حذف "یارانه نقدی"؟

فرارو- یک اقتصاددان گفت: «در مورد دو سناریویی که اکنون در رابطه با نحوه ادامه قانون هدفمندی یارانه ها مطرح است باید گفت پرداخت یارانه غیرنقدی به همه دهک های درآمدی هیچ مشکلی را حل نخواهد کرد و در عین حال باید اشاره کرد پرداخت یارانه نقدی نیز در اثر تورم دچار مشکل شده است. ولی به هر حال اگر دهک های بالا را از دریافت یارانه نقدی حذف کرد و تنها به دهک های پایین پرداخت نمود شاید فعلا درمان مناسبی باشد.»

سخنگوی کمیسیون تلفیق در تشریح مصویه دیروز این کمیسیون گفته: همه اعضا اصرار داشتند که در این رابطه مستند بر اساس قانون عمل شود، یعنی 10‌درصد درآمد هدفمندی تا مبلغ پنج‌هزار‌میلیارد تومان برای کمک به بخش سلامت اختصاص یابد و از 45هزار‌میلیارد تومان باقیمانده 50‌درصد یعنی معادل 22‌هزارو 500‌میلیارد تومان برای یارانه نقدی خانوارها، 30‌درصد معادل 13‌هزار و 500‌میلیارد تومان برای کمک به بخش تولید و 20‌درصد یعنی تا مبلغ 9‌هزار‌میلیارد تومان به بودجه عمومی دولت اختصاص می‌یابد.

بدین ترتیب و با این مصوبه فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها وارد مرحله تازه‌ای شد و احتمال کاهش یارانه نقدی یا حذف برخی از افراد پردرآمد از فهرست دریافت یارانه قوت گرفت.

در سناریوی  اول یارانه نقدی که هر ماه به ازای هر نفر 45‌هزار و 500 تومان است با منابعی که هم‌اکنون در بودجه پیش‌بینی شده، به 25‌هزار و 300 تومان کاهش می‌یاید و در سناریوی دوم دهک‌های پردرآمد از فهرست دریافت یارانه نقدی حذف می شوند چراکه اگر دولت بخواهد مبلغ 45‌هزار و 500 تومان را به 5 یا 6 دهک اختصاص دهد باید حداقل 2 یا 3 دهک را حذف کند.

کدام سناریو از فواید بیشتر و مضرات کمتری برخوردار است؟

باید دهک‌های بالا را از دریافت یارانه نقدی حذف کرد
 نمی توان در این شرایط یارانه نقدی را کاهش داد
دکتر سید احمد میرمطهری اقتصاددان و دبیرکل پیشین سازمان بورس در گفتگو با فرارو گفت: «به نظر می رسید قانون هدفمندی یارانه ها به دنبال این هدف بود که با اصلاح قیمت حامل های انرژی این قیمت ها را واقعی کرده و یارانه ای که بابت انرژی پرداخت می شد به صورت یک منبعی در بودجه درآید تا صرف بازساخت اقتصاد ملی شود.»

وی ادامه داد: «در این میان برای اینکه در طول دوره اصلاح قیمت حامل های انرژی دهک های مختلف درآمدی دچار لطمه نشوند، قرار شد یک تور ایمنی به صورت پرداخت یارانه نقدی ایجاد شود تا در طول یک دوره زمانی وقتی وجوه ناشی از اصلاح قیمت حامل های انرژی صرف اصلاح ساختار اقتصاد شد مسائل مختلف کشور حل شده و سپس به سمت افزایش فعالیت ها و سرمایه گذاری ها حرکت کرد.»

وی افزود: «در حالی که ایده اصلی قانون هدفمندی یارنه ها به این صورت بود، اما در جریان اجرای این قانون دو تحول اتفاق افتاد. اول اینکه ساده ترین روش برای پرداخت یارانه انتخاب شد که همانا پرداخت یارانه بدون توجه به وضعیت درآمدی افراد بود که تاکنون نیز ادامه دارد.»

وی ادامه داد: «اتفاق دوم این بود که چون اصلاح قیمت حامل های انرژی تاثیر خیلی سنگینی بر روی بسیاری از صنایع و فعالیت های تولیدی گذاشت، اینها نتوانستند نسبت به افزایش تولید خود اقدام کنند و چون سهم بخش تولید از افزایش قیمت حامل های انرژی نیز پرداخت نشد، فعالیت های اقتصادی با یک رکود مواجه شد.»

این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: «از سوی دیگر پرداخت یارانه نقدی باعث ایجاد قدرت خرید برای مردم شد که این قدرت خرید در نبود تولیدات کافی منجر به افزایش تورم شد.»

وی خاطرنشان کرد: «البته عوامل دیگری نیز همچون تحریم خارجی، خود تحریمی های داخلی، کمبود منابع بانکی و ... نیز در ایجاد این وضعیت رکود تورمی نقش داشتند.»

میرمطهری اظهار کرد: «اکنون راه ادامه قانون هدفمندی یارانه ها کاهش یارانه نقدی نیست؛ بلکه به نظر می رسد سناریوی مطلوب کنار گذاشتن دهک های درآمدی بالا از دریافت یارانه نقدی و پرداخت یارانه به سایر دهک هایی است که با توجه به شرایط تورم بسیار شدید فعلی در برآورد خواسته های معیشتی خود ناتوان هستند.»

وی ادامه داد: «این یارانه نقدی را فعلا تنها باید به دهک های پایین پرداخت تا بتوان در یک فاصله زمانی مناسب مرتبا پرداخت یارانه به دهک های بالا را کنار گذاشت و به دهک های پایین پرداخت تا بتوان به اهدافی که مدنظر بود دست یافت.»

وی تصریح کرد: «لذا در مورد دو سناریویی که اکنون در رابطه با نحوه ادامه قانون هدفمندی یارانه ها مطرح است باید گفت پرداخت یارانه غیرنقدی به همه دهک های درآمدی هیچ مشکلی را حل نخواهد کرد و در عین حال باید اشاره کرد پرداخت یارانه نقدی نیز در اثر تورم دچار مشکل شده است. ولی به هر حال اگر دهک های بالا را از دریافت یارانه نقدی حذف کنیم و تنها به دهک های پایین پرداخت کنیم شاید فعلا درمان مناسبی باشد.»

میرمطهری در پاسخ به این سوال که آیا دولت راضی خواهد شد با توجه به در پیش بودن انتخابات چند دهک درآمدی را از دریافت یارانه حذف کند؟، گفت: «دریافت یارانه به میزان کنونی عاملی تعیین کننده در زندگی دهک های درآمدی بالا نیست؛ بلکه این یارانه عاملی تعیین کننده برای دهک های درآمدی پایین است که از کاهش یا عدم دریافت آن لطمه می خورند.»

وی ادامه داد: «اینکه دولت از اجرای قانون هدفمندی به صورت کنونی اهداف سیاسی را تعقیب می کند یا نمی کند، آثار آن در روابط اجتماعی و مسائل مختلف کشور بروز خواهد یافت.»

وی افزود: «باید توجه کرد نمی توان در شرایط تورمی شدید کنونی ناگهان پرداخت یارانه نقدی را کاهش داد یا متوقف کرد و مقداری بن در اختیار مردم قرار داد، در حالی که از آن طرف از بابت تامین کالا و مایحتاج عمومی با مشکلاتی مواجه هستیم.»

وی تصریح کرد: «دولت هر اهدافی را دنبال می کند به خودش مربوط است؛ اما آنچه که اقتصاد ملی و وضعیت اجتماعی طلب می کند این است که پرداخت یارانه نقدی به دهک های بالا را حذف کرد و پرداخت یارانه را به سایر دهک ها ادامه داد.»

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: «اما باید به یاد داشت بالاخره یک روز پرداخت یارانه نقدی به دهک های پایین نیز باید حذف شود و آن روز روزی است که اقتصاد ملی بازسازی شده و شرایط درآمدی افراد به صورتی است که دیگر نیازی به دریافت این یارانه ندارند.»

میرمطهری درباره امکان شناسایی دهک های درآمدی مختلف گفت: «این کار بسیار سخت و پیچیده است و به آمار و ارقام بسیار دقیق نیاز دارد و شاید یکی از دلایلی که دولت وارد این مقوله نشد و همه جمعیت کشور را مشمول دریافت یارانه قرار داد همین موضوع باشد؛ چرا که اگر قرار بود دنبال این کار برود ممکن بود سال ها زمان ببرد.»

وی در پایان افزود: «اما به هر حال باید راه حل هایی پیدا شود و این کار شدنی است هرچند خالی از زحمت نخواهد بود.»