چرا صالحی با معاذ الخطیب دیدار کرد؟

 کنفرانس امنیتی مونیخ حاشیه هایی پررنگ تر از متن داشت. حضور وزیر خارجه ایران در این نشست و اولین دیدار رهبر ائتلاف ملی مخالفین سوری با او و سرگی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، از مهم ترین حاشیه های این کنفرانس بود. برخی تحلیل گران معتقدند که این دیدارها می تواند تاثیری به سزا در آینده بحران در سوریه خواهد داشت.

دیپلماسی ایرانی این مسئله را در گفت و گو با حجه الاسلام محمد شریعتی دهاقان، رایزن پیشین فرهنگی ایران در سوریه بررسی کرده است:

به نظر می رسد ارتش سوریه توانسه به پیروزی های میدانی در مقابل مخالفان دست یابد. وضعیت بحران در سوریه چگونه است؟
وضعیت روی زمین نشان می دهد که پیش روی هر دو طرف ادعایی است. ارزیابی تحلیل گران متنوع است، برخی ارزیابی ها می گوید مخالفین و دولت هر کدام بر نیمی از سوریه تسلط دارند و برخی دیگر از ارزیابی ها می گوید مخالفان حتی تا دو سوم سرزمین سوریه را در اختیار دارند. این ارزیابی ها دقیق نیست. بعضی از تحلیل گران حمله اسرائیل را به مرکز نظامی نزدیک دمشق را علامت ضعف وضعیت نیروهای ارتش سوریه می دانند. از سوی دیگر دولت احساس می کند که ممکن است با جنگ، بسیاری از مهمات و جایگاه های خود را در هفته های آینده از دست بدهد. به همین دلیل هم پاسخی به حمله اسرائیل نداده است. بنابراین نمی توان روی این ارزیابی ها حساب کرد. در برخی مناطق مانند داریا ارتش سوریه پیش روی هایی داشته است ولی در برخی از مناطق مانند حلب، ارتش عقب نشینی کرده و بسیاری از مراکز دولتی مورد تهدید قرار گرفته است. لذا نمی توان گفت که از نظر نظامی دولت سوریه به یک پیروزی نظامی دست یافته و می تواند از موضع قدرت صحبت کند. گرچه تبلیغات تلویزیون دولتی سوریه و رادیو و تلویزیون های هم سو با سوریه این تبلیغات را در سطح وسیع انجام می دهند.

اخضر ابراهیمی صحبت از طرح جدیدی کرده است. تحلیل گران بر این اعتقادند که اخضر ابراهیمی در طرح جدید از مواضع قبلی خود کوتاه آمده است. ارزیابی شما از طرح جدید اخضر ابراهیمی چیست و این طرح چه تفاوت هایی با طرح قبلی دارد؟
من مهم ترین تغییر موثر در بحران سوریه را گفته های معاذ الخطیب، رئیس ائتلاف ملی مخالفان دولت سوریه می دانم. او گفته است که من آماده گفت و گو هستم و گفته است که این گفت و گو ها برای کناره گیری مسالمت آمیز دولت بشار اسد است. معاذ الخطیب گفته است از دولت بشار اسد، افرادی که دستشان به خون آلوده نیست، مورد مذاکره قرار می گیرند. با توجه به مخالفت هایی که در داخل ائتلاف ملی وجود دارد، معاذ الخطیب توانسته است بر موضع خود با تشویق قدرت های بزرگ بایستد و اعضای ائتلاف را قانع کند که اگر با این هدف مذاکره کند، شاید به نتیجه دلخواه دست یابد. خصوصا این که قبلا اعلام کرده بود در صورت عذرخواهی روسیه، با مقامات این کشور دیدار خواهد کرد. دیدار معاذ الخطیب با سرگی لاوروف در حاشیه نشست امنیتی مونیخ نیز در این راستا از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.

اما اخضر ابراهیمی همواره بر اجرای متن مورد توافق در ژنو تاکید کرده است. در این توافقنامه یک ابهام عمدی وجود دارد تا بر اساس آن بتوانند در مورد سرنوشت بشار اسد به توافق برسند. اما در مورد وضعیت بشار اسد، در این توافقنامه تصریحی وجود ندارد. در حال حاضر قدرت های بزرگ در چارچوب شورای امنیت باید در مورد این بخش مبهم از توافقنامه ژنو تصمیم گیری کند. آن ها باید مسئله بشار اسد را به گونه ای حل کنند که روسیه و چین قانع شوند که با رفتن بشار اسد و حل مسالمت آمیز بحران، پیروزی به دست گروه های مسلح و تندرو نمی افتد و عناصر سیاسی دو طرف در آینده سوریه نقش خواهند داشت.

در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه با معاذ الخطیب، رئیس ائتلاف ملی مخالفان سوریه دیدار کرده است. دیداری که قبلا برای انجام آن تلاش های زیادی شده بود اما به نتیجه نرسیده بود. آیا این به معنای تغییر موضع روسیه و به رسمیت شناختن معاذ الخطیب به عنوان رهبر مخالفان است؟
به نظر من این مسئله فعلا به معنای تغییر موضع نیست. چون قبلا هم روسیه با ائتلاف وطنی که تندتر از ائتلاف ملی بود ملاقات هایی داشت اما بعد به نتیجه ای نرسید. ملاقات به معنای تغییر موضع نیست. موضع لاوروف در حاشیه نشست مونیخ، نشانه ای از تغییر موضع ندارد. البته امریکا امیدوار است که با مذاکرات بایدن و نیز مذاکرات آینده اوباما و پوتین این مسائل حل و فصل شود و به یک راه حل سیاسی برسند. امریکا و غرب و مخالفان سوری اصرار دارند که بشار اسد در آینده سوریه نقشی نداشته باشد. روسیه معتقد است در این مورد موضع حکومت سوریه مهم است که می گوید باید بر اساس قانون اساسی عمل شود. لاوروف در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ گفته است اصرار بر رفتن بشار اسد، تنها باعث می شود خونریزی ها ادامه یابد. بنابراین بر اساس ملاقات معاذ الخطیب با لاوروف نمی توان گفت که موضع روسیه تغییر کرده و باید منتظر دیدارهای بایدن و لاوروف و نیز ملاقات های آینده پوتین و اوباما بود.

دیدار آقای صالحی، وزیر امور خارجه ایران با معاذ الخطیب نیز مورد توجه بسیاری از رسانه ها قرار گرفته است. از طرف دیگر آقای جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز به سوریه سفر کرده است. به نظر شما اهمیت این ملاقات ها چیست؟
ملاقات با اطراف مختلف، قدرت تحرک بیشتری برای ایران به وجود می آورد. ملاقات وزیر خارجه ایران با معاذ الخطیب حتما حساسیت دولت سوریه را بر می انگیزد. دستگاه دیپلماسی برای کاهش این حساسیت ها این گونه صلاح دیده است که همزمان با این دیدار آقای جلیلی به دمشق برود و بیشترین حمایت ها را از دولت سوریه به عمل آورد. اما به نظر می رسد هنوز از این ملاقات ها راه حلی ظاهر نشده است. این ملاقات ها ممکن است شکل را تغییر دهد و نحوه موضع گیری طرفین را نسبت به یکدیگر تغییر دهد. مخالفین نسبت به حمایت های ایران از دولت سوریه بسیار تند موضع گیری می کنند. اگر این مواضع تلطیف شود، ممکن است در آینده تغییراتی انجام شود. اما فعلا نشانه های تغییر نه در ایران دیده می شود و نه در روسیه.