتمال دارد هنگام بازی و ورزش در مدرسه، دچار افت قند خون شود که از علائم آن می توان به عرق سرد، رنگ پریدگی، گرسنگی شدید و افزایش ضربان قلب اشاره کرد، لازم است مربی با مشاهده این علائم سریعاً از یک ماده شیرین مثل آب قند استفاده کند تا به این وسیله قند خون کودک را بالا ببرد و بعداز اینکه حال کودک بهتر شد باید نان و پنیر یا غذایی که حاوی نان باشد، مصرف کند چون نان می تواند قند و کربوهیدرات را در سطح بالا نگه دارد و به آرامی در خون آزاد کند، در مواردی هم که افت قند خون شدید است باید آمپول هایی به اسم گلوکاگون تزریق شود.
 
این متخصص دیابت توصیه کرد: قاعدتاً نباید کودک مبتلا به دیابت از بازی کردن محدود شود چرا که نیازمند به ورزش است و تنها کاری که باید انجام دهیم دوز انسولین وعده قبل از زنگ ورزش را 20 تا 30 درصد کمتر بزنیم.
 
زندگی شیرین کودکان را تلخ نکنیم
 اما فهیمه سهیلی پور فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم کودکان از زاویه متفاوت تری به مشکلات کودکان مبتلابه دیابت نگاه می کند، او معتقد است که نباید لذت شیرین زندگی کردن را از کودکان گرفت و با بزرگ کردن جلوه های شیرین زندگی از تلخی روزگار کودکان دیابتی کاست.
 
سهیلی پور در این باره گفت: یادتان باشد دیابت تنها مشکل کوچکی است که در برابر بسیاری از بیماری های لاعلاج، ذره ای به حساب می آید. دیابت بیماری است که قابل کنترل است و فرد مبتلا تا آخر عمر می تواند زندگی عادی خود را ادامه دهد.
 
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، ادامه داد: فکر کردن به این مسئله باعث می شود پدران و مادران بتوانند با انرژی مضاعفی در عرصه حمایت از کودکان دیابتی گام بردارند و با آن ها به عنوان یک کودک و نه دائماً به عنوان یک بیمار، رفتار صحیح و هوشمندانه ای داشته باشند. رفتاری که نتیجه آن شکوفا شدن توانایی ها و استعدادهای کودکانمان باشد.
 
وی افزود: در سایه چنین رفتاری است که کودک باور می کند می تواند علی رغم ابتلا به بیماری دیابت و بدن، شیرین کردن دهان، شیرین زندگی کند، شیرین بدود و شیرین بازی کند و در یک کلام شیرین کودکی کند. یادمان باشد لذتی که بازی کردن با پدر و مادر دارد را هیچ کجای دیگر نمی توان یافت. بازی که جای خود، حتی حرف زدن، تلویزیون دیدن و خندیدن با پدر و مادر هم از هر بازی، تماشا یا خنده دیگری شیرین تر است.
 
سهیلی پور با اشاره به لزوم برنامه ریزی برای کودکان مبتلابه دیابت گفت: چه خوب بود اگر می شد ما به جای اینکه پاسبان نخوردن شیرینی توسط کودکان دیابتی خود باشیم، رفیق شفیق آن ها در کنترل قندشان باشیم. بعد از ابتلا فرزندانمان به دیابت، بیش از قبل با آنها بچگی کنیم. بدویم و بازی کنیم، علت های عدم کنترل قندشان را لیست کرده و باهم برای کنترل هرکدام از آن ها تصمیم بگیریم و وارد عمل شویم و بالاخره آخر کلام اینکه اجازه ندهیم دیابت، لذت بچگی کردن را از کودکان ما بدزدد و سایه شوم بیمار بودن را بر سر آن ها حاکم کنیم.
 
هوای کودکان دیابتی را بیشتر داشته باشید
 متخصصان دیابت توصیه های دیگری را نیز برای آگاهی بخشی به خانواده بیان می کنند. یکی از این موضوعات افزایش استرس است که امکان دارد در مدرسه برای کودک ایجاد شود. استرس جدایی از خانه و والدین و اضطراب دوران امتحانات و دیگر مسائلی که دانش آموزان با آن مواجه هستند؛ بنابراین در این مواقع لازم است که دقت بیشتری به وضعیت روحی فرزندانمان داشته باشیم و در صورت بروز هرگونه مشکل در رفتار و خلق وخوی او و مشاهده افسردگی و گوشه گیری با روان شناس مشورت کنیم.
 
همچنین افزایش آمار سرماخوردگی و بیماری های فصلی و ایجاد عفونت های تنفسی نیز می توانند در قند خون افراد دیابتی نوسان ایجاد کنند؛ بنابراین دیابتی ها باید همواره مسائل بهداشتی را رعایت کنند تا کمتر به این عفونت ها دچار شوند.
 
از دیگر مسائلی که باید در فصل سرد سال به آن توجه کرد، تأخیر در جذب انسولین است. قرار گرفتن در محیط های بسیار سرد سرعت جذب انسولین را کاهش می دهد. به این ترتیب فرد غذا می خورد اما انسولین با تأخیر جذب می شود و قند خونش به خوبی کنترل نمی شود؛ بنابراین شاید لازم باشد در این فصل، فاصله بین تزریق انسولین و مصرف غذا تحت نظر پزشک تغییر یابد.
 
مستمری بگیرانی که از 20 لغایت پایان ماه، حقوق خود را دریافت می کرده اند، همچنان بدون تغییر در برنامه زمان بندی، در همان تاریخ، حقوق خود را دریافت خواهند کرد. در طرح جدید پرداختها، در صورت قرار گرفتن روز پرداخت حقوق در روزهای تعطیل، حقوق بازنشستگان یک روز قبل پرداخت خواهد شد.