به یاد نلسون ماندلا

امیر عبدالقادر در الجزایر، امیر مختار در لیبی، قوام نکرمه در غنا و پاتریس لومومبا در کنگو، همه مردان افتخار آفرینی بوده اند که برای رهانیدن مردم خود از یوغ استعمار تلاش کرده و برای آزادی هم وطنانشان  به زندان و شکنجه گرفتار شده اند.

با این حال نلسون ماندلا از تباری دیگر و با پیام دیگری برای جهانیان شهره شده است. او مردی بود که قدرت را با مهار اخلاق آذین بست و مسیح وار با بردباری و بخشش، بر سیمای انتقام جوی شکنجه، اشک شرم جاری نمود.

او پایمردی بود که بیست و هفت سال زندان با اعمال شاقه را به جان خرید لیکن وقتی که مردمش به پاس مقاومت و سازش ناپذیری، او را به ریاست جمهوری برگزیدند در پایان دوره از پذیرش مجدد قدرت امتناع کرد و نوبت ریاست را  به دیگران سپرد.

او در پایان محاکمه اش در دادگاهی که نژادپرستان در سال 1964  برای او ترتیب دادند گفت "من زندگیم را برای مبارزات مردم افریقا هدیه کرده ام. من علیه سلطه سفید پوستان بر سیاهان و سلطه سیاه پوستان بر سفید پوستان مبارزه کرده ام. من در پی جامعه ای ایده آل و دموکراتیک هستم که در آن همه افراد در سازش با یکدیگر زندگی کنند و از فرصت های برابر بهرمند باشند. این یک ایده آلی است که امیدوارم زنده باشم تا تحقق آن را ببینم و اگر لازم باشد در راه آن بمیرم!"

نلسون ماندلا پس از خلاصی از زندان نژادپرستان در ماه فوریه1990 تا زمانی که رمق داشت برای تحقق ایده آل خود تلاش کرد و گرچه موفق نشد تا تمامی نابرابری ها را از جامعه افریقای جنوبی بزداید لیکن در پنج سالی که در قدرت بود با تمام قوا در این راه تلاش نمود و در پنج سال ریاست جمهوری، انتقال کشورش را در این راستا میسر نمود. او حتی خانم وینی ماندلا هم رزم دوران مبارزاتش که همسرش نیز بود  را به سبب زیاده طلبی از سر راه برداشت  و رسما از او جدا شد تا هر گونه بهانه را از فرصت طلبان فاسدی که در کنگره ملی افریقا بدنبال بهره مندی های تبعیض
آمیز بودند خلع سلاح کند.

نلسون ماندلا یک تنه و با کمک شهرت و محبوبیت جهانی که که کسب کرده بود به یاری مستمندان درگیر با مرض ایدز شتافت و با تاسیس بنیادی به مداوای آنان پرداخت.

با پخش خبر درگذشت "فرزند آفریقا و پدر معنوی آفریقای جنوبی" تمامی شبکه های خبری دنیا به نقل فضایل این مبارز خستگی ناپذیر پراخته اند. سیاهان در کشوری که نماد فضیلت و عدالت طلبی خود را از دست داده است، به رسم و سنت خود، با رقص های قبیله ای یاد ماندلا را گرامی می دارند و سپید پوستان با وجدان ناراحتی که از گذشته نژاد پرستانه خود دارند در عزای مردی که با فراموشی تمامی ظلم های نژادپرستان، آنها را بخشوده است اشک حسرت می ریزند.

"دزموند توتو" اسقف اعظم افریقای جنوبی گفته است که "نلسون ماندلا یک قدیس نبود زیرا او معصوم نبود". او حق دارد زیرا خود ماندلا هم چندی پیش گفته بود که او یک انسان معمولی بوده است با این حال او در زمره نادر مردانی است که در اوج محبوبیت، با قدرت وداع کرد و در بلندای اشتهار جهانی گفت "از امروز من کنار می روم و اگر کسی با من کار دارد می تواند مرا صدا بزند اما ترجیح می دهم کسی مرا صدا نزند!".

گزاف نخواهد بود اگر ماندلا را گاندی آفریقا بخوانیم با این تفاوت که ماندلا در طول مبارزات برابری خواهی و ضد نزادپرستانه خود در یک استحاله فکری، توسل به خشونت را تجربه کرده لیکن در سلول تنهایی خود در بیست و هفت سال  زندان به این نتیجه رسیده است که اغماض و بخشش را جایگزین انتقام و مقابله به مثل نماید.

"دزموند توتو" اسقف همرزم او در وصف ماندلا گفته است "او وقتی بزندان رفت مردی عصبانی بود لیکن زندان او را مانند الماس صیقل داد".

به برکت روش خردمندانه ماندلا، آفریقای جنوبی که تا پیش از آزادی او رژیمی منزوی و موجب حشت همسایگان خود بود و در مثلث زوهانسبورگ- تل آویو- تهران تعریف می شد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و سقوط شاه، در انزوای افزونتری فرو رفته بود، امروز به همت  نلسون ماندلا، به عنوان کشوری بزرگ در جایگاه رفیعی قرار گرفته است که حضور رهبران جهان در تشییع جنازه آن مبارز بزرگ که چند روز دیگر برگزار می شود گواه این بلند مرتبگی خواهد بود.

فراوان نیستند مردان بزرگی که توانسته باشند چنین افتخاری برای ملت خود کسب نمایند.

به قول حکیم سنایی غزنوی:

سالها باید که تا یک سنگ اصلی زآفتاب     در بدخشان لعل گردد یا عقیق اندر یمن
قرن ها باید که تا از پشت آدم نطفه ای       بولوفای کرد گردد یا شود ویس قرن