لئونارد کوهن: یاد بگیرید جایی شجاعانه توقف کنید!

لئونارد کوهن در لس آنجلس زندگی می کند و بیشتر آلبوم هایش را هم در همان استودیوی خانگی اش ضبط می کند اما از مونترال به لس آنجلس آمده است.) کوهن هفته پیش ۸۰ ساله شده و آلبوم «مشکلات عامه پسند» دقیقا دو روز بعد از تولدش به بازار آمده است.

وقتی کاری را، شبیه ضبط همین آلبوم به پایان می رسانید نسبت به آن احساس غرور دارید؟
این مرحله و مفهوم تمام شدن یک کار و به سرانجام رسیدنش است که دوستش دارم. به من قدرت می دهد. بعضی آدم ها خیلی ساده نمی دانند که چطور یک در را باید باز کنند.

مشکلات و مزایای کار کردن در خانه چیست؟
نمی دانم که اصلا مشکلی هم در آن وجود دارد یا نه. خیلی دلنشین است که به حیاط پشتی خانه ات بروی و از آنجا بپری داخل استودیویی که آن پشت است. ما آنجا ابزارهای خوبی برای میکس قطعات موسیقی داریم. هم پت (پاتریک لئونارد) و هم من آنجا کیبوردهای خودمان را داریم که به ما این توانایی را می دهند به این آهنگ ها در همان استودیو جان بدهیم و زنده شان کنیم.
پاتریک گفته بود که بخشی از پروسه کار کردن با هم این است که هر جور چیز زاید و اضافی را که وجود دارد باید بیرون بریزید.
بله، این زواید می تواند هم در موسیقی و هم در ترانه باشد. فکر می کنم هر دوی ما به طرز دلسوزانه ای درباره دیدگاه هایمان وحشی و رام نشده هستیم. پت، به خاطر اینکه ایده های موسیقایی فراوانی دارد معمولا بیش از حد نیاز آهنگ تولید می کند اما خودش کاملا از این ماجرا آگاه است و می داند که بخشی از تولیداتش زیادی هستند.

در نتیجه گاهی اوقات زمان ما فقط صرف این می شود که بگوییم مثلا اینجا کر لازم نیست. فلانجا نباید صدای شیپور داشته باشیم. می دانی ما مجبوریم همین جا و در همین مرحله چیزهای اضافی را دور بریزیم. در مورد ترانه هم همینطور است؛ اگر چیزی مبهم به نظر می رسد یا ممکن است چیزی را به اشتباه انتقال دهد، پت به آن اشاره می کند و من در کمال خوشحالی آن را از اول می نویسم.

چطور متوجه می شوید که یک قطعه موسیقی موفق می شود یا نه؟
شما خیلی خوب می توانید این موضوع را بفهمید. ما آن را برای افرادی که گلچین کرده ایم، می گذاریم تا گوش دهند. کسانی مثل دختر من، چون آدم های کمی هستند که از گفتن اینکه این آهنگ موفق نخواهد شد، نمی ترسند. ما یک قطعه موسیقی در این آلبوم داشتیم به نام «برای قلب اتفاق می افتد» که روی دوم آلبوم بود. ترانه خیلی خوبی داشت و ملودی و لحنش هم خیلی خوب بود اما نتوانستیم به چیزی که می خواستیم برسیم، در نتیجه خودمان را درباره اش تحت فشار نگذاشتیم.

شاید فقط یکی دو هفته به آن فکر کردیم و بعد؛ پت: «می دونی این آهنگه واقعا درنمیاد» و من: «خدا رو شکر که تو اینو گفتی پت چون منم نمی تونستم تحملش کنم.»

آیا دیدگاهتان در طول همه این دهه ها که کار کرده اید، نسبت به موسیقی تغییر کرده است؟
من هیچ وقت دیدگاهی نداشتم. همیشه شبیه خرسی بودم که زیر یک درخت با کندوی عسل باشد و فقط تلاش کند کمی از آن عسل را بیرون بیاورد بدون اینکه نیش اش بزنند.

آیا نیاز مالی برای هنر چیز خوبی است یا بد؟
فکر می کنم بستگی به سطحش دارد. من وقتی جوان بودم هیچ وقت پول زیادی نداشتم. مقادیر زیادی شهرت داشتم و همیشه حسی از آزادی و پاداش داشتم. همیشه می گفتم نمی خواهم برای دستمزد کار کنم اما می خواهم برای آهنگم به من پول بدهند. نیاز مالی البته در سال های اخیر به طرز خیلی شدیدی بیشتر شد. (مدیر برنامه های چند سال پیش کوهن پنج میلیون دلار از حساب بازنشستگی او دزدید) فکر می کردم یک لقمه نان دارم و همین برای گذران زندگی کافی است اما متوجه شدم که اینطورها هم نیست و به خاطرش خیلی هم ممنونم چون باعث شد برای کار بیشتر انگیزه پیدا کنم.
وقتی آهنگی را می نویسید متوجه این موضوع هستید که دارید به چیزی ضربه می زنید که شاید رویش به طور خودآگاه کنترل نداشته باشید؟
خب فکر می کنم گاهی اوقات وقتی در دنده ۹ حرکت می کنید یا در شیب تند اسکی می کنید، درست بالای برف ها هستید و نمی خواهید عمیق تر در آن فرو روید. یک نفر حرف درستی زده بود که: باید یاد بگیرید که جایی در سطح شجاعانه توقف کنید. اگر شما چیزی می شنوید که واقعا قلب تان را به تپش درمی آورد، فقط دست هایتان را به نشانه قدردانی بلند کنید و با آهنگ یکی شوید. گاهی اوقات این ابهامات فقط یکسری مزخرف هستند و باید قطع شان کنید. آنها باید به طرز بی رحمانه ای پاک شوند حتی اگر صدایشان خوشایند است.

برای اینکه آنها باعث انفصال و گسستگی در آهنگ می شوند که هر شنونده ای ناخودآگاه آن را حس می کند. اگر شما حس کنید که کسی می خواهد مجبورتان کند و چیزی را به خوردتان بدهد، حس بدی پیدا می کنید.

در سن ۸۰ سالگی آیا کارهایی هست که قبلا انجام می دادید و حالا دیگر نمی توانید؟
کارهای زیادی هست که الان می توانید انجام دهید اما وقتی جوان تر بودید نمی توانستید. اما قبلا بیشتر و بالاتر می توانستید بپرید و اگر شما هنوز و در این سن و سال همانقدر خاصیت ارتجاعی داشته باشید، خیلی معنا و مفهوم دارد تا موقعی که ۳۰ ساله بودم و فقط به خاطر جلب توجه می پریم.

به جز موسیقی در چه کار دیگری خوب هستید؟
می توانم چند جور ساندویچ خوب درست کنم. سالاد تن و سالاد تخم مرغ خرد شده و سوپ لوبیای یونانی. من برای معلم زن قبلی ام آشپزی می کردم و او دو سه تا از غذاهای مرا خیلی دوست داشت. به هیچ عنوان خودم را یک آشپز خوب نمی دانم. پسرم آشپز خیلی خوبی است.

بعد از اینکه از دنیا رفتید دوست دارید مردم چه چیزی را درباره شما به یاد بیاورند؟
هیچ وقت تا این حد به این چیزها فکر نمی کنم. برخی از مردم برایشان مهم است که کارهایشان تا ابد باقی بماند. من علاقه چندانی به این ماجرا ندارم. شما احتمالا آن داستان فوق العاده را درباره باب هوپ می دانید. همسرش پیش او آمد و گفت: دو قطعه در جنگل وجود دارند که یکی درختان سرو زیبایی دارد و آن یکی منظره اش شاهکار است. کدام را (برای دفن شدن) ترجیح می دهی؟ و باب هوپ جواب داد: سورپرایزم کن. این حسی است که درباره آنچه بعد از خودم می آید دارم و جوری که قرار است در یادها بمانم: سورپرایزم کن.

درباره کوهن بیشتر بدانید
متولد سپتامبر ۱۹۳۴ (الان ۸۰ ساله است) در کبک کانادا

از همین گفتگو می توانید متوجه شوید که چرا این شاعر، ترانه سرا، آهنگساز و خواننده کانادایی با آن صدای خش دار گرفته اش توانسته از اوایل دهه ۶۰ تا همین الان محبوبیت خودش را میان طرفدارانش حفظ کند. آهنگ هایش هم مثل خودش ساده، انسانی و عمیق هستند.

کوهن در دانشگاه مک گیل زبان و ادبیات انگلیسی خوانده است. اولین کتاب شعرش را در سال ۱۹۵۶ در مونترال منتشر کرد. اولین رمان او نیز در سال ۱۹۶۳ به کتابفروشی ها آمد. درونمایه شعرهای او انزوا و روابط میان آدم هاست.