ایران و بحران یمن

جاوید قربان اوغلی دیپلمات پیشین وزارت خارجه در یادداشتی نوشت: بیش ازیک ماه است که فضای سیاسی ایران درگیر بحران  یمن است که با آغاز حملات هوایی عربستان در روز 8 فروردین وارد مرحله جدیدی شده است. رسانه ملی اخبار جنگ یمن را بطور بی سابقه ای پوشش می دهد که شاید اغراق آمیز نباشد آن را با تهاجم رژیم صهیونیستی به لبنان ( جنگ 33 روزه با حزب الله  ) و یا جنایات این رژیم در حمله وحشیانه به نوار غزه ( جنگ 22 و 9 روزه ) مقایسه نماییم.

در کنار این مسئله شدت گیری جنگ لفظی ایران و عربستان عملا جنگ یمن را به آوردگاه این دو کشور تبدیل کرده است. اقدام عربستان در ممانعت از فرود هواپیمای کمک رسان ایران در فردوگاه صنعا و بمباران برج مراقبت و باند فردوگاه  موضع گیری تند مقامات نظامی کشورمان را در پی داشت که می بایست آن را تحولی خطرناک در بحران بین ایران و عربستان  بر سر مسئله یمن ارزیابی کرد.

در محکومیت تهاجم وحشیانه عربستان سعودی به یمن ، بمباران زیرساخت های این کشور و کشتار غیر  نظامیان و اینکه همه تلاش های دیپلماتیک برای پایان دادن به این جنگ متمرکز شود،هیچکس تردید ندارد و به یقین عربستان با حمله به یمن اشتباه استراتژیک غیر قابل جبرانی را مرتکب شد که تبعات سوء آن برای سالهای متمادی دامنگیر این رژیم محافظه کار خواهد شد.

یمن کشوری کاملا متفاوت با شش کشور دیگر شبه جزیره عرب است که نوعا دارای حکومتهای پادشاهی و موروثی است. یمن سرزمینی کوهستانی و دارای مردم و قبایلی سخت کوش و جنگجوست استو بی تردید مداخله نظامی در این کشور بمانند افغانستان ثمری جز شکست برای مداخله گران نخواهد داشت.

سوالی که امروز اذهان بسیاری از سیاسیون کشور را به خود مشغول داشته این است که ما در کجای جنگ بحران یمن قرار داریم وهدف از این همه جار و جنجال، تبلیغات بی سابقه و موضع گیری های آتشین  در بحران یمن چیست؟ تصور کنیم اگرعربستان به جای ممانعت از فرود هواپیمای امداد رسان ایران اقدام به سرنگونی این هواپیما می کرد چه اتفاقی می افتاد ؟ رویدادی که  با تغییرات وسیع سیاسی که از زمان فوت ملک عبدالله آغاز شد و با کنارگیری (و یا کنار گذاشتن) شاهزادگان مخافظه کار حاکمیت این پادشاهی ابعاد امنیتی بیشتری به خود گرفت، امری مستبعد و دور از ذهن نیست.

هیچ تصور کرده ایم که در صورت وقوع چنین حماقتی از سوی شاهزادگان جوانی که بر مناصب تصمیم گیری تکیه زده اند و فاقد پختگی سیاسی و حزم و احتیاط افرادی مانند وزیر خارجه سابق پادشاهی هستند، واکنش ما چه خواهد بود؟ سکوت و از کنار آن گذشتن با تهدید های لفظی تحقیر کشور و ملت  و واکنش به آن ورود  به فاجعه بزرگی است که پایانی بر آن متصور نیست.

 در اولین روزهای تهاجم هوایی عربستان به یمن در مطلبی که در غیاب رسانه های نوشتاری در تعطیلات طولانی سال نو، در یکی از سایت ها منتشر شد، هشدار داده و گفتم " متاسفاته عملکرد تبلیغاتی ما در تحولات یمن بگونه ای است که گویی ما بخشی از این منازعه هستیم و ما را عملا درگیر جنگ نشان می دهد در حالیکه ایران منافع بزرگتر و با اهمیت تری در منطقه دارد و نباید تحولات یمن کشورمان را درگیر معضل دیگری در منطقه نماید و همه کشورهای عربی را رو در روی ما قرار دهد." که متاسفانه بدان توجهی نشد. تردید نباید کرد که تحولات اخیر در جنگ یمن، روابط ایران و عربستان را وارد مرحله خطرناکی کرده است که مداخله سریع سیاسیون وبرای مهار و کنترل این بحران را اقتضاء می کند.

برای اولین بار پس از جنگ تحمیلی 8 ساله اجماعی عربی – اسلامی علیه ایران  به بهانه جنگ یمن شکل گرفته است. این رویدادی ناخوشایند در روابط خارجی ماست که باید آن را مدیریت کرد. به هزار و یک دلیل که همه از آن آگاهند،عربستان سعودی از قدرت و نفوذ بالایی در بین این کشورها و کشورهای دیگر و نهاد های بین المللی برخوردار است.

ملاحظه کردیم که شورای امنیت سازمان ملل با 14 رای موافق و تنها رای ممتنع روسیه قطعنامه ای که عینا خواسته سعودی و شورای همکاری خلیخ فارس بود تصویب کرد.باید اذعان کرد نقش وزارت امورخارجه در موضوعات سیاست خارجی که در دولت قبل آغاز شد به شدت کاهش  و نقش نهاد های غیر سیاسی در پرونده های مهم روابط خارجی افزایش یافته است.

درگیر بودن دکتر ظریف به عنوان رییس دستگاه دیپلماسی در مهمترین چالش بین المللی ایران در پرونده هسته ای باعث دوری ناخواسته وی از موضوعات منطقه ای شده است. در کنار این مسائلفقدان تدبیر سیاسی و ضعف مدیریت بحران یمن از سوی مسولین مربوط در وزارت خارجه و افزایش بکارگیری ادبیات تهدیداز مسولان نظامی، بحران در یمن در حال تبدیل شدن به خطری برای امنیت منطقه و کشورمان شده است. این بدان معنا نیست که ما یمن را به خود واگذاریم و دست بسته نظاره گر کشتار مردم بیگناه این کشور باشیم. حرف این است که در موضع گیری هایمان در مورد یمن اندازه نگه داشته و نگذاریم فضای سنگین نظامی ، سیاسیون را از عمل به وظیفه خود بازدارد.