همه آدم‌های «بنی اعتماد»

 

در «قصه‌ها» گویی بنی اعتماد هنوز دلسوز و نگران و پیگیر آدم‌های فیلم‌های خود است. خود او در پاسخ به این سوال که چرا چندین سال است که شخصیت‌های فیلم‌هایش به رستگاری نمی‌رسند گفته: «اگر رستگاری به معنای رهایی از شرایط سختی باشد که کاراکتر‌ها به آن دچارند باید تغییرات اساسی انجام شود.» 

«قصه‌ها» در سال ۱۳۹۰ ساخته شد اما به خاطر مضمون اجتماعی و انتقادی‌اش و به اتهام «سیاه نمایی» از آن زمان تا امروز اجازه نمایش پیدا نکرد. بعد از اکران آن هم واکنش و انتقاد‌ها نسبت به نمایشش ادامه پیدا کرد. اما ایوبی در پاسخ به این انتقاد‌ها اعلام کرد که تمام مراحل اکران فیلم به طور قانونی طی شده است. رخشان بنی اعتماد هم در واکنش به اکران عمومی فیلمش گفت: «مهم‌ترین موفقیت یک فیلم ایرانی، نمایش آن در ایران و برای هموطنان ایرانی است.» 


حبیب رضایی در این فیلم نقش مستندسازی را بازی می‌کند که در حین ساخت مستندش دوربینش توسط حراست توقیف می‌شود. او در دیالوگی می‌گوید که به این شرایط عادت کرده و ناامید نخواهد شد. او می‌گوید: «هیچ فیلمی، هیچ وقت، تو هیچ کُمُدی نمونده، بالاخره یه روز، یه جایی دیده می‌شه، چه سازنده‌اش زنده باشد، چه مرده» 
این دیالوگ‌‌ همان دیالوگ مشهوری است که خود بنی اعتماد در یادداشت و سخنرانی‌هایی به عدم نمایش فیلمش که حتی مجوز نمایش در پردیس سینمایی قلهک را هم پیدا نکرد به کار برد و بازتاب گسترده‌ای هم داشت. 

 «قصه‌ها» در سی و دومین جشنواره فجر به نمایش درآمد و از نگاه منتقدان و مخاطبان بسیار مورد توجه قرار گرفت اما در‌‌ همان دوران هم نقدهایی پیرامون آن گفته شد. از ماجرای سیاه نمایی و سیاسی بودن گرفته تا طرح این ادعا که اگر کسی فیلم‌های پیشین را ندیده باشد از داستان سر در نمی‌آورد. مثلا مسعود فراستی گفت: «بهتر بود در پوستر‌ها و اعلان‌ها و در آغاز فیلم جمله یی می‌آمد که: «کسانی که فیلم‌های قبلی فیلمساز را ندیده‌اند به دیدن این فیلم نیایند.» 

بنی اعتماد هم در برابر این انتقاد اعلام کرد که فیلم کاملا استقلال خودش را دارد و مطلقا هیچ موقعیتی موکول به شناخت و دیده شدن فیلم‌های قبلی نشده است. او گفت: «ما هر کدام از این قصه‌های کوتاه را به شکلی پیش بردیم که شناسنامه هر یک از کارکتر‌ها در داستانک‌ها موجود باشد. در یکی دو جا خواندم که نوشته بودند مگر قرار است همه فیلم‌های قبلی بنی‌اعتماد را دیده باشند که حالا او این فیلم را ساخته است. این نشان می‌دهد که آنان اصلا فیلم را یا ندیده‌اند یا درست ندیده‌اند.» 


اما شاید اصلیترین ایرادی که می‌شود به فیلم بنی اعتماد گرفت نگاه مطلق سیاه او به جامعه است. روایت داستان‌هایی تلخ و سیاه که هیچ راه فراری هم از آن متصور نیست. فیلم او مجموعه‌ای از تمام معضلات اجتماعی است و به اعتقاد عده‌ای حتی هیچ حرف جدیدی هم ندارد. اعتیاد، خشونت خانگی، خیانت، حقوق کارگران، مشکلات دانشجویی و.. همه در داستانک‌های بنی اعتماد در میان انبوهی از شخصیت‌ها به تصویر کشیده شده‌اند. شاید تنها نقطه روشن فیلم اپیزود آخر آن باشد با بازی پیمان معادی و باران کوثری که از نظر بسیاری از منتقدان هم بهترین قسمت فیلم شناخته شده است. صحبت‌های آنان و بازی‌های کلامی و کل کل‌هایشان رنگی متفاوت از سایر اپیزودها دارد. 

علاوه بر آن اصلیترین دلیل موفقیت فیلم بازی‌های خوب و روان آن است. هر کدام از این شخصیت‌های زیاد فیلم، نقش اول‌های داستانک‌های خود هستند که قصه‌ها را از نظر بازیگری در رتبه بسیار بالایی قرار داده‌اند.
 
‌«قصه‌ها» برنده جایزه بهترین فیلنامه در جشنواره فیلم ونیز و برنده مسابقات پاسیفیک شد. در این فیلم حبیب رضایی، محمدرضا فروتن، مهراوه شریفی‌نیا، گلاب آدینه، مهدی هاشمی، حسن معجونی، بابک حمیدیان، نگار جواهریان، شاهرخ فروتنیان، ریما رامین‌فر، عاطفه رضوی، پیمان معادی، باران کوثری، خسرو شهراز، فاطمه معتمدآریا، صابر ابر و فرهاد اصلانی نقش آفرینی کرده‌اند.