روستای «زیارت» بهشت ویلاسازان و زمین‌خواران

 روستای زیارت در فاصله 15 کیلومتری شهر گرگان از ابتدای دهه 80 قرار بود یک روستای نمونه و هدف گردشگری باشد. اما در مدت حدود 10 سال گذشته این روستای کوچک به بهشت بزرگ متخلفان ویلاساز و زمین‌خواران تبدیل شده است. آن‌گونه که طبق گفته رئیس سازمان امور اراضی کشور در این مدت در این روستا به شکل غیرقانونی هفت هزار واحد مسکونی با تخریب و تصرف منابع طبیعی و جنگلی، زمین‌های کشاورزی و حریم و بستر رودخانه ساخته شده است. آن‌گونه که قباد افشاربه شرق گفته است: «تخلفات روستای زیارت حداقل 10 برابر تخلفات روستای حیران است».

رضا مروتی، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری گلستان، نیز در رابطه با این روستا در گفت‌وگویی با «شرق» از زمینه‌ها و فرایند تبدیل این روستا به محلی برای تخلفات ساخت‌وساز اشاره می‌کند و می‌گوید: «تخلفات در زیارت یک‌شبه رخ نداده است و باید ریشه‌ها و زمینه‌های بسیاری را که موجب چنین وضعیتی شده است در نظر گرفت. تخلفات در این روستا، دامنه‌ای بیش از هشت تا 10 سال دارد، در زمان‌های مختلف نگاه‌های مختلفی به این منطقه وجود داشت که چنین سرانجامی را برای زیارت رقم زد، به‌عنوان مثال در دوره‌ای برخی از مسئولان در حوزه کشاورزی اعلام کردند، زمین‌های اینجا ارزش کشاورزی ندارد و همین مدل صحبت‌ها به افزایش روند تخلفات آنجا دامن زد و منجر به زیادشدن ساخت‌وسازها در این روستا شد».

هرچه هست حالا این روستای هدف گردشگری که برای رسیدن به آن باید از دل جنگل‌های انبوه و زیبای نهارخوران گرگان عبور کرد، چنان تغییر کرده است که بیشتر شبیه یکی از محله‌های بالای شهر تهران شده است. کوچه پس کوچه‌های باریک با آپارتمان‌های پنج تا هفت طبقه که سر به آسمان این روستای ازبین‌رفته می‌سایند.

این روزها که بحث تخلفات و برخورد با زمین‌خواری، جنگل‌خواری و کوه‌خواری در مطبوعات داغ است، شاید واکاوی پرونده روستای زیارت و اینکه چطور در این مدت تا این حد تغییر کرد و ماهیت سنتی و روستایی خود را به‌صورت کامل از دست داد، بد نباشد.

در همین رابطه با قباد افشار، رئیس سازمان امور اراضی کشور که از نزدیک در جریان پرونده‌ها و تخلفات روستای زیارت در استان گلستان است، گفت‌وگو کرده‌ام. او دراین‌باره به «شرق» این‌طور می‌گوید: «به نظر می‌رسد روستای زیارت در فاصله 10 تا 15 کیلومتری گرگان در یک توافق نانوشته‌ بین مسئولان گذشته برای تخریب طبیعت و بافت آنجا به چنین وضعیتی دچار شد. شروع تخلفات هم از زمانی بود که این روستا را که کاملا از شهر گرگان فاصله دارد، در حریم شهر گرگان قرار دادند، درحالی‌که حداقل 10 کیلومتر با این شهر فاصله دارد، گذاشتن روستا در حریم شهر یعنی آغاز تخریب‌ها، تغییر حریم گرگان در دولت نهم اتفاق افتاد و این سرآغاز تخریب‌ها در این روستا بود».

افشار همچنین می‌افزاید: «در فاصله بین این روستا و این شهر، جنگل بسیار زیبا و بزرگی هست، این جنگل یک سرمایه و میراث طبیعی گرانمایه بشر است، اما تعدادی از دستگاه‌های اجرائی همان‌جا مهمانسرا ساخته‌اند، وقتی خود دولتی‌ها بروند آنجا ساخت‌وساز بکنند، این یعنی شروع تخریب‌ها. این روستا پیش از شروع تخریب‌ها و ساخت‌وسازهای غیرقانونی، روستایی کوچک بود و یک امامزاده داشت، مساحتش هم درنهایت 30 تا 50 هکتار بود. اما حالا با تخلفات صورت‌گرفته، حدود 800 هکتار از زمین‌های کشاورزی و باغبانی اهالی روستا در حاشیه زیارت تصرف شده، همین‌طور طبق اعلام منابع طبیعی حدود هزار هکتار هم از منابع طبیعی آنجا تصرف شده است. این یعنی مساحت این روستا به یکباره از 50 هکتار به حدود دو هزار هکتار رسیده است».
همین ماجرایی که رئیس سازمان امور اراضی کشور در گفت‌وگو با «شرق» بر آن انگشت گذاشته است، آغاز مجوزها برای ویلا‌سازی و برج‌سازی در این روستا شد، حالا از خانه‌های یک طبقه با سقف‌های شیروانی و سفالی قدیم روستا خبری نیست و جای آنها را ساختمان‌های عمدتا سه تا هفت طبقه گرفته است. ساخت‌وسازهایی که بخش زیادی از آنها هم در حریم و بستر رودخانه‌ای که از وسط زیارت می‌گذرد، انجام شده است.

قباد افشار در رابطه با نوع تخلفات انجام‌شده در زیارت نیز می‌گوید: «در همین روستای کوچک همه انواع تخلفات زمین‌خواری صورت گرفته است، تجاوز به حریم و بستر رودخانه، تخریب و تصرف زمین‌های کشاورزی، تخریب و تصرف اراضی و منابع ملی و جنگلی و کوه‌ها، که به اعتقاد من این ناشی از عدم برخورد جدی با این تخلفات بوده است، تخلفات در روستای زیارت وضعیتی ایجاد کرده که حالا باید گفت آنجا دیگر روستا نیست».

وی همچنین از خطرات این تخلفات برای شهر گرگان نیز می‌گوید: «به‌دلیل حجم تخریب‌های منابع طبیعی و جنگلی در «زیارت» باید منتظر بود که خدای نکرده در صورت بارندگی شدید در این محل یک سیل بزرگ و خطرناک به سمت شهر گرگان راه بیفتد، وقتی پوشش گیاهی و جنگلی که حافظ خاک این مناطق است، برای ویلاسازی تخریب شود، بروز چنین سیل‌های ویرانگری هم دور از انتظار نیست».

رئیس سازمان امور اراضی همچنین به ارائه همه خدمات لازم به متخلفان و زمین‌خواران روستای زیارت در سال‌های گذشته اشاره می‌کند و می‌گوید: «در همه سال‌هایی که این تخلفات در زیارت در جریان بود؛ به همه این ساخت‌وسازها، برق و آب و گاز داده شد، آبی که باید برای کشاورزی می‌رفت برای ویلاسازی رفته است و گاز‌رسانی به متخلفان هم با هزینه زیاد و با قطع درختان و تخریب طبیعت شد، یعنی در حقیقت در آن سال‌ها تمام تسهیلات را برای ارائه خدمات به متخلفان و زمین‌خواران داده‌ایم. بااین‌حال معتقدم باید برای حل این معضل کاری اساسی انجام داد».

«برای تمام ساخت‌وسازهای غیرقانونی، به‌خصوص کسانی که بعد از سال 85 در روستای زیارت اقدام به ساخت‌وساز کردند، برای امنیت شهر گرگان و حفظ طبیعت این روستا دستور تخریب صادر شده است و به‌زودی هم برخوردها آغاز خواهد شد». این پاسخی است که افشار در واکنش به این سؤال «شرق» می‌گوید: «چه آینده‌ای برای متخلفان زیارت در پیش است؟»بااین‌حال به نظر می‌رسد همان‌گونه که در روستای حیران بین استان گیلان و اردبیل که در هفته‌های گذشته خبر ساخت‌وسازهای غیرقانونی در آن خبرساز شد و منجر به تخریب برخی از ویلاهای غیرقانونی آنجا شد، در زیارت هم باید منتظر چنین رویدادی باشیم. درهمین‌رابطه معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری گلستان این‌طور می‌گوید: «کاری که ما درحال‌حاضر داریم انجام می‌دهیم، این است که متخلفان را به دستگاه قضائی معرفی می‌کنیم، برای مقابله و مبارزه با متخلفان ائتلافی بین معاونت عمرانی و دادستانی استان شکل گرفته، ما هم می‌دانیم شاید این مبارزه ما منجر به توقفی بر این تخلفات باشد اما نیاز اصلی این است که همه دستگاه‌ها بیایند و ریشه‌ها را شناسایی کنند، به‌عنوان‌مثال در حوزه ساخت‌وساز، پول‌شویی به‌وفور وجود دارد، مثلا فقط برخورد با متخلفان چاره‌ساز نیست باید مسئله پول‌شویی حل شود، همین‌طور باید به مسئله شهرسازی نگاهی کارشناسی داشت، الان ما به‌لحاظ تفرجگاه‌های عمومی مشکل داریم، به دلیل هزینه بالای ساخت فضاهای تفریحی و ساخت فضای سبز برای شهرداری‌ها و کمبود بودجه باعث می‌شود مردم خودشان بروند به سمت مناطق سرسبز و طبیعی باید فکری برای این مسائل کرد». او می‌افزاید: «اقدامات یک‌سویه نه‌تنها کمکی نمی‌کند بلکه ما را در جریان پیگیری کار خسته می‌کند، البته ما هم تا این لحظه خسته نشده‌ایم و پیگیر هستیم، اما در این مدت ساخت‌وساز جدیدی صورت نگرفته است و برای حدود 450 پرونده در همین زمینه رأی صادر شده که تا الان حداقل 430 رأی را انجام دادیم و در محل تخریب کردیم».

روستای زیارت پیش از هجوم ویلاسازان و زمین‌خواران در حدود 200 خانوار جمعیت داشت؛ جمعیتی که در بهترین حالت در 200 خانه روستایی ساکن بوده‌اند. اما حالا طبق گفته رضا مروتی، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری گلستان، در گفت‌وگو با «شرق»، یک‌هزارو 70 بلوک مسکونی در آخرین سرشماری در این روستا شمارش شده است. درهمین‌حال رئیس سازمان امور اراضی هم می‌گوید از آنجا که اغلب ساختمان‌های زیارت بین سه تا هفت‌طبقه است، درمجموع حدود هفت هزار واحد مسکونی مجزا در زیارت وجود دارد.