با درنظرگیری مبالغ هنگفتی که طی دهه های متمادی در راه سرطان صرف شده و ده ها میلیون تلفاتی که سرطان داشته است، شاید بسیاری بگویند که ما در جنگ با سرطان شکست خورده ایم. سرطان در صدر فهرست قاتلان بین المللی قرار دارد که سالانه عامل 13 درصد از تمام مرگ و میرها است.
 
در آمریکا سرطان به زودی به عنوان مهلکترین بیماری جایگزین بیماریهای قلبی می شود، چرا که در این کشور سالانه نیم میلیون نفر بر اثر ابتلا به انواع سرطانها جان خود را از دست می دهند.
 
وضعیت چندان هم ترسناک نیست، با پیشرفتهای اخیر علم و تحقیقات صورت گرفته روی سلولهای بنیادین، ایمن درمانی و داروهای ژنومیک می توان امیدوار بود، اما باز این همه نمی توان امیدوار بود که جنگ برعلیه سرطان به زودی خاتمه یابد.
 
درحال حاضر انسان تنها در درمان سرطان موشها موفق بوده است و موانع همواره علم اولیه را به درمان تبدیل کرده است.
 
موفقیت در کلام
بخشی از علت عدم وجود هیچ درمانی برای سرطان به معناشناختی است. هرگز یک سرطان واحد وجود داشته است چرا که واژه سرطان به یک گروه با بیش از 100 بیماری مختلف اطلاق می شود که همگی به واسطه رشد سلولی غیرعادی شناخته می شوند. این بیماریها علل مختلفی دارند که در میان آن می توان تشعشع ید، مواد شیمیایی یا حتی ویروس اشاره کرد. سلولهای سرطانی مختلف نیازمند درمانهای مختلف هم هستند.
 
بزرگترین پیشرفت ها در درمان سرطان کودکان
در حقیقت درمانهای موفقیت آمیز هم وجود داشته است، بزرگترین پیشرفتها در عرصه درمان سرطانهای کودکان بوده است.
 
سرطان خون دوران کودکی پیشتر 80 درصد از کودکان مبتلا را به کام مرگ می کشاند، اما امروز بیش از 80 درصد از آنها از این بیماری جان سالم به در می برند. به همین نحو تحقیقات و درمانهای پزشکی در درمان سرطان بیضه نیز عامل مرگ 95 درصد از قربانیان خود بود اما امروز بیش از 95 درصد از مبتلایان به این بیماری زنده می مانند.
 
به طور کلی در طول اواسط دهه 1970، نرخ زنده ماندن بزرگسالان از میان تمام بیماریهای سرطانی 50 درصد بود اما امروزه این میزان حدود 65 درصد تخمین زده می شود.
 
بی تردید این آمار با توجه به منابع صرف شده چندان هم تأثیرگذار نیست. قسمت اعظم موفقیت، در حقیقت به درمانهای معجزه آمیز ارتباطی ندارد بلکه به فرآیندهای ساده آزمایشی چون پاپ اسمیر و کلونوسکوپی ارتباط دارد که براساس آن می توان بهترین زمان آغاز درمان را تعیین کرد.
 
سرطان؛ دشمن فراری
درمانهایی برای عوامل مهم مرگ و میر چون سرطانهای ریه، سینه و کبد همچنان گریزان هستند که علت اصلی آن ماهیت غیرقابل پیش بینی سلولهای سرطانی است.
 
وقتی یک سلول عادی تقسیم می شود، DNA این سلول کما بیش بی نقص کپی می شود. اما هر تقسیم یک سلول سرطانی تغییرات جدید را در DNA ایجاد می کند. بنابراین یک دارو باید بتواند برخی و نه همه سرطان را از بین ببرد چرا که هر سلول سرطانی با سلول سرطانی دیگر متفاوت است.
 
مسئله ای که در این میان بیشتر نگران کننده است توانایی یک سلول بنیادین سرطانی برای پنهان شدن است. شیمی درمانی شاید بتواند تمام تومور را از بین ببرد اما سلولهای بنیادین سرطان ممکن است به دارو حمله کرده و سالها پس از آن موجب عود کردن دوباره سرطان شوند.
 
از دیگر مشکلات در این رابطه فقدان مدلهای خوب حیوانی است. درمانها به ندرت در انسانها خوب عمل می کنند، چرا که درمیان موضوعات بسیار بررسی احتمال عود کردن سرطان در سالهای آینده در حیوانات دشوار است چرا که یک موش تنها دو سال عمر می کند.
 
آیا پیروزی نزدیک است؟
به رغم این که دانشمندان متفق القول تصدیق می کنند که در این مبارزه سرطان درحال پیروزی در جنگ است، اما خوش بینان از این حقیقت طفره می روند. یکی از ابزارها جدید قدرتمند داروهای ژنومیک است که ژنهای معیوب یا مسیرهای آنها را که عامل ایجاد انواع سرطان هستند را نشانه می رود. Herceptin یکی از همین داروهای معجزه آسا است که مسیر یک ژن معیوب را که در 30 درصد از سرطانهای سینه یافت می شود مسدود می کند.
 
ایمن درمانی از دیگر رویکردهای جدیدی است که ایمنی سلولها را تحریک می کند تا فعالیت ضد سرطانی آنها را ارتقا بدهد. محققان از سلولهای ایمنی شبه بنیادین استفاده می کنند تا تومورهای بزرگ را از بین ببرند اما تا کنون تنها محققان و موشها از این شیوه سود برده اند.
 
عرصه درحال ظهور سلولهای بنیادین سرطانی شاید به تحقیقات بزرگی نیز منتهی شود. سلولهایی وجود دارند که محققان تصور می کنند عامل بزرگ شدن تومورها هستند. آنها معمولا شاخصهایی در سطح خود دارند، بنابراین دانشمندان می توانند داروهایی را بسازند و یا در حقیقت طراحی کنند که آنها را نابود کند. همچنین شاخصهای زیستی چون PSA به عنوان پیش بینی سرطان پروستات نیز می تواند برای تشخص سرطانها در مراحل اولیه آنها به کار رود. درحال حاضر تحقیقات بسیاری روی شناسایی شاخصهای زیستی بیشتر متمرکز شده است.
 
رسیدن به درمان بسیای از این سرطانها تسهیل شده است. برای مثال، ترک سیگار می تواند تأثیر مهم در عدم ابتلا به سرطان باشد، سرطانی که 30 درصد از قربانیان سرطان را درمیان سایر انواع سرطان به کام مرگ می کشد. همچنین یک رژیم غذایی غنی از سبزیجات و غلات کامل می تواند خطر ابتلا به سرطان را به نحو قابل مشاهده ای کاهش دهد.
 
آشنایی با مهلکترین انواع سرطان
براساس اعلام موسسه ملی سرطان در ایالات متحده 10 سرطان در این کشور طی سالهای 2003 تا 2007 به عنوان مهلک ترین سرطانها شناخته شده اند.
 
سرطان ریه و نایچه: حدود 800 هزار قربانی
سرطان ریه و نایچه از مهلکترین انواع سرطان است. استعمال دخانیات و  تنباکو علت اصلی این سرطان است و این سرطان بیشتر قربانیان خود را بین سنین 55 تا 65 انتخاب می کند. دو نوع سرطان مهم در این قسمت وجود دارد سرطان ریه غیر سلول کوچک که بسیار شایده است و سرطان ریه سلول کوچک که به سرعت گسترش می یابد و گفته می شود که این سرطان در سال 2010 بیش از 157 هزار قربانی داشته است.  
 
سرطان کلون: بیش از 260 قربانی
سرطان کلون در بافتهای کلون و در چند سانتیمتری پایانی روده بزرگ رشد می کنند. اکثر موارد با توده سلولهای خوش خیمی آغاز می شوند که از آنها به عنوان بواسیر یاد می کنند و طی زمان سرطانی می شوند. توصیه شده است که پیش از این که این سلولها سرطانی شوند آزمایشهایی انجام شود. این سرطان در سال 2010 بیش از 51 هزار قربانی داشته است.
 
سرطان سینه : بیش از 206 هزار قربانی
سرطان سینه پس از سرطان پوست دومین سرطان شایع در زنان است. این سرطان همچنین می تواند در مردان نیز رخ دهد به طوری که بین سالهای 2003 تا 2008 حدود 2 هزار مرد به این بیماری مبتلا بودند. این سرطان معمولا در منافذی شکل می گیرد که شیر را از غده های شیری منتقل می کنند. حدود 40 هزار نفر در سال 2010 براثر این بیماری جان خود را از دست دادند.
 
سرطان لوزالمعده : بیش از 162 هزار قربانی
سرطان لوزالمعده در بافتهای لوزالمعده شروع می شود که به هضم و متابولیسم کمک می کند. تشخیص در مراحل اولیه دشوار است چرا که این بیماری اغلب دردخفا و به طور سریع پیشروی می کند. این سرطان در سال 2010 حدود 37 هزار قربانی داشته است.
 
سرطان پروستات: بیش از 144 هزار قربانی
این سرطان، پس از سرطان ریه و نایچه دومین سرطان کشنده در مردان است. سرطان پروستات معمولا با رشد آرام در غدد پروستات آغاز می شود. برخی از انواع در غدد محدود می مانند و درمان آن ساده تر است اما برخی دیگر به سرعت پخش می شوند. این نوع سرطان در سال 2010 حدود 32 هزار قربانی داشته است.
 
سرطان خون: بیش از 108 هزار قربانی
 سرطان خون دارای انواع مختلف است اما همه آنها بر بافتهای خون ساز چون مغز استخوان و دستگاه لنفاوی تأثیر می گذارند و در نتیجه سلولهای سفید به صورت غیر عادی بیش از حد تولید می شوند. انواع سرطان خون براساس میزان سرعت آنها و این که برکدام سلولها تأثیرگذار هستند طبقه بندی می شوند. یک نوع از این سرطان با عنوان myelogenous بین سالهای 2003 تا 2007 بیش از 41 هزار قربانی گرفت. در سال 2010 حدود 22 هزار نفر در نتیجه ابتلا به سرطان خون جان خود را از دست دادند.
 
سرطان لنفوم غیرهوجکین: 104هزارقربانی
لنفومای غیر- هاجکینی سرطانی است که در لنفوسیتها (lymphocytes ) یا همان سلولهای سیستم لنفاوی شروع می شود و مشخصه اصلی آن تب و کاهش وزن است. این سرطان انوع مختلف دارد و طبقه بندی آنها برحسب رشد سریع یا آرام آنها صورت می گیرد. این نوع سرطان حتی از سرطان لنفوم هوجکین نیز مرگ بار تر است. بیش از 20 هزار نفر در سال 2010 براثر این بیماری جان خود را از دست دادند.
 
سرطان کبد و مجاری صفراوی: 79 هزار قربانی
سرطان کبد یکی از متداول ترین انواع سرطان در سراسر دنیا است. اکثر سرطانهای کبد در هرکجای بدن می تواند آغاز شود اما در نهایت در کبد گسترش می یابد. سرطان مرتبط و نزدیک با آن سرطان مجاری صفراوی است که در مجاریی رخ می دهد که صفرای کبد را از کبد به روده کوچک منتقل می کند. در سال 2010 این سرطان حدود 19 هزار نفر را به کام مرگ کشید.
 
سرطان تخمدان با بیش از 73 هزار قربانی
این سرطان چهارمین سرطان شایع در زنان است. به طور متوسط زنان در سن 63 سالگی علائم این بیماری را تشخیص می دهند. درمان این سرطان ساده است اما تشخیص آن در مراحل اولیه کار دشواری است. تحقیقات اخیر نشانه های اولیه این سرطان را شناسایی کرده نشانه هایی که می تواند در تشخیص اولیه این بیماری موثر باشد. حدود 14 هزار زن درنتیجه ابتلا به این بیماری در سال 2010 جان خود را از دست دادند.
 
سرطان مری با بیش از 66 هزار قربانی
این سرطان با سلولهایی آغاز می شود که داخل مری را پوشانده اند. این سرطان اغلب در قسمتهای پایینتر مری شکل می گیرد. گفته می شود که این سرطان در سال 2010 جان 14 هزار نفر را گرفته است.