تغییر زمین بازی در اقتصاد

برها حاکی از واکنش‌های تجاری به توافق تاریخی ایران و قدرت‌های جهانی است. وال استریت ژورنال در گزارشی به آمادگی حضور اپل، بوئینگ،توتال، انی و مک‌دونالد در ایران اشاره می‌کند و خبرگزاری رویترز در گزارشی در رابطه با کمک آژانس اعتبارسنجی انگلیسی که در زمینه تجارت فعالیت می‌کند، قصد دارد شرایط ایران را مورد بررسی قرار دهد. همچنین در گزارشی دیگر بلومبرگ به ارتباطات مالی بین بانکی جهان و روند پیوستن بانک‌های ایرانی به سیستم جهانی اشاره می‌کند.

در گزارش وال‌استریت‌ژورنال آمده است: با حصول توافق هسته‌ای در سه‌شنبه هفته گذشته راه برای سرمایه‌گذاری‌های جدید خارجی در زمینه‌های نفت ایران باز شده است. بازار مصرف ایران، بزرگ و جوان در حال بازگشایی به روی شرکت‌های آمریکایی و اروپایی است و این معامله می‌تواند بازی برای تعدادی از صنایع کلیدی ایران را تغییر دهد. این روزنامه در ادامه با دسته‌بندی صنایع ایران پیش‌بینی می‌کند راه برای ورود برخی شرکت‌ها در ایران هموار شود.

حوزه انرژی: پس از سال‌ها فرسودگی، تکنولوژی استخراج نفت ایران بهبود می‌یابد و شرکت‌هایی مانند «انی» و «توتال» که پیش از این در ایران فعالیت داشتند برای فعالیت مجدد ابراز علاقه کرده‌اند. شرکت «اکسون موبیل» نیز چراغ سبز نشان داده است.

صنعت هوایی: ماه گذشته وزیر راه ایران گفته است که قصد جایگزینی 400 هواپیمای مسافربری پیشرفته را دارد. این فرآیند 10 سال زمان می‌برد و پیش‌بینی می‌شود «بوئینگ» و «ایرباس» در اولویت قرار داشته باشند، ارزش چنین قراردادی 20 میلیارد دلار خواهد بود.

کالاهای مصرفی: این قرارداد در نهایت میلیاردها پول نقد ایران را که در حساب‌های بانکی خارجی قفل شده است آزاد می‌کند. برخی از شرکت‌های تولید‌کننده کالاهای مصرفی مانند اپل، اولین حضور خود را در بازار ایران تجربه خواهند کرد.

خودرو: رنو و پژو مذاکرات با شرکای ایرانی را دوباره شروع کرده‌اند. اما ایرانی‌ها خودروهای آمریکایی پیش از انقلاب 1979 را دوست داشتند و خودروسازان ایالات‌متحده می‌توانند یک بازار جدید پیدا کنند.

فرم درخواست راه‌اندازی شعبه مک‌دونالد
سایت رسمی مک‌دونالد در یک اطلاعیه رسمی درخواست پذیرش نمایندگی در تهران داد. روز یکشنبه سایت رسمی کمپانی مک‌دونالد برای پذیرش نمایندگی در ایران اعلام آمادگی کرد. کمپانی مک‌دونالد به‌عنوان بزرگ‌ترین رستوران زنجیره‌ای جهان با بیش از 35 هزار شعبه در 119 کشور جهان، بعد از اعلام توافق هسته‌ای ایران با گروه 1+5، درخواست راه‌اندازی نمایندگی در ایران را رسما صادر کرده است. روزنامه تایم در مقاله‌ای این را به معنای آمادگی این شرکت برای افتتاح شعب در تهران دانسته و می‌نویسد: صحبت مقامات رسمی این است که این رستوران برنامه مدونی برای افتتاح شعبه‌ای در ایران ندارد اما این رستوران در وب سایت خود فرم درخواستی را قرار داده است تا در صورت اجرای تعهدات ایران، کسانی که علاقه‌مند به گرفتن شعبه مک دونالد باشند بتوانند فعالیت خود را آغاز کنند. سبد محصولات این کمپانی آمریکایی شامل اغذیه فوری مانند همبرگر، چیزبرگر، مرغ، سیب زمینی سرخ کرده، صبحانه، نوشابه‌ها و دسرها می‌شود.این اقدام ظاهرا با تکیه بر پایان یافتن تحریم‌ها و امکان انجام راحت‌‌تراکنش‌‌های مالی با ایران صورت گرفته و فرصت خوبی برای سرمایه‌گذاران خارجی به ارمغان آورده است.

البته گفته شده که تکمیل فرم هیچگونه تضمینی ایجاد نمی‌کند اما می‌تواند راهی برای تماس‌های آینده باشد.خبرگزاری رویترز، ضمن اشاره به اینکه نشانه‌های اولیه‌ای از گشایش مالی در امور ایران مشاهده می‌شود، افزود: در یکی از نخستین گام‌ها برای عادی‌سازی روابط تجاری بین ایران و انگلیس، آژانس اعتبار‌سنجی این کشور در زمینه صادرات روز پنج‌شنبه به رویترز اعلام کرد که این آژانس قصد دارد اعتبار ایران را مورد بررسی قرار دهد.از سوی دیگر، دویچه بانک، بزرگ‌ترین بانک آلمانی از لحاظ دارایی اعلام کرده که تنها زمانی که تحریم‌ها برداشته شوند، فعالیت در ایران مورد توجه قرار خواهد گرفت.این بانک آلمانی در بیانیه‌ای اعلام کرد: «دویچه بانک به تمام تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران پایبند خواهد بود. بانک به دقت اجرای توافق هسته‌ای و تحریم‌های مرتبط را زیر نظر می‌گیرد و اگر تحریم‌ها در حوزه‌های مرتبط با فعالیت این بانک برداشته شود، در موضع خود تجدیدنظر خواهد کرد.»

کومرز بانک که دومین بانک بزرگ آلمان است از اظهار نظر در این باره خودداری کرده است. در ماه مارس، کومرزبانک توافق کرد که 45/ 1 میلیارد دلار برای مصالحه به مقامات آمریکایی پرداخت کند. این بانک جزو آن دسته از بانک‌های اروپایی است که اعلام کرده، مبالغی را از طریق سیستم مالی آمریکا به کشورهایی نظیر ایران و سودان انتقال داده است.یکی از مدیران یک بانک بزرگ مستقر در خارج از خاک آمریکا گفت: «بانک‌های جهانی به سوی ایران زمانی سرازیر می‌شوند که مقررات مربوط به فعالیت‌های بانکی از سوی آمریکا به‌طور آشکار روشن شود.»

سوئیفت یک سلاح سیاسی نیست
از سوی دیگر بلومبرگ در گزارشی به توافق ایران با 6 قدرت جهان پرداخت و درخصوص پایان یافتن تحریم‌های بین‌المللی ایران نوشت که ایران به چند ماه زمان نیاز دارد تا به سیستم بانکی جهانی بپیوندد. در ادامه این گزارش به این موضوع اشاره می‌کند که در میان تحریم‌های مذکور ممنوعیت سه ساله‌ای وجود دارد که جامعه ارتباطات مالی بین بانکی جهانی (سوئیفت) را وادار کرده است تا دسترسی بیش از 12 بانک بزرگ ایرانی به سیستم ارتباطی‌اش را که از سوی 10 هزار و 500 موسسه برای نقل‌وانتقال پول استفاده می‌شود، قطع کند. این مساله باعث شد تا مشتریان‌ آنها برای ارسال یا دریافت پول به خارج از کشور با مشکل مواجه کند و به تجارت و سرمایه‌گذاری این کشور آسیب بزند و مانع‌تراکنش‌های نقل‌وانتقال مالی شود. یک وکیل ایرانی مقیم پاریس که به تحلیل تحریم‌ها برای شرکت‌های فرانسوی بزرگی که مایل به بازگشت به ایران هستند پرداخته است، در این خصوص می‌گوید: «برای ایران، دسترسی به سوئیفت یک مساله اساسی است. نقل‌وانتقال پول به ایران یا خارج از آن با توجه به ممنوعیت سوئیفت عملا غیرممکن بود. اکنون پرسشی که مشتریان مطرح می‌کنند این است که آیا آنها می‌توانند به ایران پول ارسال کنند یا از آنجا پول دریافت کنند؟»

پاسخ به این پرسش‌ها اندکی زمان خواهد برد زیرا لغو تحریم‌ها تا زمانی که سازمان بین‌المللی انرژی اتمی تایید نکند که ایران به تعهداتش عمل کرده است، آغاز نخواهد شد و به گفته ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا این فرآیند ممکن است 6 ماه طول بکشد.

در ادامه این گزارش به سوئیفت که یک تعاونی مستقل در بلژیک است، اشاره می‌کند و می‌افزاید که در سال 2012 برای عمل به مقررات تحریم‌های اتحادیه اروپا، دسترسی بانک‌های ایرانی از جمله بانک مرکزی را به خدماتش قطع کرد و به این‌ترتیب ایران نخستین کشوری شد که به دلیل تحریم‌ها از دسترسی به سیستم ارتباطات مالی سوئیفت محروم شد. این امر سبب شد همکاری شرکت‌ها یا بانک‌های ایرانی که مستقیما تحت تحریم‌ها قرار نگرفته بودند با شرکت‌های خارجی دشوار شود زیرا بسیاری از بانک‌های خارجی به دلیل نگرانی از لغو مقررات تحریم‌های آمریکا مایل به همکاری با آنها نبودند. گسترش تحریم‌های اروپایی علیه ایران در سال 2012 که شامل وادار کردن سوئیفت به قطع دسترسی بانک‌های ایرانی به خدماتش بود به اهداف کشورهای اروپایی کمک کرد، به‌طوری که طبق آمار یورواستات، واردات اتحادیه اروپا از ایران از بیش از 17 میلیارد یورو در سال 2011 به 1.2 میلیارد یورو در سال 2014 کاهش یافت. آمار یورو استات همچنین نشان می‌دهد صادرات به ایران هم حدود 40 درصد کاهش یافت و به 4/ 6 میلیارد یورو رسید.

سوئیفت یک ابزار بی‌طرف است و تنها برای عمل به مقررات اتحادیه اروپا دسترسی بانک‌های ایرانی به خدماتش را قطع کرده است. لئونارد شرانک، مدیرعامل سابق سوئیفت در این خصوص می‌گوید: «من از سوئیفت به‌عنوان یک سلاح سیاسی استفاده نمی‌کنم.» قبل از ورود مجدد بانک‌های ایرانی به این سیستم، فدریکا موگرینی، نماینده عالی امور خارجی اتحادیه اروپا باید تغییر تحریم‌ها را پیشنهاد کند. شورای اتحادیه اروپا که نماینده دولت‌های این بلوک است سپس برای بازبینی این تحریم‌ها موافقت خواهد کرد و لغو تحریم‌ها تنها زمانی به اجرا در خواهد آمد که در مجله رسمی اتحادیه اروپا منتشر شود. این فرآیند ممکن است چند روز یا چند هفته یا ماه‌ها طول بکشد که به تمایل سیاسی کشورهای اتحادیه اروپا بستگی دارد. نمایندگان سوئیفت به مقامات وزارت خزانه‌داری آمریکا گفته‌اند بانک‌های ایرانی برای دسترسی به سوئیفت باید تقاضای مجدد دهند و در ضمن این بانک‌ها باید نرم‌افزار و سخت‌افزار خود را برای اطمینان از اینکه به استانداردهای امنیتی سوئیفت عمل می‌کنند به‌روزرسانی کنند. براساس این گزارش، روند پذیرش سوئیفت برای کاربران جدید ساده نیست و شامل تاییدیه اسناد مالی، جمع‌آوری اطلاعات از مقامات محلی و پر کردن اسناد درخواست دیجیتالی است.