قلب نابغه‌ای ایستاد

یادداشت دریافتی- مالک رضایی؛ دستان زندگی بخش تنها پزشک استان که با عفریت بی رحم سرطان مبارزه می کرد از حرکت ایستاد. اینبار دستهای حاذق از مغز اندیشمندش فرمان نبرد، از قلبش فرمان برد که دشنۀ دشنه داری بر آن فرود آمده بود.

چشمان صدها زندگی جوی گرفتار مرگ در حسرت و هجرانی عمیق فرو رفت وسرمایه ای که میتوانست سالهای سال در خدمت نیازمندترین قشر جامعه باشد از دست رفت.

جز تسلیت به جامعۀ شریف پزشکی اردبیل وخانوادۀ داغدار وی راهی دیگر باقی نمانده بود که شهروندان اردبیل آنرا به باشکوهترین وجهی به جای آوردند.

اگرچه چند و چون و چگونگی وقوع واقعه از عمق فاجعه نمی کاهد و در این میان چاقو و تیغ و دشنه ، آشکار تر از همه چیز خودنمایی کرده است. اما اظهارات مقامات رسمی حاکی از اینست که واقعه، هیچ رابطه ای با مسئولیت پزشکی مقتول نداشته است و این تنها خبر خوبی بود که افکار عمومی در میان فاجعه و شایعات گوناگون، آنرا دریافت کرد.

کژرویهایی از این دست در هر جامعه ای ممکن است اتفاق بیفتد اما واقعیت اینست که برخی ناهنجاریها در جامعۀ ما به مرز هشدار رسیده است.

مصادیق پرخاشگریها و خشونتها در رفتارها و مناسبات اجتماعی ما کم نیست .چند ماه پیش بود که دهها نفر در نزاعی وحشتناک در حیاط بیمارستانی از همین استان غائله آفریدند. تقبیح و مذمت رسانه ها و صدا وسیما از پخش اخبار آن از آمار و اهمیت آن نمی کاهد. باید به فکر چاره اندیشی جدی بود.

افرادی که صرفا با اتکا به ابزار فیزیکی و ذهنی ریاضی اندیش به جنگ این نابهنجاری ها می روند قطعا در کار خود موفقیت کامل حاصل نخواهند نمود. صد البته که چنین روشهایی هم لازم است اما کافی نیست.

آسانترین راه حلها برای برخورد با مشکلی، لزوما درست ترین آن نیست و مناسبات رفتاری جامعه پیچیده تر از آنست که بتوان مشکلات آنرا صرفا با یک روش، رفع و رجوع کرد و گرنه قرنها پیش ،متفکری بنام «اگوست کنت» علمی بنام «جامعه شناسی »بنا نمی نهاد تا پیچ خمهای مشکلات جامعه را در نوردد و برای حل آنها راهکارهای چند وجهی ارائه دهد.

دانشگاههای عالم هم بیکار نبودند که از دل همین جامعه شناسی، شاخه های مختلف علمی مانند علوم تربیتی، اقتصاد، سیاست، روانشناسی، مردم شناسی، انسان شناسی، مدیریت و... را بیرون بکشند تا فارغ التحصیلان هر کدام از آنها با بکار گیری تخصص و آموخته هایشان، مشکلی از مشکلات جامعه را حل کنند و المی از آلام جامعه را بکاهند. همۀ مسائل با قالبهای ثابت ذهنی و ریاضی گونه،قابل رفع ورجوع نیستند.

جا دارد مسئولین و دست اندرکاران استان، ارتباط ارگانیک و فعالتری میان کمیسیونهای مختلف فرهنگی ،اجتماعی و تربیتی استان، با مجامع علمی و صاحبنظران دانشگاهی برقرار سازند. به جرات میتوان گفت که چنین ارتباطی در استان اردبیل و در حال حاضر ضعیف است. استغنای اینکه برخی می پندارند باید با کفایت واحده خود و بی نیاز از هرگونه مشاوره های علمی و ارتباط فعال با صاحبنظران مختلف، کارشان قرین توفیق خواهد بود استغنایی واهیست و توهمی بیش نیست. چنین روشی را قبلیها هم آزموده اند و ره به جایی نبرده اند.

برای حل مشکلات جامعه و مدیریت آن «تک سبب بینی» خطاست و هر معلولی در جامعه ممکن است، دهها علت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، تربیتی و... داشته باشد. خود علم جامعه شناسی نیز با آنهمه آوازه و شهرت از محدودیتهای مختلف «زمانی» و «مکانی» رنج می برد.

روشی که ده سال پیش در مدیریت مناسبات رفتاری جامعه، به کار گرفته می شد شاید امروز به کار نیاید و راه حلی که برای جامعه ای خاص ارائه می‌شود، ای بسا در جامعۀ دیگر کارآیی لازم نداشته باشد.

اگر مطابق قانون آهنین ریاضی دو ضرب در دو ،در همه جای جهان ،چهار است در مسائل اجتماعی، اینگونه نیست. و اگر قانون انجماد آب در همه جای دنیا و در هر زمانی، صفر و نقطۀ جوش آن صد درجه است، سنجش رفتارها و مناسبات اجتماعی با این متر و معیارها ممکن نیست. هر جامعه، قواعد و هنجارهای خاص خود را دارد.

جوامعی که در مدیریت خود این اصول را به کار می گیرند و به مطالعات و نظرات کارشناسی در تمشیت امور، صد درصد بها می‌دهند با صدها مشکل ریز و درشت مواجه هستند، چه رسد به برخی از حوزه های مدیریتی ما که اظهارات کارشناسی برای آنان حکایت کَر و بیمار مولوی را دارد او چیزی می گوید و این ظنّ دیگری می برد.

چنین فاصلۀ پر مخافتی میان مدیران و صاحبنظران جامعه، نشانۀ خوبی در مدیریت نیست و اگر امام جمعۀ اندیشمند مرکز استان اردبیل، همین چند روز پیش در خطابه ای رسمی و شایسته با حضور معاون اول محترم ریاست جمهوری، به حق از در گلایه در آمدند که چندین مکاتبه شان با ریاست محترم جمهوری، بلاپاسخ مانده است، خوب است استحضار داشته باشند که چنین وضعیتی ذو مراتب است و فی المثل تنها نویسندۀ چهار جلد فرهنگ عمومی و شناسنامه امنیتی مرکز استان نیز افتخار حتی یک بار دعوت به شوراهای فرهنگ عمومی و یا کمیسیونهای اجتماعی استان را نیافته است.

نویسندۀ ششصد صفحه مطالب تحقیقی در آن زمینه ها شاید میتوانست سه جملۀ نسبی و راهگشا هم به آن شوراها وکمیسیونها ارائه نماید.شاید.