سیر نزولی صادرات به همسایگان

هر چند صادرات به کشورهای همسایه در اولویت برنامه‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه تجارت قرار دارد، اما آمارها حاکی از آن است که تراز تجاری ایران با کشورهای همسایه روند کاهشی داشته است.

 براساس آمار هشت‌ماهه منتهی به آبان 93 گمرک، ایران به ترتیب با کشورهای عراق، افغانستان، ترکمنستان، پاکستان و آذربایجان بیشترین تراز تجاری مثبت را داشته اما در همین مدت نسبت به مدت مشابه سال گذشته تراز تجاری ایران با افغانستان 31میلیون دلار کمتر شده است.

در همین مدت تراز تجاری ایران و جمهوری آذربایجان نیز به میزان 18میلیون دلار نسبت به مدت مشابه سال گذشته کمتر شده و تجارت ایران و ترکمنستان نیز به میزان 12میلیون دلار کاهش پیدا کرده است. هرچند که عراق به‌عنوان دومین کشور مقصد صادراتی ایران به شمار می‌رود، اما در این مدت تراز تجاری ایران با عراق نیز به میزان 5میلیون دلار کمتر شده و تنها با پاکستان 245میلیون دلار افزایش یافته است. در همین حال تراز تجاری ایران با امارات متحده عربی، جمهوری کره، چین، آلمان و ترکیه به‌عنوان 5کشوری که بیشتری تراز منفی را با ایران داشته‌اند، نسبت به مدت مشابه سال گذشته همچنان منفی‌تر شده است.

  بررسی تراز تجاری
براساس نتایج حاصل از آمار مقدماتی گمرک، ارزش صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی بدون احتساب میعانات گازی، در 8ماه نخست سال 93، رقم 17میلیارد و 417میلیون یورو(معادل 22میلیارد و 718میلیون دلار) و ارزش کل واردات نزدیک به 25میلیارد و 599میلیون یورو(معادل 34میلیارد و 254میلیون دلار) بوده است.

 با مقایسه این ارقام، تراز بازرگانی خارجی ایران در این 8 ماه با کسری 8میلیارد و 182میلیون یورو(معادل کسری 11میلیارد و 536میلیون دلار) مواجه بوده است. در این مدت، ارزش واردات 12/60درصد از ارزش کل مبادلات خارجی کشور را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته این نسبت 06/58درصد بوده است. همچنین در این مدت تراز تجاری ایران بدون در نظر گرفتن نفت، گاز و خدمات با 85کشور دنیا منفی و با 94کشور دیگر مثبت بوده است.

درحالی که تجارت با کشورهای همسایه از جمله اولویت‌های تجارت خارجی کشور عنوان شده، اما آمارها حاکی از آن است که از تراز تجاری مثبت ایران با عمده کشورهای همسایه کاسته شده و از سوی دیگر تراز تجاری با کشورهایی که منفی بوده نیز منفی‌تر شده است. براساس آمار، در مدت 8ماه نخست سال جاری، 10میلیون و 259هزار تن کالا به ارزش بیش از 4میلیارد دلار به کشور عراق صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش 74/14درصدی در وزن و کاهش 09/0درصدی در ارزش دلاری همراه بوده است.

آمار واردات از عراق نیز حاکی از آن است که هرچند در 8ماه گذشته وزن کالاها به میزان 61/14درصد کاهش یافته اما با رشد 50/3درصدی ارزش همراه بوده است. در این مدت افغانستان نیز به‌عنوان چهارمین مقصد صادراتی ایران با کاهش 88/18درصدی در وزن و کاهش 51/2درصدی در ارزش دلاری، صادرات ایران را تجربه کرده است. به این ترتیب حدود یک میلیون و 938هزار تن کالا به ارزش یک میلیارد و 633میلیون دلار به این کشور صادر شده است.

همچنین میزان صادرات به کشور ترکمنستان نیز یک میلیون و 452هزار تن کالا به ارزش 638میلیون دلار بوده که از نظر وزنی و ارزشی با رشد 05/68درصدی و 27/6درصدی همراه بوده است. این در حالی است که میزان واردات از کشور ترکمنستان نیز در این مدت 85/103درصد از نظر وزنی و 35/105درصد از نظر ارزش دلاری رشد داشته است.

صادرات ایران به پاکستان نیز به‌عنوان هشتمین مقصد صادراتی با رشد 97/45درصدی در وزن و 99/35درصدی در ارزش دلاری همراه بوده است. به این ترتیب بیش از 760هزار تن کالا به ارزش حدود 558میلیون دلار به این کشور صادر شده و در مقابل بیش از 121هزار تن کالا به ارزش 140میلیون دلار از این کشور وارد ایران شده که کاهش 12/42درصدی در وزن و 03/41درصدی ارزش دلاری داشته است.

صادرات ایران به جمهوری آذربایجان نیز در این مدت بیش از یک میلیون و 502هزار تن کالا معادل 322میلیون دلار بوده که با کاهش 96/17درصدی در وزن و کاهش 58/5درصدی در ارزش دلاری همراه بوده است. در مقابل، واردات ایران از افغانستان(معادل 5میلیون دلار) و جمهوری آذربایجان (حدود 14میلیون دلار) آنقدر ناچیز است که در جداول 50 مبدا وارداتی ایران جای نگرفته‌اند. شاید به همین دلیل تراز تجاری ایران با این کشورها مثبت بوده است.

در مقابل، در این مدت تراز تجاری ایران با امارات متحده عربی، جمهوری کره، چین، آلمان و ترکیه با بیشترین تراز منفی همراه بوده است. به این معنا که ایران بیش از اینکه به این 5کشور کالا صادر کند، از آنها کالا وارد کرده است. در 8ماه نخست سال جاری، تراز تجاری ایران با امارات متحده عربی به میزان یک میلیارد و 861میلیون دلار نسبت به سال گذشته منفی‌تر شده است.

در این مدت تراز تجاری ایران با جمهوری کره نیز به میزان منفی 355میلیون دلار، با چین به میزان منفی 999میلیون دلار، با آلمان به میزان منفی 142میلیون دلار و با ترکیه منفی 106میلیون دلار نسبت به سال گذشته تغییر کرده است.

در 8ماه نخست سال 93، متوسط قیمت یک تن کالای صادراتی مبلغ 342 یورو(معادل 446دلار) و متوسط قیمت یک تن کالای وارداتی 978یورو(معادل 1308دلار) بوده که به این ترتیب رابطه مبادله خارجی ایران رقم 34/0 خواهد بود. در این مدت متوسط قیمت یک تن کالای صادراتی نسبت به سال مدت مشابه سال گذشته با 78/13درصد افزایش و متوسط قیمت یک تن کالای وارداتی با 57/12درصد کاهش در ارزش دلاری مواجه بوده است.