سلامت مردم در شیشه زیاده‌خواهی تاجران روغن

چندی پیش ماجرای روغن پالم در شیرهای مصرفی مردم جنجالی چند ماهه در رسانه‌ها به پا کرد و حتی کار را به این‌جا رساند که برخی خریدن شیر را تحریم کردند. مردم شوکه از چیزی که شنیده بودند، به محصولی فکر کردند که برای سلامتی خریده بودند، اما در ذات خود، ارمغانی جز بیماری نداشت! استفاده از روغن پالم که روغنی صنعتی محسوب می‌شود و در بسیاری از نقاط دنیا استفاده‌اش در محصول‌های غذایی ممنوع و محدود است، در ایران افشا شد، اما درنهایت به نتیجه نرسید که چرا در برخی محصول‌های مصرفی مردم باز هم استفاده می‌شود. استفاده در بستنی و روغن‌های خوراکی موضوعاتی بود که کمتر به آنها توجه شد و در هیاهوی شیر گم شد.

پس ازمدتی این ماجراها به کل فراموش شد و تا همین چند روز پیش باز هم حرفی از روغن پالم نبود.

براساس آمارهای جهانی، ایرانی‌ها حدود ٣ برابر میانگین جهانی روغن مصرف می‌کنند. بر همین اساس واردکنندگان در این بخش فعالند و سودجویی از این حوزه به صورت ویژه‌تری ادامه دارد. برخی واردکنندگان این حوزه با همکاری برخی تولیدکنندگان (یا همان بسته‌بندی‌کنندگان)، برای سود بیشتر تخلفی را رقم زده‌اند که به تازگی از سوی برخی مسئولان و نهادها افشا شده است.

روغن صنعتی در بسته‌های خوراکی
در این حوزه چندی پیش محمدعلی یوسفی مدیرکل استاندارد گیلان با اشاره به استفاده از روغن پومیت (روغن صنعتی) در روغن خوراکی خبری را به ایرنا داد که نشان از ورود محصولات غیراستاندارد به رژیم غذایی ایرانیان داشت. همچنین رمضان ملک‌روحی عضو شورای ملی زیتون هم این موضوع را تأیید کرده است. اما در ادامه این ماجرا، حالا وزیر جهاد کشاورزی و مجری طرح تولید دانه‌های روغنی نکاتی را یادآور شده‌اند که نشان می‌دهد تخلف‌ها گسترده‌تر از این موضوع بوده و ماجرای درخواست گرانی روغن، ریشه در زیاده‌خواهی واردکنندگان روغن دارد.

واردکنندگانی که بنا بر نتایج تحقیق و تفحص نمایندگان در کمیسیون کشاورزی مجلس، تنها ٥ یا ٦ نفرند و با برخورداری از رانت و رابطه، گردش مالی ٤میلیارد دلاری واردات روغن را در دست گرفته‌اند.

درخواست گرانی یا زیاده‌خواهی؟
زیاده‌خواهی این تاجران انحصاری حالا به اندازه‌ای رسیده است که با وجود افت قابل ملاحظه قیمت جهانی روغن، دولت را تحت فشار گذاشته‌اند که قیمت روغن را در بازار داخلی گران کند. این موضوع عصبانیت و واکنش شدید وزیر کشاورزی را به دنبال داشت. محمود حجتی در سومین گردهمایی مدیران وزارت کشاورزی با لحن گزنده‌ای به رانت در واردات روغن و محتوای بی‌کیفیت روغن خوراکی مردم اشاره کرد و گفت: روغن در بازار جهانی کاهش قابل ملاحظه قیمت را تجربه می‌کند اما واردکنندگانی که از رانت برخوردارند اصرار دارند روغن در بازار داخلی گران شود و حالا که این اتفاق رخ نداده است کشاورز را به نخریدن دانه‌های روغنی تهدید می‌کنند. شما بی‌خود می‌کنید کشاورز را تهدید می‌کنید مگر کشور بی‌صاحب است که شما تهدید می‌کنید. وزیر جهاد کشاورزی همچنین به رانتی که پشت واردات روغن وجود دارد، گفت: این رانت باعث شده که کشت دانه‌های روغنی اینچنین رها شود اما بنده در دیداری که با مقام معظم رهبری داشتم ایشان به بنده تأکید کردند که من باید مراقب واردات باشم. درصورتی که از واردات دانه‌های روغنی مراقبت نشود این محصول بر روی دست تولیدکننده می‌ماند.

واردکنندگان، کارخانه‌های صوری دارند
پس از واکنش شدید حجتی به زیاده‌خواهی واردکنندگان انحصاری، صداوسیما درگفت‌وگوی ویژه خبری خود از مجری طرح تولید دانه‌های روغنی دعوت به مصاحبه کرد. علیرضا مهاجر در این گفت‌و‌گو اعلام کرد: سرانه مصرف روغن در ایران از سال ٤٠ تا امروز ١٠ برابر شده و به بیشتر از ٢٠ کیلوگرم رسیده است. این درحالی است که میانگین مصرف روغن در جهان کمتر از ٨کیلوگرم است.  او ادامه داد: تولید دانه‌های روغنی و روغن یکی از صنایع راهبردی کشورهای جهان به شمار می‌رود اما در ایران تنها ٥ یا ٦‌درصد نیاز کشور از کشت داخلی تأمین می‌شود و به همین جهت برای توسعه کشت دانه‌های روغنی طرح ١٠ساله تعریف کرده‌ایم. به جز این کشت دانه‌های روغنی برای حفظ توسعه پایدار در بخش کشاورزی و تأمین خوراک صنعت دام و طیور ضروری است. مهاجر همچنین با اشاره به رانت در واردات روغن گفت: کمتر از ۵ یا ۶ نفر در این موضوع دخیل هستند و این افراد کارخانه‌های صوری روغن نباتی و روغن‌کشی ایجاد کرده‌اند و در اصل به تجارت و واردات روغن مشغولند نه تولید و در برخی اوقات کارخانه‌های آنها کاملا تعطیل است.

۷۵‌درصد روغن نباتی پالم است
او افزود: در کشور، روغنی که در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد از کیفیت لازم برخوردار نیست مثلاً روغن پالمی که وارد می‌شود  ٥/١٢ ‌درصد مخلوط روغن‌های دیگر می‌شود و گاهی اوقات این رقم تا ۷۵‌درصد افزایش می‌یابد. مجری طرح تولید دانه‌های روغنی با اشاره به این‌که وزارت کشاورزی به تازگی متولی واردات دانه‌های روغنی شده است، گفت: واردات دانه‌های روغنی ربطی به جناح خاصی و یا دولت خاصی ندارد و هرکدام از افراد واردکننده به یک جناح نزدیکند و هر جناح که بر سر کار بیاید آنها نفوذ می‌کنند و کار را انجام می‌دهند. مهاجر در بخش دیگری از سخنان خود گفت: در وزارت جهاد کشاورزی حتی یک کیلوگرم دانه روغنی وارد نمی‌کنیم.

اسامی  آنها در قوه قضائیه موجود است
عباس پاپی‌زاده پالنگان عضو کمیسیون کشاورزی مجلس دیگر میهمان این برنامه بود. او نیز در پاسخ به این پرسش که آیا تأیید می‌کنید که ۵۰‌درصد واردات دانه‌های روغنی توسط ۴ نفر انجام می‌شود؟ افزود: براساس تحقیق و تفحص در شرکت دولتی بازرگانی که واردات دانه‌های روغنی را مدیریت می‌کند به روابطی رسیدیم، اما این مستلزم آن است تا قوه قضائیه احکام را صادر کند تا نام‌ها را اعلام کنیم و دیگر واردکنندگان از بخش خصوصی هستند.  او با بیان این‌که قطعا در این زمینه انحصار و رانت وجود دارد، افزود: قطعا کمتر از ٥ یا ٦ نفر انحصار بزرگ واردات روغن را در اختیار دارند و در این زمینه تحقیق و تفحص انجام شده و گزارش آن را حدود ۵ ماه پیش تقدیم قوه قضائیه کردیم و در مرحله رسیدگی است.