روزنامه خراسان نوشت:
«به دنبال کاهش ۱۴درصدي مصرف شير در کشور در سال جاري قرار بود دولت ۵۰۰ ميليارد تومان يارانه به توليدکنندگان اختصاص دهد اما اين وعده هنوز عملي نشده است.»
در گزارش اين روزنامه كه درباره وضعيت صنعت شير نوشته شده در ادامه مقدمه بالا گزارش‌گر با بخش‌بندي مشكلات اين صنعت افزوده است:
- حمايت ديرهنگام شير و فرآورده‌هاي لبني طي يک سال اخير چهار نوبت افزايش قيمت داشته و وعده اخير مسئولان هم براي کاهش قيمت اين ماده غذايي بي‌اثر مانده است؛ چنان‌كه اين روزها شيرهاي پاکتي پاستوريزه ۳۵۰ توماني قبل از هدفمندي يارانه‌ها در بطريهاي جديد و به بهاي ۱۴۰۰تومان عرضه مي‌شود.
«حسين چمني» مشاور صنايع شير ايران مي‌گويد: « همه مردم و مسئولان به حمايت از توليد و مصرف بعد از اجراي قانون هدفمندي يارانه‌ها خوش‌بين بودند ولي همه اقدامات و حمايتها دير انجام شده و بخشي از آن هم اثر خود را از دست داده است، متاسفانه قيمت برخي کالاها به جايي رسيده است که اثر رواني خود را به جاي گذاشته و به اين آساني نمي توان قيمتها را بازگرداند.
به گفته وي تزريق يارانه براي تامين علوفه و آزادسازي واردات شير خشک دو اقدامي بود که اگر يک سال قبل انجام مي‌شد آثار تبعي آن بهتر و مشخص‌تر بود و تعلل در تصميم‌گيري‌ها و از دست رفتن زمان سبب شد قيمت شير در يک نوبت از ۷۰۰ تومان به ۹۰۰ تومان برسد و اقدامات فعلي مسئولان براي کنترل اين بازار اقدامات واکنشي است؛ در حالي که برخي مي‌توانستند کنترل کنند و اجازه ندهند اين اتفاقات بيفتد.»
وي مي‌افزايد: « اقدامات فعلي مسئولان بيشتر مسکن است اما اگر با تدبير و از مدتها قبل انجام مي‌شد اثر پيشگيرانه داشت و مي‌توانست بازار شير را کنترل کند.»
مشاور صنايع شير ايران با اعلام اين که «شيوه و نوع حمايت دولت از توليد شير هنوز گنگ است»، مي‌افزايد: « نوع حمايتها از توليد در اين بخش روشن و شفاف نيست.»
- يارانه۵۰۰ ميليارد توماني! رسانه‌ها ۱۳ارديبهشت امسال خبر اميدوارکننده‌اي را منتشر کردند.
مديرعامل شرکت صنايع شير پگاه استان تهران به خبرگزاري فارس گفته بود ۵۰۰ ميليارد تومان يارانه از طريق شرکتي براي دامداران و کاهش قيمت تمام‌شده شير هزينه مي‌شود.
«محمد رفعتي» تصريح کرده بود «بسته حمايتي تعريف شده اين است که از طريق تامين نهاده‌هاي ارزان قيمت، ارائه تسهيلات و نيز تامين ارز دولتي قيمت تمام شده شير را پايين بياورند.»
با اين حال بعد از يک ماه از انتشار اين خبر «چمني» مشاور صنايع شير ايران مي‌گويد: « هنوز هيچ مرجع رسمي اين رقم را تاييد و اعلام نکرده است و ميزان و چگونگي توزيع و مدت زمان تداوم اعطاي اين يارانه هنوز مشخص نيست.
قبلا ۴۸۸ ميليارد تومان يارانه شير در سال بود اما برآورد فعالان اين بخش اين است که اگر دولت طبق قانون که تکليف شده است معادل اين يارانه يعني حدود ۵۰۰ميليارد تومان را به بخش توليد تزريق مي‌کرد اين نابساماني به وجود نمي‌آمد و الان هم فعالان اين عرصه تاکيد دارند دولت بايد سريع اين يارانه را اختصاص دهد و با آمار و ارقام تاييد مي‌کنيم که اگر اين رقم پرداخت شود آن چه دولت در اين راه خرج کند هزينه نيست بلکه يک نوع سرمايه‌گذاري است.»
به گفته وي اگر اين ۵۰۰ميليارد تومان به بخش دامپروري تزريق و علوفه وارداتي که قابل رصد و کنترل است تهيه و توزيع شود تا ۱۵۰تومان در کاهش قيمت هر کيلو شير خام موثر خواهد بود و موفقيت در اين اقدام براي تامين شير ارزان‌قيمت خانواده‌ها روند يک ساله فعاليت در اين بخش را مي‌طلبد.
- هزينه بالاي توليد فعالان بخش دامپروري و توليد شير خام نيز در کشور مدعي هستند که به دنبال اجراي قانون هدفمندي يارانه‌ها حمايت لازم از آن ها صورت نگرفته و وعده پرداخت يارانه و تامين علوفه ارزان قيمت و تسهيلات کم بهره نيز عملي نشده است.
به اعتقاد آنها هم اکنون قيمت تمام‌شده توليد هر کيلو شير خام ۸۵۰ تومان است ولي دولت قيمت خريد شير توسط مراکز خريد و صنايع لبني را از دام داران ۶۳۰تومان اعلام کرده است؛ از اين رو به دليل ناهمخواني هزينه‌هاي توليد با عرضه بسياري از دامداران دام هاي سنگين و گاوهاي شيرده را روانه کشتارگاهها کرده‌اند.
به گفته آن ها ۷۰ تا۸۰ درصد قيمت تمام‌شده شير به قيمت نهاده‌هاي دامي و علوفه بستگي دارد ولي علوفه يارانه‌اي در اختيار دامپروران قرار نمي‌گيرد و واردات علوفه از خارج هم گرهي از مشکلات باز نکرده است.
اين ناهماهنگي سبب شده است برخي دامداران کشور شير خام توليدي را به صورت مستقيم و يا پس از تبديل به ماست و پنير در کنار کوچه‌ها و خيابان‌ها به فروش برسانند.
«جمشيد سليماني» عضو هيئت مديره اتحاديه دامداران کشور به جام جم آنلاين گفته است: « بر اساس توافقات انجام شده قرار بود ماهانه ۱۶۲هزار تن انواع ذرت و جو و ۷۵هزار تن سويا بين دامداران توزيع شود ولي هنوز به همه اين تعهدات عمل نشده است. قرار بوده اين نهاده‌هاي ارزان قيمت در اختيار دامداران قرار گيرد و سپس شير ارزان (۶۳۰توماني) خريداري شود ولي الان اين اتفاق نيفتاده و شير خام توليدي هر کيلو ۸۰۰تومان هزينه روي دست دامدار مي‌گذارد.»
«موسوي نژاد» مديرعامل شرکت تعاوني دامداران و مرغداران شهرستان طرقبه- شانديز در خراسان رضوي نيز مي‌گويد: « قيمت تمام شده هر کيلوگرم شير خام با احتساب سود و شرايط سخت توليد ۸ هزارو۴۰۰ريال است و اگر هدف مسئولان حمايت از توليد است انتظار کاهش قيمت قبل از ورود خوراک به گاوداري‌ها امري غيرمنطقي است.
اگر سازمان صنعت، معدن و تجارت انتظار دارد شير به قيمت ۶۳۰تومان عرضه شود بايد تامين علوفه ارزان قيمت را حداقل براي ۶ماه از سال ضمانت کند.»
- قرباني کردن توليد در آخرين روزهاي فعاليت مجلس هشتم نيز ۲۰۰نماينده در بيانيه‌اي سياست هاي اتخاذ شده متوليان را در راستاي نابودي توليدکنندگان بخش کشاورزي و دامي کشور دانسته و آن را عامل تهديد امنيت غذايي کشور برشمردند.
در اين بيانيه تصريح شده بود که «چند ماهي است ذخيره ژنتيک کشور در بخش توليد شير مورد محاصره شديد قرار گرفته و هزاران گاو شيري به کشتارگاه ها تحويل شده‌اند که جبران اين واقعه تاسف بار ميسر نيست مگر با صرف سالها وقت و سرمايه‌گذاري زياد، تورم ناشي از گراني محصولات لبني پذيرفتني نيست و تعطيل کردن واحدهاي توليدي و بيکاري به مراتب تلخ‌تر است، تعيين قيمت غيرکارشناسي و غيرمنصفانه شير در حالي تحميل مي‌شود که قيمت تمام شده حدود ۸۰۰تومان براي هر کيلوگرم است. جاي تاسف است که در سال توليد ملي، ضدتوليد ملي عمل مي‌شود و به جاي کمک به کاهش هزينه توليد، خود توليد هدف قرار مي‌گيرد.»
در مجلس نهم نيز که از هفتم خرداد کارش را آغاز کرد موضوع توليد در بخش کشاورزي و دامپروري کشور به صورت جدي مطرح و وزير جهاد کشاورزي به مجلس فراخوانده شد اما باز هم به جاي پرداختن به اقدامات زيربنايي و حمايتي توپ به زمين وزارت صنعت، معدن و تجارت شوت شد.
«محمد اسماعيل‌نيا» نماينده مردم کاشمر، بردسکن و خليل آباد در مجلس شوراي اسلامي نيز مدعيست رويکرد دولت در خريد شير از دامداران نتيجه‌اي جز قرباني کردن آنان به دنبال نخواهد داشت.
به گفته او در حال حاضر نرخ تمام شده براي توليد شير ۷۷۰تومان است که دولت اين محصول را از دام دار ۶۳۰تومان خريداري مي کند و اين کار با بهانه‌هايي مانند توزيع علوفه دامي انجام مي‌شود ولي حمايتي در کار نيست.
- بخشنامه‌هاي شيري نابساماني در بازار شير سبب شده است برخي دامداران از تحويل شير خام توليدي با قيمت رسمي به صنايع لبني خودداري کنند و حتي برخي از آنان شير خام را در بازار غيررسمي تا هزار تومان در هر کيلو به فروش رسانده‌اند.
«حسين چمني» مشاور صنايع شير ايران مي‌گويد: جامعه دامپروري ايران در سراسر کشور گسترده است و نمي‌توان به آن فشار وارد کرد که شير توليدي را هر کيلو ۶۳۰ تومان در قالب بخشنامه دولت به فروش رساند. رسانه‌ها بايد نقاط تاريک اين قصه را روشن کنند تا دامدار متهم و تنبيه نشود. کدام اعتبار، کدام علوفه و کدام حمايت از کدام دام دار انجام شده است؟ بخش اعظم دامداري ما سنتي است و ۵۲ درصد شير توليدي کشور هم در دامداريهاي سنتي توليد مي‌شود. آيا تا به حال دامداران سنتي شناسايي شده‌اند و يارانه‌اي به آنان تعلق گرفته است؟
به گفته وي با توجه به قيمت‌هاي جهاني علوفه اميدي به بازگشت قيمت علوفه و نهاده‌هاي دامي نيست لذا دولت بايد با توجه به گستردگي جامعه دامپروري کشور اقدامات حمايتي را هر چه سريعتر شروع کند. دولت در واحدهاي دامپروري در اختيار خود دولت مي‌توانند هزينه و شرايط توليد را رصد کنند و بر اساس برآوردهاي منطقي از طريق سازمان حمايت از توليدکننده و مصرف‌کننده وارد عمل شوند.
- رقابتي‌ترين صنعت از سوي ديگر کارشناسان صنعت شير و لبنيات را رقابتي‌ترين صنعت در کشور مي‌دانند و مي‌گويند انتظار بود دولت بعد از هدفمندي يارانه‌ها نيم نگاهي به اين صنعت مي‌کرد تا سلامت جامعه و تداوم توليد تضمين مي‌شد.
مشاور صنايع شير ايران مي‌گويد: «دلايل ما براي اين که صنعت شير رقابتي‌ترين صنعت کشور است، وجود بيش از ۹۰۰ نشان تجاري صاحب شناسنامه و داراي مجوز فعال، هزاران واحد سنتي و فرآوري بدون شناسنامه در روستاها، امکان توليد ۸۰ درصد لبنيات مصرفي توسط خود مردم در خانه‌ها و قدرت انتخاب بالا براي مصرف‌کننده است. لذا اگر قرار است به سمت آزادسازي قيمت ها برويم اولين نقطه شروع همين صنعت شير است، در حالي که يارانه شير خام حذف شد ولي دو ميليون تن سهميه شير يارانه اي را صنايع جذب کردند و اتفاق معکوسي که افتاد کاهش عرضه شير خام در جامعه بود.
وي با تاکيد بر اين که «شيوه حمايت دولت از اين صنعت در سال جديد متناقض با شعار کلي نظام و حمايت از توليد است» مي‌افزايد: متاسفانه در صنعت لبنيات به جاي ترغيب، تهديد و به جاي تشويق، تعزير شديم. دامدار و کارخانه‌دار با وجود زيان‌ده بودن توليدشان تلاش کردند تا توليد ملي را احيا کنند و الان هم کارآفريني و توليد در مهمترين بخش غذايي کشور و سخت‌ترين بخش توليد را بر عهده دارند ولي حمايت نمي‌شوند.
«چمني» سود منطقي در اين توليد را ناچيز و حتي يک ششم سود سپرده‌گذاري در بانکها مي‌داند و مي‌گويد: «حمايت از توليد شير به معني جلوگيري از مهاجرت به شهرها و کاهش بزه‌هاي اجتماعي، تثبيت جمعيت روستايي و شهرهاي کوچک و افزايش بهره‌وري شاخص سلامت است.»
به گفته او امنيت سياسي در گرو امنيت غذايي است و بي‌توجهي به دامداري و توليد شير علاوه بر اين که سلامت جامعه را تهديد مي کند، دلسردي و فرار سرمايه را به دنبال خواهد داشت. اگر دولت تمام شير توليدي را خريداري و به همين ميزان هم وارد و آن را رايگان بين مردم توزيع کند سود کرده است؛ چرا که پيشگيري بهتر از درمان است.
- غفلت از واقعيتها کارشناسان بر اين باورند که حمايت از دامداران و دامپروران افزايش بهره‌وري، توسعه صنعت شير و توليد ناخالص ملي و اشتغال زايي را به دنبال دارد. در کنار آن حمايت از توليد و عرضه شير در کشور مزاياي ديگري هم دارد که از منظر مسئولان دور مانده است.
«چمني» مشاور صنايع شير ايران به ما مي‌گويد: «سرانه مصرف شير در ايران يک سوم تا يک چهارم سرانه دنياست و از طرفي مسئولان امور تغذيه اعلام مي‌کنند سن زمين‌گيري (پيري) در کشور ما ۲۰ سال جلوتر از ساير کشورهاي دنياست كه روي بهره وري هم اثر دارد، ۸۰درصد سالمندان داراي مشکلات اسکلتي و حرکتي هستند که به طور مستقيم به ميزان و فرهنگ مصرف شير مرتبط است.
هم اکنون هر ايراني به طور متوسط دو دندان پوسيده دارد و ترميم ۱۵۰ ميليون دندان پوسيده ايرانيان حدود ۱۵هزار ميليارد تومان هزينه در بردارد.
وي مي‌گويد: « پوکي استخوان هم ناشي از مصرف کم شير و لبنيات است که امروز هزينه‌هاي درماني آن سر به فلک مي‌کشد. حال اگر مسئولان به اين آمار و ارقام عنايت کنند متوجه خواهند شد که هر نوع خرجي که دولت انجام دهد براي افزايش سلامت جامعه و بهره‌وري ملي و توليد است. نمي‌توان به راحتي از کنار هزينه‌هاي سنگين درمان گذشت، از هر منظري که به موضوع شير نگاه کنيم سرمايه‌گذاري و حمايت از توليد آن ارزش و توجيه دارد.
وي مي‌افزايد: «متخصصان تغذيه و بهداشت مدعي هستند در همه دنيا و کشورهاي توسعه يافته داراي اقتصاد آزاد که يارانه را محکوم مي‌کنند الزاما به اين بخش که مرتبط با سلامت مردم است يارانه مي‌دهند و آن را نوعي سرمايه‌گذاري مي‌دانند.»
«حسين چمني» مشاور صنايع شير ايران نيز سياستهاي دولت را مورد انتقاد قرار مي‌دهد و مي‌گويد « دولت ضد اهداف خودش عمل کرده است.»
به گفته وي شير پاکتي (نايلوني) ارزانترين شير در اختيار مردم بود که مي‌توانست جايگزين شير يارانه اي باشد ولي با «تصميمات ناپخته» اخير اين شير از سبد تغذيه خانوارها حذف شد؛ بنابراين احساس مي‌شود «دولت دارد توليد را قرباني کنترل تورم مي‌کند.»
همچنين «سعادت الله عباسي» معاون وزير جهاد کشاورزي در امور دام معتقد است که قيمت تمام شده شير بدون درنظر گرفتن برخي از آيتم‌هاي تعيين قيمت تنظيم شده؛ لذا غيرواقعي است و نتيجه اين تصميم غيرکارشناسي ناراضي بودن توليدکننده و کارخانه‌هاي از قيمت شير و نابساماني در توليد شير در سراسر کشور است.
به گفته وي از سال گذشته اعتباراتي براي ساماندهي توليد شير در قالب دريافت 1000 ميليارد ريال نهاده‌هاي دامي بين اتحاديه‌ها توزيع شد که تاثير چنداني در رفع نياز دامداران نداشت.
به هر حال فعالان اين حوزه تداوم حمايت دولت با روند کنوني را مطلوب نمي‌بينند و بر اين باورند که حمايت عملي نه با اعلام شعار و طرح‌هاي نانوشته بلکه با تزريق يارانه در قالب تامين علوفه ارزان قيمت، تامين تسهيلات کم بهره و حمايت عيني از توليد در بخش دامپروري مي‌تواند نجات‌دهنده اين بخش باشد و در کنار آن تامين شير و ساير فرآورده هاي لبني خانوارهاي ايراني و سلامت جامعه نيز تضمين خواهد شد.
