با اسراف مواد غذایی مقابله کنید

'اگر غذا به گرانی اتومبیل فراری بود، آن را جلا می دادیم و از آن مواظبت می کردیم. ولی حالا مقدار بسیار زیادی از مواد غذایی را دور می ریزیم.'

این سخنان پرفسور پر پینزتراب-آندرسن، رئیس گروهی از کارشناسان مستقل است که سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی (فائو)، را در مورد نحوه مقابله با این مشکل راهنمایی می کند.

نزدیک به ۴۰ درصد کل مواد غذایی تولید شده در آمریکا، مصرف نمی شود. در اروپا هر سال ۱۰۰میلیون تن مواد غذایی بیرون ریخته می شود.

و این اسراف در حالی است که در دنیا حدود یک میلیارد نفر از گرسنگی رنج می برند.

سازمان جهانی خواربار و کشاورزی، تخمین زده که نزدیک به یک سوم تمام مواد غذایی که برای مصرف مردم تولید می شود، قبل از استفاده ضایع شده یا به هدر می‌رود.

پرفسور پینزتراب-آندرسن در تازه ترین گزارش خود نتیجه گیری کرده که به هدر رفتن مواد خوراکی در نقاط مختلف جهان دلایل متفاوتی دارد و به همین دلیل باید در صدد یافتن راه حل های محلی برآمد.

کریس پاولسکی، چهارمین نسل خانواده ای است که زندگی شان از طریق کشت و فروش پیاز تامین می شود. پاولسکی چندین ماه را صرف کاشتن پیاز در خاک سیاه حاصلخیز آرنج کانتی، در نیویورک کرده، ولی می‌گوید سوپرمارکت هایی که معمولا پیاز او را می خرند فقط پیازهایی را قبول می کنند که اندازه و شکل مخصوصی داشته باشند.

او اضافه می کند: "اگر هوا بیش از حد مرطوب یا خشک باشد، پیازهایی که اندازه شان پنج سانتیمتر باشد به دست نمی آید. ممکن است این پیازها از نظر شکل بی عیب و نقص نباشند ولی برای خوردن مناسبند اما یک سوپر مارکت زنجیره ای می گوید مشتریان این پیازها را نمی خرند."

در گذشته، پیازهایی که مشتری نداشت روانه محل دفن زباله ها می شد ولی حالا پاولسکی با همکاری سیتی هاروست، یک سازمان خیریه محلی مواد غذایی، پیازهای معیوب از لحاظ شکل ظاهری ولی قابل خوردن را دوباره توزیع می کند.

مسئولان سیتی هاروست می گویند در سال ۲۰۱۴ نزدیک به ۲۱ میلیون کیلوگرم مواد غذایی را از کشاورزان محلی، رستوران ها، سبزی فروش ها و کارخانه داران تحویل گرفته و مجددا بین مردم توزیع خواهند کرد.

در کشورهای ثروتمند، سوپرمارکت ها، مصرف کنندگان و صنعت کیترینگ (صنعت آماده‌سازی و طبخ غذا) بیشترین مسبب به هدر رفتن مواد خوراکی هستند. ولی سوپرمارکت ها به خصوص تحت فشار قرار گرفته اند که به این حیف و میل خاتمه دهند.

در بریتانیا، سوپرمارکت زنجیره ای ویترُز، برنامه جلوگیری از اتلاف مواد غذایی را در تمام بخش های کار خود رعایت می کند. این سوپرمارکت، خوراکی هایی را که تاریخ مصرفشان در حال تمام شدن است با قیمت کمتری می‌فروشد، مواد غذایی فروش نرفته را در اختیار خیریه ها قرار می دهد و یا به نیروگاه هایی که از مواد خوراکی برای تولید برق استفاده کنند می فرستد. هدف سوپرمارکت ویترُز، این است که به هیچ وجه مواد غذایی دور ریخته نشود.

ولی از طرف دیگر مصرف کنندگانی مثل تارا شربروک، هم وجود دارند. او که یک مادر شاغل با دو فرزند است برای جلوگیری از حیف و میل مواد خوراکی تلاش می کند ولی هنوز بعضی خوراکی ها را دور می ریزد. او می گوید: "من شاید هر هفته مواد غذایی به ارزش بیست پوند را دور می ریزم.....غالبا این دور ریختنی ها پاکت های نیمه خالی خوراکی هایی هستند که تاریخ مرغوب بودنشان از لحاظ کیفیت منقضی شده است."

بررسی ها نشان میدهد که در بریتانیا خانواده ها هر سال نزدیک به ۷ میلیون تن مواد خوراکی را دور می ریزند؛ در حالی که بیش از نیمی از این مواد هنوز برای خوردن کاملا مناسبند.

بخشی از این مشکل ناشی از عادت های بدی است که مردم در خرید کردن دارند، ولی سردرگمی مصرف کنندگان در درک درست برچسب های مواد غذایی نیز یک عامل مهم دیگر است.

مواد خوراکی دارای دو نوع برچسب هستند. بعضی مواقع برچسب، تاریخ انقضای مصرف را نشان می دهد که از آن تاریخ به بعد نباید این ماده خوراکی را مصرف کرد. ولی برخی مواد غذایی دارای برچسب دیگری هستند که نشان می دهد تا چه تاریخی ماده غذایی بهترین کیفیت را دارد اگر چه پس از تاریخ ذکر شده، هنوز قابل مصرف است.

همانطور که پرفسور پینزتراپ-آندرسن، خاطر نشان می کند در کشورهای پیشرفته قیمت خوراک، بخش نسبتا کمی از مخارج شخص را تشکیل می دهد به همین جهت مردم می توانند مواد غذایی را به راحتی دور بریزند.

ولی در کشورهای در حال توسعه، اشکال ناشی از ثروت نیست بلکه ناشی از فقر است.

در هند، هوای بسیار گرم سبب می شود که میوه و سبزی برای مدت طولانی قابل نگاهداری در دکه های میوه فروشی نبوده و تازه باقی نمانند.

اگر چه دهلی که بزرگترین بازار تولید آسیا را دارد، دارای تسهیلات سردخانه هست، این تسهیلات در حد کافی نیست و در نتیجه مقدار زیادی از مواد غذایی فاسد می شوند. برای بهتر کردن تکنیک های کشاورزی، حمل و نقل و انبارداری نیز سرمایه گذاری های لازم صورت نگرفته. این عوامل سبب می شود هم کشاورزان جزء ضرر کنند و هم مصرف کنندگان تنگدست، مواد غذایی را به قیمت گرانتری بخرند.

از لحاظ میزان کالری، مقدار کالری محصولاتی که کشاورزان روزانه برای هر نفر تولید می کنند، معادل ۴۶۰۰ کالری است. ولی کالری غذای مصرفی روزانه مردم به طور متوسط از ۲۰۰۰ کالری بیشتر نیست. به عبارت دیگر بیش از نیمی از کالری تولید شده بین راه مزرعه تا میزغذاخوری، ناپدید می شود.

نتیجه گیری گزارش سازمان جهانی خواربار و کشاورزی این است که غذای کافی برای همه وجود دارد ولی به دلیل عدم کارآیی، مقدار زیادی از مواد غذایی به هدر می رود.

یک چنین اتلافی، تاثیر بسیار قابل توجهی بر محیط زیست می گذارد.

میزان آبی که صرف آبیاری محصولات به هدر رفته می شود، برای تامین نیاز روزانه ۹ میلیون نفر کافی است. همچنین منبع ۱۰ درصد گازهای گلخانه ای کشورهای توسعه یافته، تولید همین مواد غذایی بلا مصرف است.

یک کارخانه تولید انرژی در بروکلین در نیویورک در صدد برآمده ضرری را که از این راه به محیط زیست وارد می شود جبران کند. این کارخانه غذاهایی را که مدارس محلی و رستوران ها بیرون می ریزند جمع آوری می کند و برای تولید انرژی از این مواد استفاده می کند. در کارخانه این مواد را برای تولید گاز قابل مصرف، با لجن و گل و لای فاضلاب مخلوط می کنند.

زمان اجرای این برنامه آزمایشی به خصوص حایز اهمیت است. رستوران های نیویورک به موجب مقررات موظفند در سال ۲۰۱۵ به ریختن پسمانده غذاهای خود در گورستان زباله ها پایان دهند و ناچار خواهند شد به گزینه‌هایی مانند برنامه کارخانه تولید انرژی در بروکلین، روی آورند.

به این ترتیب می بیینم که پیشرفت هایی صورت می گیرد. چاره جویی برای جلوگیری از بیرون ریختن مواد غذایی هم از نظر سیاسی و هم از نظر محیط زیست از اولویت زیادی برخوردار است.

ولی هنوز باید اقدامات بیشتری صورت گیرد. همانطور که پرفسور پینزتراپ-آندرسن اذعان دارد: "ما واقعا نمی دانیم چه مقدار غذا هدر می شود. فقط می دانیم که بسیار زیاد است."