فایننشال تایمز نوشت: محمد مرسی رئیس جمهور مصر تلاش می کند قدرت خود را در این کشور تثبیت کند و ساختار سیاسی قبلی مصر را تغییر دهد.
پایگاه اینترنتی این روزنامه در تحلیلی به قلم برزو در آگاهی نوشت: اوایل این هفته دو ژنرال ارشد را برای شرکت در نشستی در کاخ ریاست جمهوری احضار کرد.
مرسی در آن نشست ژنرال محمد حسین طنطاوی و ژنرال شامی عنان را چند ساعت در مکانی حفاظت شده و تحت نظر نگه داشت تا به صورت علنی جانشین های جوان تر آنها را معرفی کند. مرسی سپس چند روز بعد به این دو نفر مدال داد و آنها را بازنشسته کرد.
گزارش به طور گسترده پخش شده ولی به طور کامل تایید نشده رسانه های محلی درباره اقدامات مرموزی که توازن قدرت میان نظامیان مصر که مدت ها بر کشور تسلط داشته اند و حکومت نوپای غیر نظامی را به هم می زند، نشاندهنده این است که مرسی با چه سرعتی طرز تلقی عموم مردم مصر را تغییر داده است.
کمتر از یک ماه قبل، رئیس جمهور منتخب مصر به عنوان شخصیتی صرفا تشریفاتی مورد تمسخر قرار می گرفت. در عین حال مرسی یکشنبه گذشته ظرف چند ساعت به عنوان قدرتی بی رقیب در مصر ظاهر شد.
مرسی نه تنها ژنرال طنطاوی و تعدادی دیگر از مقامات ارتش را برکنار کرد بلکه اختیار مجلس موسسان و پارلمان را نیز بدست گرفت.
فعالان و سکولارهای مصر که خواستار پایان تسلط ارتش بودند اکنون نگرانند مرسی که زمانی وی را «لاستیک پنچر شده » می خواندند اختیاراتی نامحدود داشته باشد.
طارق رضوان تحلیلگر مسائل مصر در « مرکز رفیق حریری در امور خاورمیانه » مستقر در واشنگتن گفت: «ما با رویدادهای مهمی روبرو هستیم. ما با روندی روبرو هستیم که پیش بینی می شد زمان بیشتری طول بکشد. این وضع که دو نفر از افراد اصلی مبارک با این سرعت برکنار شدند اهمیت زیادی دارد.»
منار شورباقی از اعضای مجلس یکصد نفری که قانون اساسی جدید را تدوین می کند گفت: «این اقدام بیشتر از تحویل رسمی قدرت در ماه آوریل ، نشاندهنده پایان دوره سنتی پس از سرنگونی مبارک و آغاز حکومتی غیر نظامی است. بالاخره این اقدام در حال انجام شدن است. مردم خواستار اقدام در این جهت بودند و هر کسی که در این انقلاب نقش داشت این درخواست مهم را مطرح می کرد.»
از برخی جهات، اقدام مرسی صرفا موجب برگشتن ارتش به وضع پیش از انقلاب مصر می شود و ایفای نقش آشکار سیاسی را از آن پس می گیرد.
نظامیان مصر مانند شصت سال گذشته همچنان مناصب مهم را در وزارتخانه ها و دولت های استانی در اختیار دارند، قدرت خود را در امپراطوری از صنایع، املاک و باشگاه های خصوصی حفظ کرده اند و در برابر نظارت قانونی غیرنظامیان مصون هستند.
قوه قضائیه نیز که پایگاه قدرت دیگری برای مبارک بود، بخش هایی از بدست گرفتن قدرت توسط مرسی را به چالش کشیده است.
در عین حال، مشخص است که اوضاع سیاسی مصر تغییر کرده است. هنوز گزارش تایید شده ای درباره اقدام مرسی در مورد نیروهای مسلح اعلام نشده است ولی شواهد علنی نشان می دهند طنطاوی با میل خود اختیاراتش را رها نکرده است. طنطاوی چند هفته در زمان نشست های عمومی و در ملاء عام تحقیر مرسی را پنهان نمی کرد.
شادی حمید از اعضای «مرکز بروکینگز دوحه» گفت: «طنطاوی رئیس جمهور را تهدید می کرد و ذره ای تمایل نداشت خود را تحت نظر حکومتی غیر نظامی قرار دهد.»
ژنرال های بازنشسته و اعضای شورای عالی نیروهای مسلح مصر تاکنون درباره آنچه پشت درهای بسته روی داده است صحبتی نکرده اند. از سوی دیگر، متحدان مرسی در حزب اخوان المسلمین در حالی که تلاش دارند رفتاری دیپلماتیک داشته باشند به ندرت خوشحالی خود را از رویدادهایی که اتفاق افتاده است کنترل کرده اند.
جمال حشمت یکی از اعضای ارشد اخوان المسلمین گفت: «شکستی که پیشتر در این ماه در کشته شدن شانزده نظامی در شبه جزیره سینا روی داد، بی کفایتی نظامیان برای محافظت از امنیت ملی، کهولت سن نظامیان، رها نکردن قدرت و ناخرسندی عمومی از مقامات ارتش همگی به تصمیم مرسی کمک کردند.»
بسیاری از تحلیلگران به وجود شواهدی از مذاکرات پشت پرده میان مرسی و افسران میان مرتبه ارتش اشاره می کنند که این افراد در مقابل حفظ منافع تجاری قابل توجه خود از رئیس جمهور حمایت کنند.
چند نفر از این تحلیلگران معتقدند ژنرال عبد الفتاح سیسی که جانشین طنطاوی شد دیدگاه های عقیدتی مشابه دیدگاه های اخوان المسلمین دارد.
عماد جاد رئیس بخش روابط عمومی در «مرکز مطالعات سیاسی و راهبردی الاهرام » که سال گذشته دیداری مفصل با سیسی داشته است گفت :« سیسی صحبت های زیادی درباره تعالیم اسلام کرد و اینکه مصر چگونه، جامعه ای اسلامی است و اینکه وی مخالف حضور زنان در خیابان ها برای حضور در تظاهرات است.»
این اقدام همچنین نشان می دهد اخوان المسلمین چطور دوباره برتری راهبردی خود را بدست آورده است. به نظر می رسید اخوان المسلمین سال گذشته با اقداماتی موجب بیگانگی لیبرال ها، سکولارها، چپ گرایان و مسیحی ها شد که از قدرت مرسی نگران بودند و برتری راهبردی خود را از دست داد.
اخوان المسلمین چند هفته بیهود به تظاهرات خیابانی روی آورد تا ارتش را برای تحویل قدرت به دولت منتحب تحت فشار قرار دهد و مانورهای اخوان المسلمین در سایه ، که در چند دهه گذشته تصحیح شده است، نشان داد بسیار موثرتر است.
مرسی بلافاصله پس از انتصاب ژنرال سیسی به سمت وزیر دفاع و انتصاب ژنرال صدقی صبحی به جای ژنرال عنان به عنوان رئیس ستاد ارتش مصر، به آنها دستور داد حقوق نظامیان را افزایش دهند و به این شکل تلاش کرد حمایت بیشتر نیروهای مسلح را جلب کند.
مرسی همانطور که برای جدا کردن فرماندهان ارتش از افسران جوان استفاده کرد به نظر می رسد اکنون قصد داشته باشد قضات سطح پایین را مقابل قضات سالخورده ای قرار دهد که اقتدار مرسی را در دادگاه ها به چالش می کشند.
چند روز پس از اقدام مرسی علیه ژنرال طنطاوی، احمد مکی وزیر جدید دادگستری منصوب مرسی اقداماتی صورت داد تا این اختیار را به قضات بدهد که خود افراد مافوق اشان را انتخاب کنند.
رضوان خاطر نشان کرد: « مرسی تلاش می کند اقداماتی را که در خصوص ارتش صورت داد درباره قوه قضائیه نیز انجام دهد. جبهه بعدی برای نبرد در دادگاه ها و به طور کلی در قوه قضائیه مصر خواهد بود.»