منوی پایان‌نامه و مقاله در خیابان!

کافی است کلیدواژه «پایان‌نامه‌فروشی» را در یکی از همین موتورهای جستجو بنویسی و آن وقت با حجم زیادی از سایت‌هایی روبه‌رو شوی که در هر موردی که تو بخواهی پایان‌نامه و مقالات دانشجویی می‌فروشند. این سایت‌ها که تعدادشان کم هم نیست، جدا از پیاده‌روها و مغازه‌های سطح شهر و حتی واحدهای تکثیر دانشگاه‌ها هستند که فروش پایان‌نامه‌ و پروپوزال را فریاد می‌زنند.
 
به گزارش ایکنا، اواخر مهرماه سال گذشته بود که حجت‌الاسلام حسن روحانی، رئیس جمهور کشورمان در هفتصد و پنجاه و سومین جلسه شورای انقلاب فرهنگی از «پایان‌نامه‌فروشی» و «کپی‌برداری متون علمی» انتقاد کرده بود، شروع فصل جدیدی در توجه دوباره به این کار غیرقانونی که به عنوان یک بیماری مزمن، سلامت آموزش عالی را به مخاطره انداخته است.
 
روحانی گفته بود شأن علمی کشور به هیچ وجه نباید زیر علامت سؤال قرار گیرد و لذا دستگاه‌های مرتبط باید برای مقابله با این گونه اقدامات فعال شوند.
 
منشأ رسوخ بیماری در بدنه تحصیلات تکمیلی کجاست؟
پایان‌نامه‌فروشی و تخلفات علمی مانند علامت بیماری و مرض، نشانه ناسلامتی و بیماری سیستم آموزش عالی کشورمان محسوب می‌شوند؛ اما این بیماری چیست و منشأ آن کجاست؟ تا منشأ بیماری شناخته نشود درمان اصولی آن نیز ناممکن است. هدف نظام آموزش عالی در همه جا، تربیت نیروی انسانی برای خدمت به جامعه است. حال اگر از این هدف دور شویم و تنها آموزش برای آموزش را مد نظر قرار دهیم نه آموزش برای تربیت نیروی انسانی را، به ناچار آنچه غالباً می‌بینیم اتفاق می‌افتد و صندلی‌های دانشگاه‌ها بدون توجه به نیاز جامعه در اختیار رشته‌هایی قرار می‌گیرد که نیاز جامعه نیستند. عمر دانشجویانمان که خودشان سرمایه اصلی کشورمان هستند نیز در جایی که نباید باشند، به هدر می‌رود.
 
آنچه در دهه 80 شکل گرفت، افزایش تقاضا برای ورود به دانشگاه‌ها در مقطع کاردانی و کارشناسی بود، در حالی که بازار کار به نیروی ماهر نیاز داشت اما آموزش عالی توانایی جذب داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها را نداشت و این شد که ورود به دانشگاه در آن مقطع برای بسیاری به آرزو تبدیل شد. اکنون نیز که در دهه 90 به سر می‌بریم با همان مشکل اما این بار در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری روبه‌رو هستیم. با روند پذیرش افراد در مقطع دکتری در دانشگاه آزاد و همچنین در جاهای دیگر که بارها حتی با مخالفت مجلس نیز روبه‌رو شده است، به نظر می‌آید با توجه به تعداد بسیار داوطلبان ورود به مقاطع تحصیلات تکمیلی در آینده‌ای نه چندان دور با خیل عظیم دکترهای بیکار مواجه شویم. شاید بالا رفتن همین تب دکتری و تحصیلات تکمیلی خود یکی از عوامل اصلی رونق کسب و کار فروش پایان‌نامه باشد.
 
شاید نبود نظارت دقیق بر پروژه‌ها هم یکی دیگر از دلایل ازدیاد این امر باشد. یا اینکه رساله علمی معرف شخصیت فرد تلقی می‌شود نه علم و دانشی که خود شخص دارد.

در پایان‌نامه‌فروشی با سه دسته از افراد سر و کار داریم؛ یک عده از دانشجویان که به هر دلیلی قادر به نوشتن پایان‌نامه خود نیستند و توانایی این کار را ندارند، پس برای خرید پایان‌نامه به پایان‌نامه‌فروش‌ها مراجعه می‌کنند. سیستم شب امتحانی و جزوه خواندن استادان سر کلاس‌ها و در حقیقت دیکته‌گویی که در بسیاری از دانشگاه‌های دولتی و غیر دولتی ما رواج دارد خود شاید یکی از عوامل تربیت نادرست نیروی انسانی شایسته برای جامعه باشد.
 
عده دیگری که در این قضیه با آن‌ها مواجه هستیم، افرادی هستند که اقدام به فروش‌ پایان‌نامه می‌کنند که یا تنها پایان‌نامه خود را می‌فروشند و یا آن را کسب و کار و حرفه خود قرار می‌دهند. ایجاد این شغل که با وجود داشتن وجه علمی نیز در رده شغل‌های کاذب قرار می‌گیرد خود نیز یکی دیگر از نشانه‌های عدم تناسب نیاز شغلی جامعه با تربیت نیروی انسانی در دانشگاه‌هاست. اگر در این زمینه تعادل و هماهنگی وجود داشته باشد، شغل‌های کاذبی در این عرصه اساساً نباید شکل بگیرد. گاهی حتی اساتید دانشگاه‌ها و اعضای هیئت علمی اقدام به این کار می‌کنند و در حقیقت به‌عنوان شغل دوم برخی از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها انتخاب شده است.
 
گروه سوم، افرادی هستند که نقش واسطه را بازی می‌کنند و از دانشجویان راغب به فروش پایان‌نامه، آن را می‌خرند و به دانشجویان دیگر می‌فروشند. گاه ‌پیش آمده است که این افراد در قبال مبلغ‌های متغیر پایان‌نامه‌ای را به دو نفر یا بیشتر فروخته‌اند و یکی از دلایل شباهت برخی از پایان‌نامه‌های دفاع شده و آنچه که تحت عنوان تقلب علمی از آن یاد می‌شود، نیز همین است.
 
آخرین نرخ خرید و فروش پایان‌نامه
آخرین نرخ خرید و فروش پایان‌نامه در مقطع کارشناسی ارشد برای رشته‌های فنی جدا از آزمایش و نمونه تست که برخی از رشته‌های فنی باید ارائه بدهند حدود دو میلیون و اندی است. برای مقطع دکتری نیز با دو مقاله که باید ارائه شود حدود 15، 16 میلیون تومان باید هزینه شود.
 
در رشته‌های علوم انسانی نیز برای مقطع ارشد برای خرید پایان‌نامه باید حدود یک میلیون و هشتصد تا دو میلیون تومان همراه با spss (نرم‌افزار آماری) هزینه کرد. همچنین برای خرید پایان‌نامه در مقطع دکتری نیز به مبالغ کمتر از 10 میلیون تومان نباید فکر کرد.
 
درمان‌‌هایی که برای این بیماری تجویز شده است
حجت‌الاسلام محمدرضا رضوان‌طلب، رئیس مرکز جذب وزارت علوم بهمن‌ماه سال گذشته اظهار کرده بود که وزارت علوم، نرم‌افزار «همانندجو» را تهیه کرده است و مقالاتی که به «ایران داک» وارد می‌شود با این امکان اضافه‌ای که ایجاد شده است، مشخص می‌شود که چقدر از مقاله تقلب و چقدر تولیدی است.
 
مظفر شریفی، مدیرکل دفترسیاستگذاری و برنامه‌ریزی امور پژوهشی وزارت علوم اواخر دی‌ماه سال گذشته از تعیین مصادیق تخلف علمی و تألیف کتابچه اصول و موازین اخلاقی و درستکاری علمی خبر داده بود و گفته بود: کمیته‌ای برای رسیدگی به تخلفات علمی و پژوهشی ایجاد کردیم که در آن اقدام به تعیین حد و حدود تخلفات پژوهشی از جمله خرید و فروش پایان‌نامه‌ها، مقالات تقلبی و مجلات تقلبی خواهد شد.
 
وی همچنین اشاره کرده بود که آیین‌نامه برخورد با تقلب علمی تنها مشمول افراد حوزه وزارت علوم می‌شود و افرادی که بیرون از وزارت علوم و دانشگاه‌ها پایان‌نامه‌های دانشجویی را خرید و فروش می‌کنند در حیطه اختیارات وزارت علوم نیستند و باید این تخلفات به مراجع قانونی بالاتر اعلام شوند.
 
برخورد با پایان‌نامه‌فروشی فقط شامل حوزه وزارت است
اقدامات وزارت علوم تنها متوجه مجازات برخی از دانشجوهاست و افرادی که این کار را به‌عنوان کسب و کار خود انتخاب کرده‌اند در حیطه اختیارات وزارت علوم قرار نمی‌گیرند. علی رغم تمام این راهکارها، پایان‌نامه‌فروشی بسیار علنی در سطح شهر رواج دارد. علاوه بر آن خیلی راحت‌تر از طریق سایت‌های اینترنتی گوناگون می‌توان اقدام به خرید و فروش پایان‌نامه‌ها کرد.
 
قاسم جعفری، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا از حضور محمد فرهادی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در روز سه‌شنبه این هفته، 25 فروردین در کمیسیون آموزش مجلس خبر داده است.
 
وی موضوع اصلی پرسش‌های نمایندگان را پایان‌نامه‌فروشی و تخلفات علمی عنوان کرده و گفته است: قرار بود وزارت‌خانه لایحه‌ای را بدهد و دولت تصویب کند، اما تأخیرهای زیادی شده است. حال آنکه این مسئله برای کشور مشکلات جدی را ایجاد می‌کند. کیفیت آموزشمان، نحوه رشته‌هایمان، جذب اساتیدمان و ... باعث شده سطح علمی، سطح نازلی باشد و افراد به جای اینکه باروری علمی داشته باشند، به فعالیت‌هاس صوری و رفع تکلیف روی بیاورند.
 
جواد هروی، رئیس کمیته آموزش عالی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز اخیراً در اظهار نظری گفته بود سهل‌الوصول بودن اتمام تحصیلات تکمیلی به افزایش فروش پایان‌نامه‌ها کمک می‌کند.
 
هیبت جلسات دفاع از بین رفته است
وی با بیان اینکه مدرک‌فروشی و به‌طور مشخص فروش پایان‌نامه‌ها در حال حاضر در بسیاری از نقاط پایتخت به راحتی انجام می‌شود، گفته است: تصور می‌شود که آن وجاهت پایان‌نامه و هیبت جلسات دفاع از پایان‌نامه‌ها از دست رفته و مسئولان ارزشی برای تلاش دانشجویان قائل نمی‌شوند.
 
هروی بی‌توجهی به افرادی که پایان‌نامه‌های قابل قبولی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا ارائه می‌دهند، را یکی از نشانه‌های بی‌ارزش شدن ملاک‌های پژوهشی و علمی دانسته است. 
 
رئیس کمیته آموزش عالی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس مهم‌ترین عامل در فروش‌پایان‌نامه‌ها را موازی‌کاری دستگاه‌های مختلف در امر آموزش عالی برای برخورد با فروشندگان پایان‌نامه دانسته و خواستار بازنگری در ساختارهای نظارتی در آموزش عالی شده است.
 
در شرایط فعلی که دولت و مجلس اهتمام برای مقابله با این معضل پیدا کرده‌اند، فرصت بسیار خوبی برای تکمیل هرچه سریع‌تر لایحه‌ای است که قرار است وزارت‌ علوم آن را برای تصویب به مجلس بدهد. برای ریشه‌کن شدن کامل این امر کار کارشناسی دقیق و ریشه‌یابی نیاز است؛ چرا که ممکن است قوانین به‌گونه‌ای تصویب شوند که تنها فروش پایان‌نامه را از حالت علنی به حالت غیر علنی دربیاورند.
 
وزارت علوم مقابله با افرادی که خارج از دانشگاه‌ها به فروش پایان‌نامه می‌پردازند را خارج از اختیارات و قدرت خود می‌داند و شاید تصویب قوانینی که برای برخورد با این امر اختیارات مناسبی به نهادهایی مثل قوه قضاییه یا دادگستری بدهد تا حدی بتواند به جلوگیری از شیوع این معضل کمک کند. ضمن اینکه سخت‌گیری در این زمینه نباید به حالت مقطعی و تنها محدود به یک زمان خاص باشد که با فروکش کردن توجه‌ها، دوباره تب آن بالا بگیرد.
 
فراگیری و گستردگی فروش پایان‌نامه در سطح شهر، دانشگاه‌ها، سایت‌های اینترنتی و میان دانشجویان چنان است که رشته‌های علوم قرآنی و معارف اسلامی نیز از این قافله جا نمانده‌اند. این ویروس به تمامی رشته‌های آموزش عالی وارد شده و به سرعت خود را تکثیر می‌کند. اگر به همین منوال به پیش برویم دیگر هیچ مدرک تحصیلات تکمیلی نماد و شاخصی برای ارزیابی دارنده آن به حساب نمی‌آید. در گزارش‌های آتی به موضوع فروش پایان‌نامه در مورد رشته‌های علوم قرآن و حدیث و رشته‌های مرتبط می‌پردازیم.