بازگشت عقلانیت به سیاست خارجی

یادداشت دریافتی- امین روغنی؛ در برگ هایی دوران ساز از کتاب تاریخ ایران که آیندگان در مورد آن قضاوت خواهند کرد در کنار شادی حاصل از توافقی که شمارش معکوس آن نواخته شده است، یادمان نرود که اقتصاد بیرون آمده ایران از چاه، بیش از جشن و پایکوبی محتاج عیب یابی و درمان ساختاری است و اگر خوشحالیم نه از این یا آن توافق است بلکه از چرخش سکان سیاست خارجی به سمت عقلانیت است.

- ذهنیت ایجاد شده در شهروندان
همان قدر که شهروندان شش قدرت جهانی، فاقد نگرانی از توافق هسته ای کشورشان با ایران هستند، مردم ما صادقانه به آن دل بسته اند که علاوه بر آنان که منتظرند ببیند فردای توافق خورشید از کدام سو طلوع می کند! عده ای نیز دل در شب توافق بسته اند و حتی تحمل صبر تا سحر را نیز ندارند.

این حد از تفاوت ذهنیت مردم دو کشور ناشی از محتوای شخصیت یا ضمیر جمعی ایرانی است که به موزه ای غنی از ناکامی ها با خرده شکسته های نوستالوژیک گذشتگان بدل شده و صادقانه در حساب هر که شیپوری از آینده ای خوب سر دهد، سرمایه گذاری می شود و به باری سنگین از مسئولیت بر دوش اعتدالیون افزوده شده است. ما در خرداد نود و دو سکان را به واقع گرایی و عقلانیت سپردیم و نه حرکات موجی و مقطعی.

-رفع تحریم ها جراحی پلاستیک نیست
 اما و هزار اما که امید همه موضوع شب و فردای توافق نیست. سهمی از این نوای شور و شیپور اصیل نیست و ارث پس از شکست کاسبان سیاسی و اقتصادی تحریم ها بعد از انصرافشان از سد بستن جلوی رودخانه ملت است که تلاش بعدی آنان است و شیپوری تهی مغز می باشد که موجب شده به رفع تحریم ها به مثابه جراحی پلاستیکی نگاه شود که از فردای عمل، چهره زشت یا زیبا ی اقتصاد ایران را مجلل می کند حال آن که دستاورد ها در جای دیگریست.

عقلانیت صبر می طلبد و نگاه تدریجی و در آن صورت است که می توان از توسعه اقتصادی و سیاسی سخن راند. رفع تحریم جراحی پلاستیک نیست بلکه اقتصاد کشور مارا که به علت دوری از مدار عقلانیت به ته چاهی افتاده بود در حرکتی آرام به روی زمین خواهد آورد اما با همان آفات و رقیبان و همسایگان ما نیز به سان سابق است و اگر خلل و آفاتی در خود داشته ایم هنوز در خود داریم تنها با این تفاوت که روی زمین ایستاده ایم و تازه به صحنه رقابت و درمان درد های ساختاریمان بازگشتیم.

البته اگر بر شاغول اعتدال باشیم نباید از سوی دیگر بام افتیم و قطعا این کامیابی و نجات کشور از وضعیتی در انتهای چاه، که تاریکی آن مانع دیدن نقصان ها می شد و در تنهایی خود به جهان ناسزا سر می دادیم و هرچه منتظر بودیم بهار نمی آمد.. به شرایطی که کمترین دستاورد آن در روشنایی ایستادن و در جهان بودن و و جهانی بودن است را لایق بیشترین شادی ها می‌دانیم اما نه به سان شادی کوری که از شدت سرمستی به آنی در چاهی عمیق تر گرفتار آید.

-سه دستاورد مهم توافق هسته ای
 هیچ اقتصاد دانی برای کشوری با بحران های جدی امنیتی نسخه ای نمی پیچد. شرط چرخیدن چرخ اقتصاد، پشت سر گذاردن فاز امنیتی است و می توان گفت که این شاید نخستین دستاورد این توافق باشد که باعث شود هوش و استعداد و توان و منابع کشور به جای امنیت، روی گشایش بازار و انتقال سرمایه و تکنولوژی و افزایش کارایی و بهره وری متمرکز شود.

کامیابی دوم که البته این توافق گام اول و پیش شرط آن می تواند باشد، ایجاد فاصله بین سیاست خارجی و سیاست داخلی است که از بلایای ساختاری جانکاه کشور هایی همچون ماست که باعث شده اقتصادی بی ثبات داشته باشیم و با وزشی از سیاست خارجی در هم شکنیم و منتظر نسیم بعدی باشیم. اما در مرحله سوم علیرغم توصیه اکید به فاصله آن دو، بر نزدیکی هرچه بیشتر سیاست خارجی و اقتصاد تاکید داریم. به طوری که از پی هر دید و بازدیدی، اندوخته ای نیز به جیب کشور افزوده شود.

-آغاز عقلانیت در عرصه سیاست خارجی
این سه را به معنای باز گرداندن عقلانیت به صحنه تصمیم سازی سیاست خارجی کشور می دانیم که تنها اگر به استراتژی ای ملی و نه موقتی بدل شود، جای ستایش بسیار دارد. پس در برگ هایی دوران ساز از کتاب تاریخ ایران که آیندگان در مورد آن قضاوت خواهند کرد در کنار شادی حاصل از توافقی که شمارش معکوس آن نواخته شده است، یادمان نرود که اقتصاد بیرون آمده ایران از چاه، بیش از جشن و پایکوبی محتاج عیب یابی و درمان ساختاری است و اگر خوشحالیم نه از این یا آن توافق است بلکه از چرخش سکان سیاست خارجی به سمت عقلانیت است.