سرمقاله: اقتصاد در چاه نقدینگی سرگردان

روزنامه‌هاي صبح انمروز ايران در سرمقاله‌هاي خود به مهمترين مسائل روز كشور و جهان پرداخته‌اند از جمله «69 سال از تهران تا بغداد»، «بومرنگ سياست هاي عربستان در مصر»، «حوادث مصر و آينده انقلاب‌هاي منطقه»، «خيز برآسمان برآ!»، «تكنولوژي آموزشي و جاي خالي آن در عرصه آموزش»، «شرط استمرار استحكام داخلي نظام»، «نیاز مستمربه‎الگوبرداری از اسوه عدالت»، «پاسخ قطره‌چکانی به مطالبات انقلابیون»، «تولید و نرخ سود بانكي: معادله چند مجهولی؟» و... كه برخي از آنها در زير مي‌آيد.

كيهان: 69 سال از تهران تا بغداد
«69 سال از تهران تا بغداد»عنوان يادداشت روز روزنامه كيهان به قلم محمد ايماني است كه در آن مي‌خوانيد:

1- برخي خبرها نقش نارنجك صوتي و بمب هاي دودزا را ايفا مي كنند. يعني به فضاي رسانه اي پرتاب مي شوند تا ضمن سر و صدايي كه برمي انگيزند يا دودي كه مي كنند، نگاه ناظران را به نقطه اي «جلب» و از آنجا كه اتفاق مهمي در جريان است، «منحرف» كنند. معمولا وقتي گروهي مي خواهند از معركه بگريزند، از انفجار صوتي پر سر و صدا يا دود انبوه استفاده مي كنند و تا ذهن ها پرت سر و صدا و دود شد، آنها متواري مي شوند يا مسئله مهمي را كه نبايد ديده شود، مي پوشانند. تانك هاي مركاواي اسرائيل در جنگ 33 روزه 2006 پس از آن كه به بنيان آهنين حزب الله خوردند و از پيشروي بازماندند، به هنگام فرار دود پرحجمي از خود ساطع مي كردند. جهان آن روزها ديد كه اسطوره شكست ناپذيري ارتش اسرائيل چگونه تبديل به ماشين دودافكني و گريز شده است.

اين روزها در حالي كه رسانه هاي غربي و سياستمداران آنها تحليل درستي از مذاكرات بغداد به مخاطبان ارائه نكرده اند، نوعي از نارنجك هاي خبري «صوتي- دودزا» به ميان افكار عمومي پرتاب شده است. طي چند روز گذشته شماري از رسانه هاي آمريكايي- اسرائيلي با پيش آهنگي روزنامه نيويورك تايمز بسيج شدند تا ضمن بزرگ نمايي حمله ويروسي به نام شعله آتش(Flame)، شكست بزرگ غرب در مذاكرات بغداد را بپوشانند.

اين محافل با اشاره ضمني به دستور چند سال پيش باراك اوباما براي حمله سايبري عليه ايران و نيز نام بردن از برخي محافل اسرائيلي، مدعي شده اند كه قدرت ويروس ياد شده 100 برابر بيشتر از ويروس هاي معمول در سرقت هاي اينترنتي و 20 برابر بيشتر از ويروس استاكس نت است كه سال 2010 عليه برنامه هسته اي و سانتريفيوژهاي ايران به كار رفت. برخي از اين منابع گفته اند ويروس ياد شده دست كم از 5 سال پيش فعال شده و پروژه مشترك اسرائيلي- آمريكايي است. همزمان اشپيگل آن لاين از اوباما به عنوان رئيس جمهور «جنگ در سايه و جنگ سايبري» نام برده و او را ادامه دهنده راه بوش در زمينه جنگ سايبري توصيف كرده است. اين منابع رسانه اي آنگاه با آب و تاب تمام، به توصيف ابعاد حمله ويروس فليم در زمينه سرقت اطلاعات، خرابكاري سايبري، پاك كردن داده ها، تخريب فيزيكي و آلوده سازي تاسيسات و... پرداخته اند. همزمان نيك هاروي معاون وزير دفاع انگليس در سنگاپور مدعي شده «حمله پيشدستانه سايبري به منظور خنثي سازي تهديدهاي احتمالي عليه امنيت ملي گزينه اي متمدنانه است و اگر دولتي به اين نتيجه رسيد كه به خاطر منافع ملي يا امنيت ملي به حريف خود لطمه اي بزند، بايد گفت اين گزينه متمدنانه است».

اين نوشته بر آن نيست كه پاسخي به اين انفجار صوتي غرب بدهد. پاسخ در بطن هياهوي استاكس نت و دوكو و فليم نهفته است. يعني اگر 5 سال جنگ سايبري- ويروسي قرار بود كوچكترين گرهي را از گره هاي كور غرب مقابل ايران بگشايد، ديگر ضرورتي نداشت آمريكا و پارسنگ هاي سياسي اش از ژنو تا اسلامبول يك و 2 و از آنجا تا منطقه سبز بغداد، شهر به شهر دنبال ايران بدوند و التماس كنند كه غني سازي 20 درصد را متوقف كنيد، در فردو چنان نكنيد، در نطنز از اين حد بيشتر جلو نرويد و... ما براي شما جبران مي كنيم و از خجالت شما درمي آييم! آنها خود بهتر از هر كس ديگر، از حجم اورانيوم 5/3 درصد و 20 درصد غني شده ايران خبر دارند. يعني به تعبير دو هفته پيش همين روزنامه نيويورك تايمز «ايران با مذاكرات، براي برنامه هسته اي خويش مشروعيت بيشتري كسب مي كند. كارشناسان مي گويند به رغم تشديد تحريم ها، روش هميشگي ايران مبني بر تداوم آهسته اما پيوسته برنامه هسته اي خود تاكنون موفقيت آميز بوده است». البته يك واقعيت بزرگ در اين ميان وجود دارد و آن اين كه ميكروب ضعيف شده، نقش واكسن و پادزهر را ايفا مي كند. حملات سايبري در انواع آن طي سال هاي گذشته، نقش يك رزمايش مجازي را براي ايران داشت و آن چنان اقتداري را فراهم كرده كه پس از اين مي تواند مانند تيري كمانه كرده و عليه مهاجمان عمل كند. اين پيش بيني را چند ماه قبل رسانه هايي چون واشنگتن پست در قالب هشدار به مراكز حساس امنيتي آمريكا و اسرائيل منتشر كردند. فضاي مجازي، شبكه اي از تارنماهاست و پژواك رفتارهاي مخرب، خيلي زودتر از آنچه كه خرابكاران تصور كنند، دامن خود آنان را مي گيرد.

2- اما چرا بمب هاي دودزا و نارنجك هاي صوتي از جنس «فليم» به فضاي سياسي و رسانه اي پرتاب شد؟ حقيقت آن است كه غرب نمي خواهد درباره «مذاكرات بغداد» حرف بزند يا حرفي زده شود. بغداد در روز سوم خرداد، تبديل به لابراتوار دقيقي جهت ارزيابي 15 ماه فشار پرحجم اقتصادي- سياسي عليه ايران شد، آنجا كه به تعبير پيشاپيش نتانياهو معلوم مي شد «تحريم ها باعث نشده ايران حتي يك ميلي متر از برنامه هسته اي خود عقب نشيني كند.» مواضع خانم اشتون پس از مذاكرات اسلامبول و بغداد مبني بر اين كه مذاكرات مثبت! و رو به پيشرفت است- در حالي كه كمترين تغييري در موضع ايران به دست نيامده بود- صرفا مي توانست راوي يك لطيفه سياسي كم مايه باشد. چه آن كه غرب از 15 ماه فشار تحريمي هيچ به دست نياورده بود اما در عين حال هم نمي خواست بگويد هيچ به دست نياورده است. بنابراين آنها در دو فاز كوشيدند ماجرا را رفع و رجوع كنند، اول اطلاق واژه ناچسب «مثبت» به مذاكراتي كه صرفا قرار بود به زانو درآمدن ايران را نشان دهد. و دوم، راه انداختن حجمي از سر و صدا و دود، براي حذف مذاكرات بغداد از كانون توجه تحليل گران و ناظران! شعبده Flame براي همين علم شد، ولو اين كه حيثيت رئيس جمهور آمريكا و معاون وزير دفاع انگليس و موشه يعالون معاون نتانياهو را گرو مي گرفت (يعالون گفته بود استفاده از نرم افزار براي برخورد با برنامه هسته اي ايران منطقي است).

3- روزنامه نيويورك تايمز به پاسخگويي درباره «بغداد چه خبر بود» سزاوارتر است، روزنامه نزديك به دولت آمريكا كه مي داند هيمنه ابرقدرت قرن چگونه از سوي ايران جديد و قدرتمند به چالش گرفته شده است. نيويوركي ها خوب مي دانند كه هماوردي ايران با آمريكا و انگليس و فرانسه و آلمان در پاي ميز مذاكرات يعني چه، حال آن كه به خوبي مي دانند همين ايران 69 سال پيش چگونه از سوي سران آمريكا و انگليس و شوروي در خاك خود- در مذاكرات تهران- تحقير شد و به حساب نيامد. نيويورك تايمز اوايل فوريه 2008 (بهمن ماه 4 سال پيش) در حالي كه چند هفته اي بيشتر از رياست جمهوري اوباما نمي گذشت، به قلم راجر كوهن گزارشگر خود نوشت: «براي جلب افكار عمومي ايران بايد سياست فريب را برگزيد، سياست پتك جواب نداده است. من از محل اقامت 66 سال پيش سفير انگليس در تهران بازديد كردم. اي كاش اوباما مي توانست به تهران برود و ميزي را ببيند كه شام روز 30 نوامبر 1943 [9 آذر 1322- در اثناي جنگ جهاني دوم و اشغال تهران] بر روي آن صرف شد، شامي به افتخار تولد و 69 سالگي چرچيل با حضور او، روزولت و استالين. در بين اين مقامات مذاكره كننده حتي يك ايراني هم حضور نداشت تا شاهد سرنوشت جهان پس از جنگ جهاني دوم باشد... استقلال، اصل انقلاب ايران است.

پرتاب ماهواره مانند برنامه هسته اي باعث غرور و عزت ملي در ايران شد. آمريكا بايد هوشمندانه به جاي تكان دادن انگشت تهديد اين غرور را رعايت كند. بايد جوانان ايراني تغيير در آمريكا را باور كنند». 69 سال پس از مذاكرات تهران، آمريكا طعم تلخ تحقير را در پايتخت كشوري چشيد كه روزي نه چندان دور با غرور و تكبر فاتح آن شده بود. آمريكا حق داشت پس از مذاكرات بغداد نارنجك صوتي و بمب دودزا به ميان رسانه ها و افكار عمومي پرتاب كند.

4- تحليل گران آمريكايي اگر به تنهايي نمي توانند چرتكه بيندازند، از انگليسي ها ياري بگيرند و به ماشين حساب بزنند. اين عبارت از نشريه اكونوميست است كه «جمهوري اسلامي اغتشاشات تابستان سال 2009 را به خوبي مهار كرد. ايران پس از آن هدف تحريم هاي شديد و ترور و خرابكاري عليه تأسيسات اتمي خود قرار داشت اما با همه اين اتفاقات، اكنون گروه 1+5 از موضع احترام با ايران پاي ميز مذاكره مي نشيند. يكي از دلايل مهم استقامت ايران در مقابل مسائلي كه در نگاه ديگران بحران بسيار حاد تلقي مي شود، مديريت كارساز و غيرمتعارف آيت الله خامنه اي است. اعتقادات مذهبي مردم ايران باعث شده تا آنها از گروه هاي مخالف جدا شوند. جمهوري اسلامي بر پايه اعتقادات مذهبي مردم شكل گرفته و همچنان از اين حمايت مردم بهره مند است.» انقلاب اسلامي براي ايران، آغاز تاريخ جديد است. ملت ايران در تاريخ 200 سال قبل از انقلاب طرف شكست خورده جنگ ها بود همچنان كه در حوزه نهضت ها جز ناكامي عايدش نشده بود. اما انقلاب اسلامي كه آمد سلسله پيروزي ها در حوزه «جنبش سياسي»، «دفاع وجنگ»، «جنبش نرم افزاري و علمي» و «جنبش هاي مقاومت اسلامي منطقه اي» را با خود به ارمغان آورد. غني سازي بزرگ به بركت نفس مسيحايي حضرت روح الله(ره) در جان ملت ايران و ديگر ملت هاي مسلمان منطقه اتفاق افتاد و اقتدار ابرقدرت ها را با موفقيت به چالش گرفت.

رنج و مصيبت بزرگ براي قدرت ها اين است كه دين اگر روزي از سوي روشنفكران ماركسيست و ليبرال به عنوان افيون و مخدر توده ها معرفي مي شد، به بركت مسيح روزگار معاصر- خميني عزيز رضوان الله تعالي عليه- احياگر ملت ها شد و از آنها بنيان شكست ناپذير ساخت. انقلابي كه خميني پي افكند و خلاصه او- خامنه اي عزيز حفظ الله تعالي- به پيش برد، ريشه فكر تخديرانگيز سكولاريسم (منزوي كردن دين از عرصه سياست و اجتماعيات) را سوزاند. تاريخ اگردر غرب به پايان مي رسيد، در شرق از نو آغاز شده بود.

كدام معجزه بزرگ تر از اين كه به تعبير بي بي سي «گروه هاي ماركسيست به عنوان قائلان به افيون بودن دين، سربر آستان آيت الله خميني نهادند»؟! و استراتژيستي با مختصات خاوير سولانا (رئيس سابق سياست خارجي اتحاديه اروپا) خرداد 6 سال پيش مجبور شد با صداي بلند در اسپانيا اعلام كند « ايران براي نخستين بار در تاريخ رهبري منطقه خاورميانه را به دست گرفته و به همين دليل تنش برسر برنامه غني سازي در ايران نه با بمباران بلكه با عقل و از مسير گفت وگو حل مي شود. ايران نخستين قدرت خاورميانه شده و انواع برگ هاي برنده را مانند برگ هسته اي، برگ عراق، برگ حماس و حزب الله و... در دست دارد... در آينده بايد با جنبش هاي تندروي اسلامي شبيه حماس همزيستي داشته باشيم و اين احتمال زياد است كه همه ما در يك دنياي اسلامي كه در آن اخوان المسلمين و تندروهاي اسلامي حكومت كنند، زندگي كنيم...»

5- ما نه از جنگ و تحريم و ترور مي هراسيم و نه از ويروس هاي مجازي. بله، از ويروس ها و ميكرب هاي ارتجاع بايد نگران بود، از بيماري درجا زدن و خودشيفتگي. مقتداي حكيم انقلاب اين هشدار را در حرم مطهر امام(ره) متذكر شدند كه «عزيزان من، جوان هاي عزيز، مردم مؤمن! بله، ما ركورد زديم، ما پيشرفت كرديم اما اگر دلمان را به آنچه تاكنون به دست آورديم، خوش كنيم، شكست خواهيم خورد. اگر توقف كنيم، به عقب پرتاب خواهيم شد. اگر دچار غرور شويم، دچار عجب و خودشيفتگي شويم، به زمين خواهيم خورد. اگر ما مسئولان كشور... دچار خود محوري شويم، دچار تكبر شويم، دچار خود شگفتي شويم، تو دهني خواهيم خورد... در پي كسب محبوبيت نباشيم، دنبال تعلقات دنيوي نباشيم، دنبال پرداختن به اشرافيگري و تجملات نباشيم... در راه پيشرفت توقف ممنوع است، خودشگفتي ممنوع است، غفلت ممنوع است، اشرافيگري ممنوع است، لذت جويي است به فكر جمع كردن زخارف دنيا افتادن، براي مسئولين ممنوع است. با اين ممنوعيت هاست كه مي توانيم به قله برسيم... ما داريم در دامنه حركت مي كنيم، ما هنوز به قله نرسيده ايم، با آن فاصله داريم. آن روزي كه ملت ايران به قله برسد، دشمني ها تمام خواهد شد... ما تا آن روز فاصله داريم، حركت را بي وقفه بايد ادامه دهيم.»

خراسان: بومرنگ سياست هاي عربستان در مصر
«بومرنگ سياست هاي عربستان در مصر»عنوان يادداشت روز روزنامه خراسان به قلم  عليرضارضاخواه است كه در آن مي‌خوانيد:

حکم حبس ابد براي حسني مبارک ديکتاتور مخلوع مصر و حبيب العادلي وزير کشورش در پايان محاکمه اي که نزديک به يک سال به طول انجاميد، نه تنها مرهمي بر درد مصدومان و زيان ديدگان انقلاب 25 فوريه نبود، بلکه باعث شد جوانان خشمگين مصري بارديگر همچون سال گذشته به ميادين اصلي شهر بيايند و خواستار تکميل روند انقلاب در اين کشور شوند. تبرئه جمال و علاء مبارک، فرزندان ديکتاتور و معاونين نظامي و امنيتي وزير کشورش چنان غير منتظره بود که بسياري آن را نوعي پايمال کردن خون شهداي انقلاب مصر تفسير کردند.

به اعتقاد بسياري از تحليل گران حبس ابد براي مبارک و تبرئه فرزندانش آخرين هديه اي بود که سردمداران سعودي به خانواده مبارک اهدا کردند. عربستان به عنوان رهبر محور سازش عربي در منطقه به دنبال سقوط مبارک در مصر و بن علي در تونس با چالشي جدي در خاورميانه رو به رو شد. ناتواني در حمايت از هم پيمانانش و افول نفوذ منطقه اي آن باعث اتخاذ سياست هاي عجولانه و گاه متناقض توسط آل سعود شد. حمله و اشغال بحرين به منظور حفظ ديکتاتوري آل خليفه، به انحراف کشاندن انقلاب مردم يمن از طريق معامله پشت پرده با صالح و بزرگان قبيله "حاشد"، ايجاد آشوب و بحران در سوريه به منظور تضعيف محور مقاومت، تلاش براي احياء باشگاه ديکتاتورها با عنوان اتحاد کشورهاي عربي حاشيه خليج فارس، تنها نمونه اي از اين گونه سياست ها است.

واقعيت اين است که در کنار همه اين اقدامات مصر از اهميت ويژه اي هم براي عربستان و هم براي متحدان غربي آن برخوردار است. توانايي الگو شدن براي ديگر کشورهاي منطقه، سابقه کهن تمدني، هم مرزي با فلسطين اشغالي، استقرار دانشگاه الازهر به عنوان مرجع ديني بخش قابل توجهي از توده هاي مسلمان منطقه در قاهره و چالش جدي به حکومت رسيدن اخواني ها در مصر براي الگوي حکومتي عربستان را مي توان تنها برخي از دلايل اهميت بالاي مصر در منطقه به ويژه براي عربستان برشمرد.از همين رو است که عربستان تلاش کرده است تا با بهره گيري از تمام ظرفيت ديپلماتيک خود يعني دلارهاي نفتي ، ايدئولوژي وهابيت و باقي مانده رژيم مبارک به ويژه ارتش نفوذ خود در مصر را حفظ کند.

سرمايه گذاري بر روي سلفي ها يکي از راهبردهاي سعودي در مصر بود که خيلي زود به خاطر نگاه متفاوت سلفي هاي مصر از وهابيون سعودي با شکست مواجه شد. دامن زدن به اختلافات قومي به عنوان نمونه ميان شيعيان و اهل سنت مصر، قبطيان و مسلمانان اين کشور از يک سو و تلاش براي بازگرداندن سياستمداران حامي مبارک با شعار امنيت از سوي ديگر تاکتيک متاخّر سعودي ها در مصر پس از مبارک بوده است.

با اين حال سران آل سعود بايستي وفاداري خود به ديکتاتورهاي منطقه را نيز نشان مي دادند، از همين رو به بن علي پناهندگي داده، از صالح براي اقامت در اين کشور دعوت کردند و تمام تلاش خود را براي رهايي مبارک به کارگرفتند.

چنان چه احتمال آزادي مبارک را به خاطر مريضي و فرتوت بودن در چند ماهه آينده مردود بدانيم، حبس ابد براي مبارک يعني گذراندن هفته ها يا ماه هاي آخر عمر در يک بيمارستان نظامي، بيمارستاني که به گزارش پايگاه خبري تحليلي ميدل ايست آنلاين، مجهز و راحت است و مبارک در آن به آساني با نزديکانش ديدار مي کند، به راحتي در باغ بيمارستان قدم مي زند و تمرين هاي ورزشي اش را انجام مي دهد.

يا به نوشته روزنامه الوطن در اين بيمارستان "مبارک همانند گذشته آزادانه به استخر مي رود و شنا مي کند و همه نيازهاي پزشکي و خانوادگي اش بر آورده مي شود."به گزارش نيويورک تايمز اتاقي که مبارک در آن به سر مي برد، اتاق مجلل و بزرگي است که در کنار آن اتاق بزرگ و مجهزي براي ميهمانانش تدارک ديده شده، همچنين کنار سالن استخري که مبارک از آن استفاده مي کند، سالن ورزشي بزرگي قرار دارد که مدرن ترين تجهيزات ورزشي در آن جا مستقر شده و مبارک آزادانه از آن استفاده مي کند. رشته ورزشي مورد علاقه مبارک اسکواش و گلف است که علاقه  ويژه اي به آن ها دارد.

با اين حال به اعتقاد بسياري از تحليل گران بازگشت جوانان به ميدان التحرير قاهره و احياي موج ضد مبارک و عمال رژيم گذشته در آستانه دور دوم انتخابات رياست جمهوري مصر مي تواند مانند يک بومرنگ به خود عربستان بازگشته و برخلاف آن چه عربستان دنبال مي کند به نفع اخوان المسلمين و به ضرر احمد شفيق، آخرين نخست وزير مبارک و کسي که مبارک را اسوه خود معرفي کرده است تمام شود، البته به اين شرط که ارتش مورد حمايت آمريکا اقدام به کودتاي نظامي ياتقلب گسترده نکند.

جمهوري اسلامي: حوادث مصر و آينده انقلاب‌هاي منطقه
«حوادث مصر و آينده انقلاب‌هاي منطقه»عنوان سرمقاله روزنامه جمهوري اسلامي است كه در آن مي‌خوانيد:

حوادث روزهاي اخير مصر نشان داد كه انقلاب و انقلابيون اين كشور مسير همواري را در پيش رو ندارند. تأييد صلاحيت احمد شفيق، آخرين نخست‌وزير رژيم مبارك، توسط شوراي نظاميان حاكم و رقابت تنگاتنگ او با نماينده انقلابيون مصري براي رفتن به دور دوم انتخابات رياست جمهوري و از آن مهمتر رأي دادگاه مبني بر عدم اعدام فرعون جنايتكار مصر و تبرئه فرزندانش، همگي از وجود توطئه‌اي بزرگ براي منحرف كردن انقلاب اين كشور و باز گرداندن رژيم منحوس ديكتاتوري خبر مي‌دهند. اين حكم هر چند مورد اعتراض مردم و نمايندگان مجلس مصر قرار گرفت ولي در عين حال، اين واقعيت تأسف بار را به اثبات رساند كه مردم مصر و انقلاب بزرگ آنان كماكان اسير نظام سابق و سلطه‌هاي خارجي حاكم بر آنست و نتوانسته از اين جهنم بگريزد. به عبارت ديگر سايه ديكتاتور همچنان بر مصر حاكم است و بر انقلاب مردم مصر سنگيني مي‌كند.

نتايج غيرمنتظره دور اول انتخابات رياست جمهوري مصر كه به قرار گرفتن احمد شفيق آخرين نخست‌وزير فرعون مصر به عنوان نامزد شوراي نظامي حاكم و فرزند معنوي و وارث سياسي حسني مبارك در مقابل محمد مرسي نامزد اخوان المسلمين به عنوان جريان متعلق به انقلاب مصر انجاميد، نشان داد كه انقلاب مصر به رغم گذشت بيش از يكسال از پيروزي آن، هنوز در مرحله شكننده‌اي قرار دارد. اين واقعيت تلخ هنگامي بيشتر نمايان شد كه روز شنبه درحالي كه مردم مصر انتظار اعلام راي اعدام عامل اصلي 30 سال نكبت و جنايت در اين كشور و مرگ دلال بزرگ صهيونيسم و باعث ذلت آرمان ملت فلسطين را داشتند، با كمال وقاحت، دادگاه منصوب از سوي ژنرال‌هاي رژيم گذشته اين كشور، حكم برائت فرعون مصر را از چوبه‌دار صادر و او را به حبس ابد محكوم كرد تا در مراحل بعد به آزادي او منجر شود و چه بسا به قدرت باز گردد. همين دادگاه، دو پسر حسني مبارك را كه به اتهام همراهي با ديكتاتور در انجام جنايات و حيف و ميل بيت المال بازداشت كرده بود، بطور كامل تبرئه كرد!

هر چند اعلام اين رأي، شگفتي آفرين بوده و باعث اعتراض مردم مصر و مسئولين انقلابي اين كشور گرديد ولي توالي حوادث ماههاي اخير در اين سرزمين نشان مي‌دهد دل بستن به پيروزي نهايي انقلاب مصر با حضور بقاياي رژيم مبارك از جمله ژنرال‌هاي مورد اعتماد وي در رأس امور، امري كاملاً خوشبينانه است.

عمر سليمان، رئيس سازمان اطلاعات و امنيت رژيم مبارك كه سالها مسئول استقرار و استمرار حاكميت رژيم فرعوني مصر بوده و دستور دستگيري، شكنجه و اعدام مسلمانان انقلابي را صادر مي‌كرد و از تيررس عدالت در امان مانده و به عنوان مشاور شوراي نظامي حاكم، كار اداره امور و انجام مذاكره با كشورهاي غربي را عهده‌دار است، اخيراً با صراحت اعلام كرد: "رئيس جمهور بعدي مصر نبايد يك اسلامگرا باشد و اگر مردم مصر تصميم بگيرند نامزد اسلامگرا انتخاب كنند، بايد در انتظار وقوع يك كودتاي نظامي باشند".

اين سخن نشان مي‌دهد رژيم وابسته و ديكتاتوري حسني مبارك ريشه كن نشده و هنوز عده‌اي مشغول تلاش براي باز گرداندن ديكتاتور و بقاياي وي از هر طريقي كه ممكن باشد هستند. اكنون بيش از هر زمان ديگري مي‌توان از وجود يك اطاق فكر محرمانه در دستگاه حكومتي شوراي نظامي براي طراحي و اجراي سياستي كه براساس آن بتوان فرعون مصر را به حكومت باز گرداند مطمئن شد. اين واقعيت‌ها نشان مي‌دهند هنوز بسياري از مهره‌ها و عوامل اصلي رژيم مبارك از قدرت كنار گذاشته نشده اند، به هيچ وجه قابل كتمان نيست و بايد اعتراف كرد كه توطئه‌اي خطرناك براي به شكست كشاندن انقلاب ملت مصر و باز گرداندن رژيم منحوس گذشته در جريان است.

شايد بهترين نتيجه‌اي كه از دور اول انتخابات مصر و ماجراي محاكمه نمايشي حسني مبارك به دست آمد، اين بود كه متأسفانه انقلابيون مصر فاقد قدرت پاكسازي مناسب در شان يك انقلاب از وجود عوامل رژيم گذشته هستند و همين كوتاهي در عدم پاكسازي معقول نهادهاي سياسي دوران مبارك باعث شد عوامل رژيم گذشته همچنان در رأس قدرت فعال باشند و بتوانند منويات خود را به رغم پيروزي انقلابيون به پيش ببرند. اطلاعات مربوط به دور اول انتخابات رياست جمهوري مصر نشان داد نيمي از مردم اين كشور در انتخابات شركت نكرده‌اند. اين عدم شركت، هر چند دلايل متعددي دارد،‌ ولي يكي از دلايل آن به عملكرد نااميد كننده انقلابيون به ويژه گروه اخوان المسلمين مربوط مي‌شود. آنها در يكسال و نيم اخير نه انقلابي عمل كرده‌اند و نه حتي به وعده‌هاي خود پاي‌بندي نشان داده‌اند. در اين مدت، بي‌برنامگي و نداشتن طرحي جامع براي اداره كشور از اظهارات رهبران اخوان المسلمين و عملكردهاي آنها كاملاً مشهود بود.

اكنون با اعلام حكم دادگاه مبني بر عدم اعدام حسني مبارك و تبرئه فرزندان وي اين احتمال بيش از هر زمان ديگري قوت گرفته كه جريان خاصي در مقابل انقلاب شكل گرفته كه درصدد است در آينده‌اي نه چندان دور آن را به نقطه صفر باز گردانده و رژيم گذشته را بر اين كشور حاكم گرداند. از اين رو بايد گفت مصر اكنون در پيچ تندي از حوادث و توطئه‌ها قرار گرفته كه هرگونه غفلت و عدم اقدام به موقع و سريع مي‌تواند انقلاب ملت مصر را به شكست بكشاند. اگر به مردم تكيه شود، انقلاب مصر از ظرفيت‌هاي بزرگي برخوردار است كه مي‌تواند مانند رود خروشاني عمل كند و كليه خس و خاشاك‌ها را از سر راه خود بردارد.

مهره‌هاي نظام گذشته و حاكميت آنان از جمله در قدرت ماندن نظاميان بزرگترين خطري است كه از درون، انقلاب مصر را تهديد مي‌كند. با اين خطر فقط با تكيه بر حمايت‌هاي مردمي مي‌توان مقابله كرد. رهبران سياسي مخالف رژيم ديكتاتوري اگر متحداً به ميدان مبارزه با پس مانده‌هاي رژيم كه زير نفوذ و تحت حمايت آمريكا و رژيم صهيونيستي هستند بروند و در اين مبارزه جدي از حمايت‌هاي بي‌دريغ مردمي كمك بگيرند مي‌توانند اين خطر را پشت سر بگذارند.

واقعيت اينست كه انقلابها براي تحقق آرمانهاي خود به نهادهاي انقلابي نياز دارند و انقلاب مصر با همه عظمت و دستاوردهاي اجتماعي بزرگ آن، هنوز اين نهادها را تأسيس نكرده است و به همين دليل هر لحظه مي‌تواند در معرض خطر بازگشت به گذشته و قدرت گرفتن مهره‌هاي رژيم سابق باشد. البته در اين ميان نبايد از حاميان خارجي رژيم مبارك غافل بود، همانهايي كه در يكسال و نيم پيش ضربه‌اي اساسي از ملت مصر خورده و اكنون به دنبال تغيير موازنه قدرت در منطقه به ضرر انقلابهاي عربي هستند.

نكته بسيار مهم اينست كه ملت‌هاي مسلمان خاورميانه عربي از عملكرد ملت انقلابي مصر تأثيرپذير هستند و چگونگي پالايش كشور از مهره‌ها و عوامل مخرب رژيم گذشته كه همچنان وفاداري خود را به رژيم فراعنه ابراز مي‌دارند براي ملت‌هاي ساير كشورهاي عربي سرمشق خواهد بود. بنابر اين، حوادث روزهاي آينده مصر علاوه بر اينكه براي خود مصر سرنوشت ساز است، براي آينده منطقه خاورميانه عربي نيز بسيار تأثيرگذار خواهد بود.  

رسالت: خيز برآسمان برآ!
«خيز برآسمان برآ!» عنوان سرمقاله روزنامه رسالت به قلم محمد كاظم انبارلويي است كه در آن مي‌خوانيد:

مراسم بزرگداشت ياد امام (ره) امسال در ايران و جهان حال وهوايي ديگر داشت. در تهران عاشقان امام(ره) در مرقد منورش جمع شده بودند تا بيعتي چند باره را در تاريخ ايران ثبت كنند. همه اقوام و مذاهب با سروده‌‌ها و نوحه‌ها و زمزمه‌هاي خاص خود آمده بودند و به‌خوبي مي‌شد كرد را در كنار لر، لر را در كنار ترك و ترك را در كنار بلوچ و ... ببيني و شكر نعمت وحدت ملي و انسجام اسلامي را به‌جاي آوري.

 نظير چنين مراسمي در كشورهاي اسلامي و حتي غربي براي بزرگداشت ياد امام (ره) برگزار شد. راستي چه رمزي است كه هرسال نفوذ امام (ره) درعصر ما بيشتر و محبوبيتش افزونتر مي‌شود. راستي چه رمزي است كه او پس از مرگ زندگي وحيات دوباره‌اي چون پيامبران و ائمه معصومين ومصلحان جهان در دل و قلب ملت ما و ملت‌هاي جهان آغاز كرد كه هر روز بر طراوت و تازگي اين حيات افزوده مي‌شود. زنان پا به پاي مردان ، كودكان و نوجوانان در مراسم با شور زايد الوصفي شركت كرده بودند. دست‌نوشته‌اي در دست يك دختر جوان رو به دوربين ،هزاران حرف براي گفتن داشت. در اين دست‌نوشته آمده بود؛

 ما همان نسل جوانيم كه ثابت كرديم
در ره عشق جگر دارتر از صد مرديم
هر زمان بوي خميني به سر افتد ما را
 دور سيد علي خامنه‌اي مي‌گرديم
 همه آمده بودند تا بگويند،
دير آمده اي ، مرو شتابان
اي رفتن تو چو رفتن جان
 دير آمدن و شتاب رفتن
 آيين گل است، در گلستان

رهبر معظم انقلاب در مراسم امسال يكي از شور انگيزترين نطق‌هاي تاريخي خود را كه از غناي تحليلي عظيمي برخوردار بود مطرح فرمودند.

 او امام خميني (ره) را پدر ملت ومظهر مهرباني، اقتدار و صلابت خواندند و از كارنامه درخشان امام (ره) در احياي روح عزت ملي واستحكام ساختار دروني ملت سخن‌ها گفتند.  او كه مومن‌تر از همه به آرمان و اهداف و خط امام است با ياد ميلاد مسعود حضرت علي(ع) و روز پدر پرده‌اي را از اسرار عزت نفس امام و معنويت او كنار زد. و از عمق جان ملت ما و ملت‌هاي جهان خطاب به امام (ره)، هميشه زنده تاريخ ما گفت:

 آب حيات عشق را در رگ ما روانه كن
 آينه صبوح را ترجمه شبانه كن
 اي پدر نشاط نو بر رگ جان ما برو
 جام فلك نماي شو وز دو جهان كرانه كن
خيز، برآسمان برآ  با ملكان شو آشنا
 مقعد صدق (1) اندرآ خدمت آن ستانه كن

آيت الله خامنه‌اي در بيانات خود سخن از كارآمدي وبركات نهضت امام (ره) و پيشرفت كشور به ميان آوردند و نمونه‌ها و شاخص‌هاي ملموس آن را به شرح زير برشمردند.

 1- غلبه ملت به چالش‌هاي سياسي، نظامي، امنيتي و اقتصادي
 2- تاثيرگذاري محسوس ملت ايران برتحولات منطقه‌اي و جهان
 3- خدمات عمراني وآباداني گسترده در سراسر كشور
 4- طراحي وساخت پيچيده‌ترين كارخانه‌ها و صنايع به دست متخصصان جوان ايراني
5- شتاب روز افزون علمي كشور
 6- ارائه ركوردي بي‌نظير از مردم سالاري در ميان توفان‌هاي سياسي كه مخالفان داخل و خارج به كشور تحميل مي‌كردند
7- زنده بودن شعارها و انگيزه‌ها و تعميق روحيات معنوي در جامعه
 8- الگو شدن ملت ما براي ملت‌هاي منطقه و جهان و ...

 پيشرفت‌هاي چشمگير ملت در حالي كه شرق و غرب عالم كمر به نابودي ملت بسته بودند از كجا پديد آمد؟ امام (ره) براي كسب رضايت مردم و مسكن گزيني در قلوب مردم از چه راهي آمد. او نيك مي‌دانست محصول طبيعي رضايت خالق، رضايت مخلوق را هم در پي دارد. امام (ره) اسفار اربعه را با يك منطق صدرايي به‌خوبي طي كرد. او هيچ‌گاه در فتوحات دروني و بيروني خود دچار خود شگفتي و خود شيفتگي نشد. از سد غرور و غفلت به سلامت عبور كرد. پشت پا به زخارف دنيا زد و كسي هيچ تلاشي براي كسب شهرت و محبوبيت از او سراغ ندارد. خداوند او را چون موسي (ع) از كيد فرعونيان عصر نجات داد و چون يوسف(ع) از چاه بيرون آورد و اجازه داد بر دلها سلطنت كند.

 مقام معظم رهبري براي همين در پايان سخنان خود با اشاره به آفاتي كه امام (ره) خود را از آن حفظ كرد، شرط ادامه پيشرفت و رسيدن به قله‌هاي شرف و عظمت را پرهيز از چند آفت خانمانسوز و فروپاشي آور دانستند و ملت و بويژه مسئولان را از آن برحذر داشتند.

1- در مسير پيشرفت هرگونه توقف ممنوع!
2- خودشگفتي ، غرور ، خود محوري ممنوع!
3- غفلت، اشرافي‌گري ، لذت جويي ، جمع كردن مال دنيا ممنوع!
و بالاخره تلاش براي كسب محبوبيت و شهرت ممنوع!

اگر حريم اين ممنوعيت‌ها را نگه داريم غلبه ما بر قدرت‌هاي جهاني به حول و قوه الهي حتمي و عبور از تهديدات و تحريم‌ها قطعي است . ما مدت مديدي است در دامنه هستيم، فتح قله نزديك است.

پي نوشت:
 1- قرآن 54/ آيه 55 في مقعد صدق عند مليك مقتدر

آفرينش: تكنولوژي آموزشي و جاي خالي آن در عرصه آموزش
«تكنولوژي آموزشي و جاي خالي آن در عرصه آموزش» عنوان سرمقاله روزنامه آفرينش به قلم زهرا كيان‌بخت است كه در آن مي‌خوانيد:

يادگيري همواره يكي از اساسي‌ترين مفاهيم در زندگي انساني بوده است و انسان حتي زماني كه در كلاس درس حاضر نبوده و به طور مستقيم تحت آموزش قرار ندارد نيز، به گونه غيرمستقيم در حال آموختن و يادگيري است.

تا همين چند سال پيش، سيستم آموزشي‌ كه به طور اخص، در سطح مدارس و دانشگاه‌هاي ‌ما به كار گرفته مي‌شد، سيستم قديمي مبتني بر گفتن آموزگار، و شنيدن آموزنده، بود كه همان طور كه ثابت شده است از پويايي لازم برخوردار نبود.

درواقع فرايند آموزش به گونه‌ كاملاً تعريف‌شده‌اي، به بيان مطالب از جانب معلمان و اساتيد و شنيدن مطالب بيان شده از جانب دانش‌آموزان و دانشجويان، منحصر مي‌شد.

در اين سيستم، دانش‌آموزان و دانشجويان كم‌ترين نقش مشاركتي را داشتند و فعال‌ترين نقش‌شان در جريان آموزش، در پرسيدن سوال خلاصه مي‌شد، آن هم اغلب در دقايق پاياني كلاس.

اما در چند دهه اخير، موضوع تغيير شيوه‌هاي آموزش و ضرورت بازنگري در چگونگي آن، به گونه گسترده‌اي در سطح جهاني مطرح شده است.

درحقيقت اين مساله كه چگونه مي‌توان به يادگيري سهولت بخشيد و زمان ماندگاري آن را در ذهن انسان، طولاني كرد، دغدغه علم تكنولوژي آموزشي است. دانشي كه اگر چه به عنوان شاخه‌اي مستقل از علوم بشري، دانشي نوپاست، اما مي‌توان عمر آن را به اندازه كل تاريخ بشري دانست، چرا كه يادگيري و نحوه بهتر آموختن، مساله‌اي است كه انسان از ديرباز با آن مواجه بوده است.

با اين مقدمات بايد گفت با توجه به تحولي كه در سيستم‌هاي آموزشي‌ در سطح جهاني صورت گرفته، ايجاد تغيير و تنوع در سيستم آموزشي كشورمان نيز امري ضروري است.

بايد پذيرفت آموزش به شيوه سنتي، كه در آن، دانش‌پذيران به عنوان مخاطبان اصلي آموزش، نقش مستمعاني منفعل را ايفا مي‌كنند، ديگر پاسخگوي انسان امروز نيست.

از اين رو، لازم است علم تكنولوژي آموزشي در كشورمان، از حالت تئوري و شفاهي خارج شده و به مدارس و دانشگاه‌ها قدم بگذارد. در همين راستا، اجتناب از روش قديمي تعريف دروس از طريق معلمان و اساتيد و حفظ كردن مطالب از سوي دانش‌آموزان و دانشجويان، استفاده از لوازم و وسايل كمك‌آموزشي، اختصاص دادن بودجه‌اي خاص براي مجهز كردن فضاهاي آموزشي به وسايلي كه يادگيري را تسهيل مي‌كنند، حضور فعال دانش‌پذيران در جريان آموزش از طريق صحبت كردن و بيان نظرات، و... مواردي هستند كه به كار بستن آن‌‌ها منجر به افزايش بار آموزشي خواهد شد.

درست است كه هم‌اكنون در بسياري از مدارس به ويژه مدارس غيردولتي، شاهد استفاده از ابزارهاي آموزشي مانند ويدئو پروژكتور، كارت‌ها و بسته‌هاي آموزشي، و... هستيم اما بايد گفت هنوز هم بيش‌ترين بخش بدنه آموزشي كشورمان به همان شيوه قديمي به راه خود ادامه مي‌دهد و جاي امكانات كمك‌آموزشي كه نقش غيرقابل انكاري را در روند آموزش ايفا مي‌كنند، در آن‌ خالي است.

جوان:شرط استمرار استحكام داخلي نظام
«شرط استمرار استحكام داخلي نظام»عنوان سرمقاله روزنامه جوان به قلم عبدالله گنجي است كه در آن مي‌خوانيد:

رهبر معظم انقلاب در مراسم سالروز رحلت حضرت امام، پس از تبيين شيفت پارادايمي ايران، از كشور و ملتي ضعيف به كشوري مهم و ملتي عزيز، امام خميني را محور اصلي اين حركت الهي دانستند كه در سايه ايستادگي ملت و نزول رحمت الهي براي اين ايستادگي، ارتقاي عزت ملي نيز اتفاق افتاد. مقام معظم رهبري با هوشمندي همگان را به توقف نكردن و راضي نبودن به وضع موجود فراخواندند و غره شدن به وضع موجود را موجب سقوط و عقب‌ماندگي خواندند.

از ديدگاه معظم له شرط استمرار وضع موجود و حركت پيشروانه انقلاب اسلامي به استحكام داخلي نظام بستگي دارد. اگر استحكام داخلي نظام اطمينان‌بخش نباشد، قطعاً آرمان‌هاي بلند امام و انقلاب اسلامي و اهداف داخلي، جهاني و منطقه‌اي آن محقق نخواهد شد. استحكام داخلي نظام در حوزه انساني به سه ضلع حاكميت، مردم و نخبگان برمي‌گردد كه نحوه ارتباط و كارآمدي آنان مي‌تواند قوام بخش يا استحكام‌شكن باشد. مهم‌ترين شاخص‌ها و عناصر اصلي استحكام نظام را مي‌توان در محورهاي ذيل خلاصه كرد.

۱- تمركز بر علل محدثه انقلاب اسلامي
رمز استمرار نظام جمهوري اسلامي ايران همان رمز پيروزي انقلاب اسلامي است و اين نكته بارها مورد تأييد و تأكيد حضرت امام بود. اهداف اصلي انقلاب اسلامي اگر فراموش شود و مسيرهاي ديگري براي آينده كشور و انقلاب انتخاب شود، قطعاً به سر‌منزل مقصود رهنمون نخواهيم شد. بنابراين اصل نه شرقي و نه غربي، استكبارستيزي، حمايت از محرومين و مستضعفين جهان و تلاش براي رفع مشكلات طبقات پايين اجتماعي- اقتصادي جامعه و استمرار روح اسلام ناب محمدي همچنان بايد در صدر اهداف قرار داشته باشد.

۲- توجه به جوهره و ماهيت حقيقي نظام
تفاوت نظام جمهوري اسلامي ايران با نظام‌هاي مرسوم در جهان معاصر به ماهيت حقوقي آن نيست. از بعد حقوقي اكثر ساختارهاي نظام با كشورهاي ديگر مشابه است و كاركردهاي عمومي آن نيز همسو است. آنچه نظام جمهوري اسلامي ايران را مستحكم نگاه مي‌دارد، توجه به مظروفي است كه در ظرف حقوقي و ساختارهاي نظام ريخته مي‌شود.
توجه به ارزش‌ها، عدم اشرافي‌گري، عدالت‌گستري، محروم‌نوازي، استمرار روح اسلام انقلابي، توجه به اخلاق و معنويت و دشمن‌شناسي مهم‌ترين عناصر ماهيت حقيقي نظام اسلامي هستند كه دور شدن از آنها مي‌تواند نظام جمهوري اسلامي را در حد يك عنوان و يك ساختار بروكراتيك تقليل دهد و توفندگي و سرزندگي محتوايي آن را مسدود نمايد.

۳- كارآمدي و رضايت عمومي
شرط الگوسازي بيروني از نظام جمهوري اسلامي،‌ارائه الگويي كارآمد در داخل است. رضايت عمومي شاخصي از كارآمدي است كه مي‌تواند در ابعاد سياسي، فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي اتفاق افتد. نظام سلطه هميشه تلاش نموده است تا نظام اسلامي را ناكارآمد جلوه دهد و علل آن را نيز به ماهيت اعتقادي حاكمان نسبت دهد. سه قوه اصلي كشور مي‌توانند با همسويي در عرصه كارآمدي و كاستن از بروكراسي به رفع آلام و مشكلات مردم به صورت سازمان‌يافته همت گمارند. ارتقاي زندگي در سطح اخلاقي، آموزشي، درآمد سرانه و كرامت انساني مي‌تواند شاخص رضايت‌مندي كه روي ديگر آن عمق‌بخشي به نظام اسلامي است را رهنمون شود.

۴- وحدت گفتماني نيروهاي انقلاب در مقابل غرب
نظام سلطه از سال ۱۳۷۵ به بعد احساس كرد مي‌تواند در درون نيروهاي انقلاب يارگيري نمايد. رهيافت‌هاي جديد علمي پست مدرن بر برخي از نخبگان ديروز انقلاب چيره شد و تا مرز حاكميت دوگانه پيش رفتند. اين فرآيند چنان به تقابل با كليت نظام انجاميد كه تفسيرهاي جمهوريخواهانه از امام و قانون اساسي غرب را به اين باور رساند كه «براي براندازي نظام جمهوري اسلامي از درون، دنبال انقلابيوني هستيم كه در عين ستودن [ امام] خميني بشود آنان را به خدمت گرفت». تغيير دولت‌ها در امريكا و غرب هيچ تغييري را نسبت به نظام جمهوري اسلامي ايران پديد نمي‌آورد.

بوش، اوباما، ساركوزي و اولاند هر چهار نفر ما را حامي تروريسم، ناقض حقوق بشر و فاقد صلاحيت هسته‌اي مي‌دانند. آيا در كشور ما بين نخبگان اصلاح‌طلب و اصولگرا چنين نگاه واحدي نسبت به اقدامات غرب در عراق، افغانستان، فلسطين و... وجود دارد؟ نظام سلطه بايد حنجره‌اي واحد در ايران ببيند تا نتواند در جنگ رواني و سياسي خود احساس پايگاه و جايگاه نمايد. تمركز بر گفتمان انقلاب اسلامي شرط اين وحدت است.

۵- تمكين بر قانون در چرخش نخبگان
چرخش آرام و بدون خشونت نخبگان لازمه يك جامعه مردم‌سالار و اخلاقي است. ايجاد توهم يا اسطوره‌سازي از نخبگان در قدرت يا توهم نسبت به پايگاه اجتماعي و كارآمدي فردي بعضاً چرخش نخبگان را به زايماني سخت تبديل مي‌كند.

انتخابات ۱۳۸۸ به سمت و سويي رفت كه نظام اسلامي نتوانست با مشاركت ۸۵ درصدي مردم استحكام داخلي خود را به رخ جهانخواران بكشد. لذا قانون‌پذيري و تمكين به قانون و فصل‌الخطاب دانستن آن اگر از سوي نخبگان محترم شمرده نشود، چرخش نخبگان در كشور نه تنها به سرازير شدن ايده‌ها و خلاقيت‌هاي جديد به عرصه مديريتي كشور منجر نمي‌شود، بلكه خود عاملي ضربه زننده به امنيت و انسجام ملي است.

۶- تمكين به سياست‌هاي كلي نظام در برنامه‌ريزي كشور
تمكين به سياست‌هاي كلي نظام ترجمه ولايت‌پذيري جهت نخبگان درون قدرت است. مقام معظم رهبري در خطبه‌هاي نماز عيد فطر ۱۳۸۸ سياست‌هاي كلي نظام را جزو اصول انقلاب اعلام و تصريح كردند ولايت‌مداري و ولايت‌پذيري در حوزه مديران عالي و مياني كشور به ابراز محبت عاطفي يا سخنراني‌هاي نظري در باب ولايت فقيه نيست. التزام عملي به ولايت فقيه يعني تمكين به چارچوب‌هاي سياست‌هاي كلي نظام اسلامي، چرا كه عدول از چارچوب‌هاي ترسيم شده مي‌تواند انرژي و منابع كشور را در مسير پراكنده بيهوده سوق دهد و سلايق نخبگان سياسي هر روز مسيري انحرافي را در اداره كشور بگشايد. بنابراين دهه عدالت و پيشرفت بايد با نگاه سيستمي نگريسته شود و همه منابع كشور در راستاي اجراي سياست‌هاي كلي نظام بسيج گردد. در اين صورت، خودكفايي،‌وحدت، پيشرفت و عبور از راه‌هاي ميانبر اتفاق خواهد افتاد.

۷- جهاد همه‌جانبه جهت خودكفايي علمي و اقتصادي
يكي از مهم‌ترين شاخص‌هاي حفظ و استمرار استحكام داخلي كه عزت نفس ملي و عبوس ماندن در مقابل دشمنان را به نمايش مي‌گذارد، استقلال علمي و توليد علمي و اقتصادي است. اگر به چنين درجه‌اي نايل گرديم، نه تنها از تحريم باكي نداريم كه خود دروازه كشور را مي‌بنديم و به صورت مستقل كشور را اداره مي‌كنيم. رشد توليدات داخلي و كيفي‌سازي آن و گشودن افق‌هاي علمي از عناصر اصلي كارآمدي و استحكام داخلي محسوب مي‌شوند كه فلسفه نظام اسلامي را نيز گوياتر و به الگو شدن آن كمك خواهند كرد. توجه به شاخص‌هاي كمي چشم‌انداز ۱۴۰۴ براي تحقق اين مهم ضروري است و تا اين مهم محقق نشود همچنان بايد به مذاكره با جهانخواران تن دهيم.

۸- ترويج و تعميق اخلاق و معنويت
رشد اقتصادي و علمي و رفاه‌ نسبي اگر توأم با رشد اخلاق و تربيت الهي نباشد، نظام جمهوري اسلامي ايران را به توسعه‌اي نامتوازن خواهد كشيد و اين نوع توسعه را توسعه غربي يا خطي مي‌گويند. همه انگيزه امام از قيام اين بود كه بگويد انسان موجودي دو بعدي است و حكومت در هر دو بعد آن مسئول است. بنابراين توجه به فرهنگ ديني و ملي و رشد اخلاق و معنويت جوهره نظامي ديني و وجه متمايز آن است كه اگر از آن غافل شود، فقط نام اسلام را به عنوان تزئين يدك كشيده‌ايم. اميد است مسئولان كشور به دور از سلايق و علايق فردي و گروهي به اين مهم همت گمارند.

۹- جذب حداكثري و كوچك نگه داشتن دايره ضد انقلاب
همه رسانه‌هاي نظام سلطه و صهيونيسم و عمال‌ فراري آنان كه گردانندگان چرخ رسانه‌اي استكبارند، به دنبال مخالف‌سازي و توليد نارضايتي داخلي در مردم و ايجاد شكاف‌هاي تصنعي قومي و مذهبي و منطقه‌اي و سياسي هستند.

نيروهاي مؤمن به انقلاب اسلامي بايد همه تلاش خود را به كار گيرند تا دشمنان از بي‌تدبيري‌هاي احتمالي و كوته‌فكري‌ها، مستمسكي براي حقانيت گفتار خويش توليد ننمايند.

 نظام جمهوري اسلامي ايران سرمايه اجتماعي خويش را به قيمتي گزاف به دست آورده است و هيچ كس حق ندار‌د به اسم اسلام، انقلاب و نظام هر انتقادي را به مثابه دشمني تلقي كند.

حساب معاندين و وابستگان به دشمن مشخص است و نظام نيز بر آنان اشراف دارد، اما فرزندان انقلاب بايد با صبوري و منطق تلاش نمايند به مشكلات مردم توجه نمايند و بين منتقدين و معاندين تفاوت ماهوي قائل شوند و با كمال تواضع با منتقدين به گفت‌وگو بنشينند. كرسي‌هاي آزادانديشي كه مبدع آن مقام معظم رهبري هستند اين بستر را فراهم كرده است. همگان نيز بايد آن را صبورانه محترم بشمارند.

حمايت: نیاز مستمربه‎الگوبرداری از اسوه عدالت
«نیاز مستمربه‎الگوبرداری از اسوه عدالت»عنوان يادداشت روز روزنامه حمايت است كه در آن مي‌خوانيد:

روز سیزدهم رجب مصادف با سالروز میلاد امام حق جویان وعدالت خواهان عالم، علی (ع) را روز گذشته پشت سرگذاشتیم. امسال این روز مبارک همزمانی با ایام رحلت بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران و سالروز آغاز قیام ضد استبدادی او در پانزدهم خرداد سال 1342 نیز پیدا کرد. بنیانگذار انقلاب اسلامی یکی از شیفتگان و رهروان مخلص مکتب فکری وعملی امام علی بود که با شجاعت وشهامت در اوج استبداد وتاریکی حاکم بر ایران در مقابل ظالمان زمانه ایستاد وفریاد عدالت خواهی سرداد وبدین سان ملتی را از خواب بیدار کرد و در مسیر حق خواهی قرار داد تا 15 سال بعد کوشش‌ها و مبارزات او و ملت همراهش به‌رغم هزینه‌های بسیار مادی ومعنوی به ثمر نشیند و نظامی ستمگر ودر خدمت ظالمان زمانه ساقط شود.

تقارن دو مناسبت یادشده فرصت خوبی است تا تاملی دوباره دراندیشه ورفتار اسوه عدالت ورزی عالم داشته باشیم وبا درک بهتری برنامه حرکت امروزی و آینده خود را تنظیم کنیم، با این امید که همه ما مشمول عنایات الهی وتفضلات کریمانه آن امام همام قرار گیریم. قبل از طرح چند نکته در قالب نوشتار امروز، بد نیست ابتدا پرسش های کوتاهی را از نظر بگذرانیم. عدالت یکی از مفاهیم بسیار مورد توجه در فرهنگ های مختلف است آنگونه که از یونان باستان آرا ونظریات مشهوری در این زمینه مطرح می باشد تا زمان حاضر که حتی لیبرالها که بر محور آزادی ورهائی از هر قید وبند، دیگر آرمانهای خود را سامان می دهند ناچار شده اند به مقوله عدالت وارد شده ونظریه پردازی هائی را ارائه کنند ونظریه پردازانی را در این مقوله به جهانیان معرفی کنند.

حال حول چنین واژه کلیدی و مفهوم اساسی آیا فرهنگ ایران زمین به‌عنوان یک فرهنگ بسیار کهن و با پشتوانه‌های غنی فکری می‌تواند ساکت باشد؟ آیا دینی که خاتم ادیان است ودربردارنده همه اصول مشترک الهی ادیان ماقبل خود ممکن است که به این مقوله اساسی اهتمام کافی نورزد؟ اگر پاسخ منفی است آیا نباید به دقت مبانی فرهنگی واعتقادی خود در این زمینه را مرتبا بازشناسی کنیم؟ برای اینکه یک اندیشه و مکتب فکری مخاطبان مختلف را جذب خود کند، جدای از انسجام درونی و منطقی وقوت استدلالی و جذبه ساختاری لازم است که در مقام عمل واجرا نیز کارآمدی خود را ثابت کند و الگوهای موفق عینی به مخاطبان معرفی نماید.

اگر از این منظر، اندیشه عدالت در اسلام و چارچوب‌های اختصاصی آن را قرار باشد بازشناسی کنیم آیا پس از پیامبر اسلام الگویی بهتر از امام علی(ع) را می توان سراغ گرفت؟ آیا تاکنون به این امر اندیشیده ایم که تا چه اندازه بشر درسطح جهانی در تحقق عناصر اصلی مدل عدالت ورزی امام علی(ع) موفق بوده است؟ آیا به جامعه خود نگریسته‌ایم ودقیق شده‌ایم که تا چه اندازه ظرفیتهای الگوبرداری از آن مدل دائمی عدالت ورزی را به کار بسته و از زاویه ای دیگر با آرمان شهر ارائه شده آن حضرت فاصله داریم؟ چرا امام خمینی (ره) در به ثمر نشاندن قیام ضد ظلم وبیداری انسانهای دربند مبتنی بر مدل عدالت خواهی امام علی (ع) موفق بود؟ چه باید کرد تا نظام حکمرانی مبتنی بر مدل علوی الگوی کارامدی برای همه ملتها در رسیدن به آرمانشهر برخوردار از همه زیبائی ها باشد؟ ذیلا در پاسخ به این پرسش‌ها چند نکته را با هم مرورمی کنیم ان‌شاءالله مرضی خداوند سبحان و برای همه ما مفید واقع شود.

برای شناخت ابعاد فکری اندیشه امام علی(ع) در حیطه عدالت آثار متعددی تا کنون تدوین ومنتشر شده است. در این آثار بسیاری از علما واندیشمندان تلاش کرده اند که مبتنی بر میراث مکتوب آن حضرت از جمله نهج البلاغه یا دیگر آثاری که دیدگاه‌های امام را منعکس کرده اند یا رجوع به آثار تاریخی ونقل سیره های رفتاری مختلف آن بی نظیر تاریخ، اصول ومعیارهای موثر در اندیشه عدالت امام علی(ع) را استخراج وبه مخاطبان معرفی کنند.

این کار را هم فقها، هم اخلاقیون، هم متخصصان تفسیر، هم مورخان و هم کارشناسان مدیریت وبرنامه ریزی انجام داده اند. در تلاشهای انجام شده وکتب ومقالاتی که هم اینک در اختیار همگان قرار دارد دهها نکته فکری دقیق را می توان استخراج کرد و برای رسیدن به نقطه مطلوب مورد بهره‌برداری قرار داد. در این بخش خلائی که به چشم می‌خورد این است که کارهای تطبیقی کمی صورت گرفته به این صورت که مدل اندیشه عدالت امام علی (ع) را با سایر مدلهای عدالت که در طول تاریخ معرفی شده اند به صورت فنی وعالمانه تطبیق داده ونقاط ممیّز وبرتری اندیشه عدالت خواهی آن امام همام را معرفی نماید.

سالروز میلاد آن بزرگوار مجال مناسبی است تا به محیط‌های علمی وفکری این خلا یاد آوری شود که برای رفع این کمبود کارهای تحقیقی دقیق را در دستور کار قرار دهند تا هر دانش پژوهی در هر نقطه جهان براحتی بتواند مقایسه کند که در مدل فکری امام علی(ع) چه عناصر ومتغیرهایی برای رسیدن به جامعه آرمانی وجود دارد که در سایر مدلها نیست یا نقصان دارند.

 امروزه عصر اطلاعات وارتباطات است و با انفجار داده‌ها روبرو هستیم فلذا دانش‌پژوهان براحتی می توانند آرا ونظرات مختلف از مکاتب فکری متنوع را ملاحظه ودر مورد مبانی استدلالی آنها به تا مل بنشینند. فلذا کسانی که قرار است در اندیشه امام علی(ع) ومعرفی مدل عدالت خواهی ایشان کار علمی ارائه کنند باید مراقب باشند که خروجی کار آنان نوشته‌های شعاری وسطحی نباشد چراکه این گونه آثارجدی گرفته نمی شود وخود باعث جذب مخاطبان به دیگر نوشته های علمی وفنی می شود.

نکته دیگر اینکه لازم است سایر نظریه های عدالت را خوب بفهمیم ودقیق ابعاد فکری آنها را واکاوی کنیم تا در مقایسه اندیشه وسیره امام علی (ع) متهم به این نشویم که اندیشه های دیگران را تقلیل داده وسبک جلوه داده ایم تا حرف خود را بر کرسی بنشانیم. اگر این صداقت تحقیقی را نیز رعایت کنیم آن وقت در عمل با این واقعیت روبرو خواهیم شد که در بسیاری از جوامع از حیث مادی پیشرفته، عناصر متعددی از اندیشه وسیره عدالت ورزانه امام علی بکار بسته شده وبهره آنرا در عمل می برند.

به عبارت دیگر، بسیاری از این جوامع با بهره مندی از هدایت فطری و عقلی به وجوهی رسیده اند که ما بارها آنها را در اندیشه امام علی (ع) با تاکید فراوان می‌بینیم مثلا رعایت نظم و وجدان کاری و استقبال از تلاش و کار ودوری از تنبلی وبی عاری وچنان کار کردن که گوئی برای همیشه در این جهان هستیم بارها در اندیشه وعمل امام (ع) مورد تاکید قرار گرفته اما در کنار این نکات معیارهای دیگری نیز تاکید شده که متاسفانه در دنیای به ظاهر پیشرفته نیزمغفول افتاده است مثلا وقتی امام (ع) در مورد کار وتلاش در این جهان سخن می گویند وخود با تمام وجودعمل می کنند بر جنبه ای از نوع نگرش به این جهان تاکید می نمایند که بلافاصله با نوع نگرش دیگری کامل می شود وآن اینکه از سوی دیگر هیچگاه به این جهان دل نیز مبندید وگمان نبرید که در این جهان ماندنی هستید پس به فکر آخرت خود باشید وآبادی آن.

 دنیای مادی گرای امروز این بخش اساسی از رهنمود امام را درنیافته و طبیعتا از مسیر آرمانشهر ترسیم شده آن حضرت بدور مانده است ودرگیر انواع انحرافات و بی عدالتی ها گردیده چنانچه فریاد مردم در مقابل این بی‌عدالتی‌ها را در جنبش موسوم به وال استریت در آمریکا واعتراضات مختلف در اروپا می توان مشاهده کرد. پس بشر معاصر در بهترین وضعیت های عملی خود، بخشی از اندیشه های امام علی (ع) را معیار حرکتش قرار داده ولی بخشهای متعددی از اندیشه وسیره ایشان را هنوز یا درنیافته یا بدان عمل نکرده است.

 بنابر این هم چنان در سراسر جهان این ظرفیت عملی وجود دارد که با الهام از مدل عدالت خواهی امام علی (ع) دردهای بشر امروز وفردا مرتفع شود. مطلب دیگر اینکه بخاطر آوریم که در کشور ما با بهره مندی از مدل عدالت‌ورزی امام علی (ع) آن هم توسط یکی از بهترین رهروان ایشان در بیش از سه دهه قبل حکومت اسلامی بر پاشد.

بسیاری از اندیشه های عدالت ورزانه امام علی (ع) در قانون اساسی ایران متبلور گردید آن گونه که مثلا در اصل دوم، یکی از مبانی جمهوری اسلامی رعایت کرامت انسانها اعلام شده یا در اصل چهاردهم قانون اساسی حتی در مورد کافران ونامسلمانان به طور عام اعلام شده باید دولت وملت با قسط وعدل با آنها برخورد کنند وحقوق انسانی آنها را رعایت کنند.

بسیاری از آنچه در فصل حقوق ملت آمده از قبیل عدم اعتبار اقرار مبتنی بر شکنجه وممنوعیت مطلق این رفتار غیر انسانی یا عدم تفتیش عقیده و رعایت حقوق مخالفان و معترضان تا زمانی که دست به سلاح نبرده اند همه و همه قبل از آنکه در اسناد دهه های اخیر با نام حقوق بشر مطرح شود توسط مولا ی حق ورزان مطرح شده ومهم تر اینکه نه تنها به بهترین شکل مطرح شده بلکه توسط خود آن بزرگوار در عالی ترین سطح رعایت شده است.

کم نیستند مدعیانی که امروز بنام حقوق بشر شکنجه را در مقام نظر نفی می کنند ولی خود بدترین شکنجه گاه ها را در سطح جهانی دایر کرده اند یا بدترین تفتیش ها را در مورد عقائد دیگران خصوصا مسلمانان انجام می دهند اما آن حضرت حتی در مورد مخالفانی که مبتنی بر باور نادرست دست به سلاح بردند پس از ختم غائله دستو عفو می دهد تا خود مبنای قاعده‌ای حقوقی شود که با باغیان متفاوت با سارقان ومحاربان باید برخورد کرد. کجاست نمونه مشابهی که در مقام حکمرانی بداند مخالفان او دسیسه چینی بر علیه اش می کنند ولی اعلام دارد که من قصاص قبل از جنایت نمی کنم هر گاه مخالفان دست به شمشیر بردند با آنها برخورد می کنم وتا قبل آن حتی آنها را محروم از مواجب بیت المال نیز نمی کنم.

به هر حال این مدل عدالت ورزی در حوزه های مختلف سیاست، اقتصاد، اجتماع فرهنگ، آموزش ودیگر عرصه های زندگی را ما در نظام حقوقی خود تا حدود قابل توجهی منعکس کرده ایم و اعلام داشته که مبتنی بر مدل علوی می خواهیم زمینه سعادت مادی ومعنوی انسانها را فراهم آوریم ولی صادقانه در سالروز میلاد آن بزرگ مرد تاریخ بشری باید اعتراف کنیم که هم در نظام حقوقی وساختارسازی های لازم قانونی برای تحقق عدالت در عرصه های متنوع زندگی وهم در عمل و رفتار عملی هنوز کوتاهی های زیادی داریم تا بتوانیم ادعا کنیم که ما معرف خوبی برای عدالت علوی هستیم.

هنوز در کشورما افراد زیادی زیر خط فقر زندگی می کنند وبرای گذران امور یومیه خود با مشکلاتی روبرو هستند. هنوز کم نیستند مردمی که وقتی از عدالت علی (ع) سخن بمیان میآید اشک بر چشمان آنها جاری میشود که پس چرا ما به رغم ادعای پیروی از او به آن سیره ها و آموزه ها عمل نمی کنیم. هنوز کم نیستند مسئولینی که زندگی آنها هیچ نسبتی با زندگی مسئولین حکومتی برابر توصیه امام علی (ع) ندارد.

هنوز کم نیستند قضاتی که اگر با معیارهای عدالت ورزی علی (ع) سنجش شود مردود محسوب وبعید نیست اگر امام (ع) بود مشابه شریح قاضی با آنها بخورد نمی کرد. به هر صورت در سالروز میلاد آن اسوه عدالت ورزی باید بار دیگر به خود ودیگران یاد آور شویم که بیش از هر جامعه دیگر ما مسئولیم که مدل عدالت خواهی آن امام (ع) را در عمل تحقق ببخشیم چرا که ما مدعی پیروی از آن مدل هستیم و بد عمل کردن ما می تواند باعث مشوش شدن نظریه ومکتب فکری مزبور نزد بسیاری از مخاطبان شود. امام خمینی رحمه الله علیه در قرن حاضر یکی از افرادی بود که با صداقت واخلاص کامل جلوه های ماندگاری از عمل به الگوی عدالت ورزی علوی را نشان داد. راه آن رهبر بی بدیل را باید بدرستی ادامه دهیم و خدا را شاکر باشیم که ندای حق طلبی او ومبارزه با ظلم وستم امروزه در اقصی نقاط جهان طرفداران بسیار یافته وموجب بیداری وقیام مسلمانان در کشورهای مختلف شده وثابت کرده که بهترین راه نجات از طاغوت‌ها بازگشت به اسلام واسوه های ناب اسلامی است.

سخن آخر
در بزرگداشت سالگرد ارتحال بنیانگذار فقید انقلاب اسلامی، رهبر معظم انقلاب بار دیگر بر ضرورت پایمردی بر مدل اسلامی حکمرانی واداره جامعه وتحقق عدالت تاکیدکردند. این مدل را امام علی (ع) به بهترین وجه معرفی کرده است. اگر پیشرفت مادی می خواهیم، اگر سربلندی در رقابتهای جهانی می خواهیم، اگر آزادی ملتهای مختلف از یوغ ستمگران را می خواهیم، اگر جامعه ای مملو از خوبیها و زیبائی ها را می خواهیم، اگر در پی دادرسی عادلانه هستیم، اگر نگران حقوق مخالفان ومعترضان هستیم، اگر زندگی مطلوب برای اقلیت ها ونفی ظلم وستم اکثریت را می خواهیم، اگر نگران اقشار آسیب پذیر ومستضعف هستیم، اگر از کاخ نشینی برخی ازتازه بدوران رسیده ها ورانت خواری برخی صاحبان قدرت ناراحتیم، اگر ازچپاول بیت المال توسط برخی اختلاس گران ودزدان اندوهناکیم، اگر خواهان رعایت نظام آموزشی وپرورشی مناسب برای کودکان خود هستیم واز بی عدالتی ها کلافه هستیم، اگر نسبت به نقض حقوق کارگران اعتراض داریم ودها محور دیگر باید به اسوه عدالت خواهی برگردیم وفکر وعمل خود را با آن بسنجیم.

قرار نیست هر چه را دلمان خواست عمل کنیم بعد برای توجیه عملکردهای خود از امام علی (ع) واسلام مایه بگذاریم بلکه قبل از عمل باید خود را با معیارها وآموزه ها بسنجیم ودر قبال هر خطای خود پوزش خواسته وصادقانه مسیر خطای خود را اصلاح کنیم. با این رویکرد است که پیروی خود از امام علی (ع) را نیز اثبات کرده وبه بهبود وضعیت بشر معاصر وآیندگان کمک کرده ایم. به امید شجاعت وصداقت پیمودن این مسیر. یا علی ای جمع همه خوبی ها تولدت مبارک باد. شیفتگان خود وتشنگان عدالت را دریاب. نسل هاست که در آرزوی تحقق عدالت تو افراد بیشماری سختی های بسیار را از سر گذرانده اند. امید آنکه با ظهور فرزندت مهدی موعود شیرینی عدالت مبتنی بر نگرش تو را همه بچشند وسیراب شوند.

تهران امروز: زمينه هاي سياسي حكم دادگاه مبارك
«زمينه هاي سياسي حكم دادگاه مبارك»عنوان يادداشت روز روزنامه تهران امروز به قلم حجت كاظمي است كه در آن مي‌خوانيد؛صدور حكم ابد براي حسني مبارك و تبرئه دو فرزند وي از اتهام مشاركت در قتل عام عمومي در جريان انقلاب مصر و نيز مباحث مربوط به فساد مالي؛ در حالي مايه تعجب افكار عمومي مصر و جهانيان شده است كه تقريبا هيچ كس ترديدي در ماهيت سياسي اين احكام ندارد.منظور از سياسي بودن اين احكام آن است كه تخفيف مجازات ديكتاتور مصر و خانواده وي در سازوكاري حقوقي و متناسب با قواعد و شواهد حقوقي صورت نگرفته است؛ چراكه ترديدي وجود ندارد كه مبارك نقش مستقيمي در كشتار صدها نفر در جريان انقلاب داشته و نيز فساد مالي فرزندان وي بر كسي پوشيده نيست.حال سوال اين است كه قوه قضائيه مصر و حامي آن يعني شوراي عالي نظامي ؛ چرا و تحت چه ملاحظاتي در چنين موقعيت حساسي اقدام به صدور احكامي با ماهيت سياسي نموده است؟

1 - از يك منظر اقدام دستگاه قضايي مصر تلاشي در راستاي جلوگيري از ورود كشور به دور جديدي از خشونت ها و اعتراض ها بوده است.اين بحث از اين رو قابل اعتناست كه همچنان بخشي از مصريان را حاميان مبارك و رژيم قديم تشكيل مي دهند و طبعا صدور احكام شديد براي سران رژيم سابق باعث تحريك افكار آن بخش از جامعه مي شد كه بعد از گذشت يك‌سال از سقوط مبارك، در جريان انتخابات اخير رياست جمهوري خود را سازماندهي مجدد نموده و در قالب حمايت از احمدشفيق به ميدان آمده اند. از نظر اين نخبگان حاكم بر شوراي عالي نظامي و دادگاه، دوگانگي موجود در انتخابات اخير رياست جمهوري و رقابت پا به پاي دو‌گزينه مورد انقلابيون و نيز حاميان نظم قديم نشان مي دهد كه نظام اجتماعي مصر در وضعيت قطبي شدگي به سر مي برد كه بي‌توجهي به توان نيروهاي حامي نظام مبارك باعث خواهد شد كه آنها خشونت و بر هم زدن بازي را به عنوان مسير فعاليت سياسي خود انتخاب كند.

در اين ميان احتمالا تصور نخبگان نظامي مصر آن بوده است كه نيروهاي انقلابي و اسلامگرا در سايه موفقيت هاي خود در جريان دو انتخابات اخير، تمايلي به تشديد فضاي تنش در كشور نخواهند داشت و نهايتا به حكم دادگاه تن خواهند داد؛ تصوري كه با اعترضات شديد روزهاي اخير به حكم صادره در حال باطل شدن است.

2 - دليل دوم باعث صدور چنين حكمي را مي توان در ذيل تلاش ارتش و دستگاه قضايي مصر براي جلب حمايت گروه‌هاي جديدي به صف حاميان خود دانست.ارتش و دستگاه قضايي كه در شرايط در حال گذار مصر مديريت صحنه سياسي و روند سياسي برپا داشتن نظم جديد را برعهده دارند؛ در ماه‌هاي گذشته تحت انتقادات شديدي از ناحيه نيروهاي انقلابي بوده اند.در چنين شرايطي اين دونهاد مي كوشند تا با جلب حمايت نيروهاي سياسي و اجتماعي كه همچنان دل در گرو نظم قديم دارند و همچنين بخش‌هاي خاكستري جامعه، موقعيت خود را تقويت كنند.صدور حكم زندان‌ابد براي يك فرد 80 ساله و رها كردن فرزندان وي،عملا هديه‌اي به گروه‌هاي طرفدار نظم قديم مي باشد كه تلافي آن در حمايت اين گروه‌ها از ارتش و نهادهاي قضايي مصر در مراحل آتي خواهد بود.

3 - با توجه به‌دليل فوق؛ مي‌توان دليل ديگري را نيز در اقدام دادگاه عالي مصر ديد.با توجه به احتمال پيروزي بالاي مرسي در دور دوم انتخابات كه تكميل پيروزي اخوان در انتخابات مجلس تلقي مي‌شود، بسياري از سكولارها و نيز كشورهاي غربي از خطر كسب همه‌جانبه قدرت توسط نيروهاي اسلامگرا در مصر و نتايج آن در سطح ملي و منطقه‌اي و حتي جهاني سخن مي گويند. صدور احكامي كه بيش از هر چيز با ناراحتي اسلامگرايان مصري مواجه شده است، طبعا مي تواند به نوعي تلاش براي تقويت جناح‌هاي مخالف در صحنه سياسي مصر نيز باشد؛ جناح هايي كه شوراي نظامي احساس مي كند در ماه‌هاي آينده به آنها براي كنترل اخوان نياز زيادي خواهد داشت.

4 - موضوع يك بعد خارجي نيز دارد. مبارك و نظام وي براي سه‌دهه يكي از مهم‌ترين پايه‌هاي نظم امنيتي خاورميانه بوده‌اند.او متحد غرب بوده و دوستان زيادي در ميان مقامات غربي دارد.ضمن اينكه بسياري از سران پدرسالار عرب وي را نمادي از رهبري عربي مي‌دانند كه تحقير وي به منزله تحقير ساير سران اقتدارگراي عرب تلقي خواهد شد.تلاش عربستان براي جلوگيري از محاكمه مبارك از طريق ابزار هميشگي سعودي‌ها يعني پرداخت پول و نيز ديدار برخي از سران عرب با مبارك در دوران زندان را مي‌توان ناشي از نارضايتي‌اي دانست كه شيوخ عرب از تحقير يكي از نمادهاي سياسي عرب دارند.طبعا حاكمان مصر در ماه‌هاي گذشته از سوي حاميان غربي و عربي مبارك تحت فشار زيادي براي صدور حكم تبرئه براي مبارك و فرزندان وي بوده اند و طبعا تصميم آنها تحت تاثير اين ملاحظات نيز بوده است.

به‌هر صورت دادگاه عالي مصر تحت ملاحظات فوق كه ماهيتي كاملا سياسي دارند، با صدور يك حكم بلااثر در مورد مبارك و رهاسازي فرزندان وي اميدوار است كه بتواند موقعيت متزلزل خود را با حمايت بخشي از جامعه مصر و نيز گروهي از كشورهاي منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي تقويت كند. در چنين شرايطي واكنش قاطع جامعه مصر و انقلابيون به اين حكم، مي تواند منجر به ورود شوراي نظامي و دادگاه‌عالي مصر به يكي از مهم‌ترين چالش‌هاي دوران پساانقلابي بدل شود، چالشي كه با اعترضات اين روزها مي توان بارقه‌هاي آن را در صحنه سياسي مصر مشاهده كرد.

شرق: پاسخ قطره‌چکانی به مطالبات انقلابیون
«پاسخ قطره‌چکانی به مطالبات انقلابیون»عنوان سرمقاله روزنامه شرق به قلم حجت‌الله جودكي است كه در آن مي‌خوانيد:

دادگاه مدني قاهره بعد از 49 جلسه بازپرسي، مبارك رييس‌جمهور سابق مصر و حبيب العادلي، وزير كشور او را به اتهام سركوب مردم اين كشور كه 800 شهيد برجاي گذاشت، به حبس ابد محكوم كرد و آقايان جمال و علا مبارك، فرزندان او و شش نفر از معاونان وزير كشور را تبرئه کرد. بلافاصله بعد از اعلان حكم، مردم به نشانه اعتراض در سراسر مصر به خيابان‌ها ريختند و خواستار اعدام مبارك شدند. در مقابل دادگاه، هواداران و مخالفان مبارك با يكديگر درگير شدند. گروهي از هواداران مبارك، اخيرا با راه‌اندازي سايتي تحت عنوان «ببخشيد رييس‌جمهور» تلاش دارند تا مردم مصر را قانع كنند كه مبارك تنها شخصيت لايق براي رياست‌جمهوري در اين كشور است! لغو قانون حالت فوق‌العاده بعد از 30سال در مصر و اعلان حكم دادگاه تنها چند روز مانده به دور دوم انتخابات رياست‌جمهوري، دستاويز خوبي به طرفين داد تا به نفع خود تبليغات كنند.

محمد مرسي، نماينده اخوان‌المسلمين مصر كه در دور اول بيشترين راي را به دست آورد، ضمن حمله به مبارك و احمد شفيق اعلام كرد در صورت پيروزي تلاش خواهد کرد تا مبارك بار ديگر محاكمه شود و انتقام خون شهداي مصر از او گرفته شود. او اگرچه از اعدام مبارك سخني نگفت، اما كاملا مشهود بود سخنان او به معناي اعدام مبارك است، زيرا بعد از حبس ابد راه ديگري وجود ندارد. او احمد شفيق را ادامه نظام سابق مصر دانست كه تلاش دارد تا آنچه را با انقلاب از دست دادند با انتخابات به‌دست آورند.

احمد شفيق نيز رياست اخوان‌المسلمين را به منزله ارتجاع و بازگشت به دوران تاريكي خواند و اعلام كرد تنها با پيروزي او مردم مصر از چنگال مشكلات رهايي خواهند يافت. زماني كه آقاي مبارك رياست مصر را بر عهده داشت، وقتي قرار بود از قصر خود خارج شده و به منطقه‌اي در قاهره برود، وضعيت خاصي برقرار مي‌شد. قصر مبارك در يكي از خيابان‌هاي نزديك به فرودگاه قاهره قرار داشت. در منطقه محل تردد، سربازان غيرمسلح در پياده‌روي خيابان پشت به خيابان و رو به ديوار مي‌ايستادند و تحركي از خود نشان نمي‌دادند. البته پليس مخفي مصر همه جا را در كنترل داشت.

قطعا سرباز غيرمسلح جهت پاسداري از رييس كشور ارزشي ندارد، اما يك نكته را مي‌تواند به همگان بفهماند كه وضع غيرعادي است و قرار است اقدام مهمي انجام شود. در واقع اين كار نوعي القاي فكر به مردم بود تا آنان از ابهت شخص رييس‌جمهور و اهميت او آگاه شوند. بعد از انقلاب، وقتي آقاي مبارك به دادگاه فراخوانده شد، در جلسات دادگاه دو چيز مشهود بود، نخست آنكه وي در تمامي 49 جلسه دادگاه با چرخ‌بال به دادگاه آورده شد.

دوم اينكه او روي برانكارد قرار داشت تا به همگان القا كند كه وي بيمار است و قادر به نشستن نيست و به نوعي احساس ترحم مصري‌ها را‌برانگيزاند. همه اين اقدامات حساب‌شده را شوراي نظامي حاكم هدايت مي‌كرد و اين شورا ثابت كرد كه چاقو هرگز دسته خود را نخواهد بريد. در طي سال گذشته شوراي نظامي به‌طور حساب‌شده با قطره‌چكان به مطالبات مردم پاسخ داد و به صورت ميليمتري عقب‌نشيني كرد. آخرين ابتكار ايشان حمايت از نامزدي احمد شفيق براي به دست گرفتن كرسي رياست‌جمهوري بود.

آنان در دور نخست انتخابات هرچه را در توان داشتند به كار گرفتند تا آقاي احمد شفيق به قدرت نزديك شود. اكنون تقريبا آشكار است كه نماينده اخوان‌المسلمين برنده انتخابات رياست‌جمهوري است، اما شوراي نظامي حاكم تلاش دارند تا به هر شكل ممكن آراي خود را به حداكثر برسانند زيرا بعد از انتخابات از اين آرا به عنوان ميزان قدرت خود در جامعه ياد خواهند كرد و سهم خود را خواهند برد.

آنان به خوبي واقف هستند تا برقراري نظام دموكراتيك در مصر راه طولاني و دشواري وجود دارد. اقتصاد درهم‌شكسته مصر، بيكاري و ناامني موجود – كه حاصل كار نيروهاي ضد انقلاب بعد از سرنگوني مبارك است – تضاد ميان نيروهاي طرفدار انقلاب و... اين اميد را براي ايشان به وجود آورده تا از قدرت و ثروت خود پاسداري كنند.

نيروهاي انقلاب نيز به راحتي نخواهند توانست مشكلات را برطرف كنند. آقاي محمد مرسي نماينده اخوان‌المسلمين از هم‌اكنون وعده مي‌دهد كه مبارك را بار ديگر به پاي ميز محاكمه خواهد كشاند. شايد معناي ديگر حرف او اين باشد كه در آينده نزديك، استقلال قواي سه‌گانه مصري از يكديگر ناممكن است.

 البته او مي‌خواهد با اين اقدام عدالت را برقرار كند، اما طبيعي است عدالت با شيوه نادرست محقق نخواهد شد زيرا اگر هدف و روش از يك جنس نباشند، همديگر را خنثي مي‌كنند. با روش‌هاي ناصواب رسيدن به بهترين اهداف محال است و تاريخ دور و نزديك همه كشورها اين نكته را به اثبات رسانده است. همچنين زيرساخت‌هاي موجود در هر كشور و جامعه نكته ديگري است كه رسيدن به اهداف را ممكن يا غيرممكن مي‌كند. قطعا تا ريشه‌كن شدن بيسوادي در كشورهاي جهان سوم و رشد و پرورش استعدادهاي انساني، شكوفايي جامعه عقب خواهد افتاد. در چنين حالتي است كه تبليغات به پوپوليزم نمي‌انجامد و راه ديكتاتورها ناهموار مي‌شود و ديكتاتورها با انتخابات يك‌بار مصرف و ابزارهاي ایدئولوژیک و ميهني هم كار به جايي نخواهند برد.

مردم سالاري: سرزمين تاراج
«سرزمين تاراج» عنوان سرمقاله روزنامه مردم سالاري به قلم علي ودايع است كه در ان مي‌خوانيد:

سرزمين نيل همواره در طول تاريخ شاهد قيام‌هاي خونين عليه فراعنه‌اي بوده که براي بقا در راس اهرام اين کشور هيچ اقدامي را براي خود حرام نمي‌ديدند و براي اطرافيان خود خط قرمزي قائل نبودند. سلسله فراعنه در طول چندين هزار سال؛ زنجيره ديکتاتورها را ادامه دادند و تنها نام‌ها و عناوين تغيير کرده است. حسني مبارک يا حتي جمال عبد‌الناصر هم ادامه دهنده اسلاف خود بودند اما مردم نيل پشت مبارک را پس از 30 سال ديکتاتوري محض به خاک ماليدند.

 16 ماه بيشتر براي سال‌هاي سال، صداي هر منتقدي با بي‌تفاوتي مجامع حقوق بشري با خشونت تمام خفه مي‌شد. پس از آغاز بهار عربي يا همان بيداري اسلامي، مردم مصر که قرن‌هاي متمادي دچار رخوت و سرخوردگي شده بودند با دست خالي خيابان‌ها را تسخير کردند تا حسني مبارک راهي جز کناره‌گيري از قدرت نبيند، اما در يک سناريوي از پيش طراحي شده ارتش فرعون همه امور کشور را تحت شوراي نظامي در دست گرفت.

انتخابات پارلماني مصر در کمال آرامش برگزار شد اما انتخابات رياست جمهوري مصر که با فاصله زماني کوتاهي برگزار شد همه را شوکه کرد. در حالي که گمانه‌زني‌ها از رقابت عمر وموسي و محمد مرسي حکايت داشت؛ احمد شفيق که آخرين نخست‌وزير ديکتاتوري حسني مبارک بود، بسياري را بهت‌زده کرد.

شبکه سري مزدوران رژيم گذشته عمليات گسترده خود را آغاز کرده‌اند البته اين گروه در درگيري هاي قومي و مذهبي که گاه و بي‌گاه در مصر روي مي‌دهد نقش مستقيم دارند. در آستانه انتخابات مصر هم، شايعات از احتمال دست کاري آرا توسط ارتش و دخالت مستقيم نيروهاي نظامي حکاتي دارد.

در ميان التهاب دردناک جامعه مصر که به آن مبتلا شده است و در آستانه انتخابات مصر، حسني مبارک تنها به حبس ابد محکوم شد و تمام پسران وي تبرئه شدند. فارغ از صدها نفري که در جريان ديکتاتوري 30 ساله حسني مبارک توسط سرويس‌هاي امنيتي کشته شدند و هزاران نفري که در زندان هاي مخوف محبوس بودند در طول انقلاب مصر بيش از 850 تن کشته و 6 هزار نفر زخمي شدند.

در يک کلام مي‌توان گفت دادگاه مصر مزد خوش خدمتي دو جانبه فرعون را پرداخت تا سناريوي حسني مبارک تبديل به يک تراژدي همانند سرهنگ معمر قذافي در ليبي نشود. سرزمين رود نيل، سرزمين تاراج است! سالهاپيشتر ايرانيان سريالي تلويزيوني را دنبال مي کردند بانام تاراج که به کالبد شکافي جامعه مصر مي‌پرداخت؛ همه در اين کشور اعم از پليس و کارمند، حاکم محلي و دولتي‌هاي قاهره به همراه ارتش دست در دست هم دزد بودند.

امروز هم متاسفانه اين زنجيره اگرچه کمرنگ شده است اما همچنان وجود دارد. شايد اگر مصر همانند ليبي شاهد يک جنگ تمام عيار داخلي شده بود جنگ با ديکتاتوري حسني مبارک به اينجا کشيده نمي شد، اما نمي‌توان از انقلاب مصر هم توقع زيادي داشت. تحولات مصر و پاکسازي عوامل حسني مبارک همانند يک جراحي مهلک و زمان بر است. براي مدتي نامعلوم، ملت مصر سر آرام بر بالش نخواهند گذاشت.

نيل بايد بخروشد و حتي از انقلاب دوم سخن بگويد؛ خالي کردن ميدان التحرير و ديگر خيابان‌هاي مصر نتيجه‌اي نخواهد داشت جز بازگشت سلسله فراعنه؛ رخدادي شوم که سخنان عمر سليمان در موجه قلمداد کردن کودتا را مي توان سندي بر اين مدعا قلمداد کرد. مردم مصر انقلاب دوم را شکل مي‌دهند يا آنکه ارتش حسني مبارک، احمد شفيق را بر صندلي رياست جمهوري مي‌نشاند تا فرعون از بند اسارت آزاد شود؟

ابتكار: ديکتاتورها، آن طرف ميله‌ها
«ديکتاتورها، آن طرف ميله‌ها»عنوان سرمقاله روزنامه ابتكار به قلم فضل الله ياري است كه در آن مي‌خوانيد:

سرانجام پس از 30 سال که"حسني مبارک" به مخالفان خود لباس راه‌راه پوشاند و آنان را پشت ميله‌هاي زندان انداخت، خودش هم – اگرچه به زور- لباس زندان پوشيد و گريان و پريشان پشت همان ميله‌هايي جاي گرفت که سالها در تحکيم و گسترش آنها در سراسر کشورش کوشيده بود.

مبارک لباس زندان پوشيد، تابلوي شماره زندان را به دست گرفت و عکس ويژه محکومين گرفت؛ نيم‌رخ و تمام‌رخ.

اين تصاوير اگرچه بيش از اين نيز تکرار شده‌است اما همچنان تازه و بديع است. پيش از اين نيز بودند ديکتاتورهايي که به دادگاه"خشم" مردم خود رفتند، لباس زندان پوشيدند و گاه نيز بالاي دار رفتند.

در اين نوشته بحث بر سر عبرت‌آموزي اين داستان و بازي روزگار نيست که در اين زمينه فراوان گفته و نوشته شده‌است. آنچه در اين ميان مورد نظر است، اين جمله"محمد حسني سيد مبارک" قهرمان ملي سابق، فرمانده نيروي هوايي مصرپيشين، معاون رئيس‌جمهور محبوب سال‌هاي بعد و سرانجام حاکم مطلق سه دهه بر سرنوشت مردم مصر مي‌باشد که در اولين لحظات ورود به زندان قاهره، در حالي که گريه مي‌کرد، گفت: «حسبي الله و نعم الوکيل»؛ من به کشورم خدمت کردم. حسني مبارک به يکي از آيات کتاب خدا متوسل ‌شد که با استناد به همان ها نيز محکوم شده‌است؛ او به اتهام مشارکت در کشتار معترضين مصري در ميدان"التحرير" محاکمه شد.

مبارک در اولين روز زندانش نه رياکاري ‌کرد و نه دروغ ‌گفت، او عميقاً معتقد است که در همه اين سالها کاري جز خدمت به کشورش نکرده‌است، چه آن زمان که سوار بر هواپيماي جنگي با اسرائيل نبرد مي‌کرد و چه آن زمان که به درخواست همين اسرائيل، گذرگاه"رفح" را مسدود کرد تا حتي لقمه ناني به شکم گرسنه کودکان مبارزان فلسطيني نرسد.

حسني مبارک واقعاً معتقد است همه سنگ‌اندازي‌هايي که در راه قدرت گرفتن افراد در بستر دموکراسي مي‌کرد، تنها و تنها براي رستگاري مردم مصر بوده‌است چون تنها کسي که مي‌تواند آنها را به خوشبختي برساند،"سيد‌الرئيس حسني مبارک" است و از همين منظر، زنداني کردن و کشتار مخالفان نه تنها امري لازم بلکه واجب و قابل تقدير نيز مي‌باشد. پس بي‌سبب نيست اگر تعجب کند که چرا اکنون به جاي تقدير و تجليل از خدماتش، وي را به زندان مي‌برند و مطمئناً در دلش بر حماقت(!) آنان حسرت مي‌خورد.

اما چگونه مي‌شود که شخصي در دوره رياست، همه کارهاي مختلف و گاه متضادش را در يک چيز خلاصه مي‌کند: «خدمت»؟

پاسخ به اين موضوع نياز به مرور زندگي و روند ترقي همه ديکتاتورها و به‌خصوص ديکتاتورهاي عربي و آفريقايي - که در چند سال اخير سرنگون شده‌اند و يا هنوز نشده‌اند- دارد.

هم رابرت موگابه رئيس‌جمهور زيمبابوه، هم حسني مبارک، هم معمر قذافي و هم صدام حسين، همه ابتدا با سابقه‌اي از قهرماني و براي دفاع از مردم بر شانه‌هاي آنان سوار شدند، به ابراز احساسات آنان کرنش کردند، از زبان آنان سخن گفتند، خود را فدايي ملت خواندند و بر شانه‌هاي نحيف‌شان تا کاخ هاي سبز و سرخ و سفيد رياست‌جمهوري راه پيمودند. کم‌کم نيز امواج حمايت‌هاي مردمي، هياهوي رسانه‌ها و البته مداحان و مجيزگويان سبب شد تا همه خواسته‌هاي مردم را در منويات ذهني خود متمرکز کنند. سپس در اين مرحله با پشتوانه ملت، اقدامات خود را آغاز مي‌کنند و در اين راه به تنها چيزي که راضي مي‌شوند، حمايت همه‌جانبه‌ است.

کم‌کم تصاويرشان بر در و ديوار شهرها و روستاها ظاهر مي‌شود، کتاب‌هاي درسي و غيردرسي سرشار از گفته‌ها و نوشته‌هاي‌شان مي‌شود. در همه چيز صاحب‌نظر مي‌شوند، از ريزترين پيچ و مهره‌هاي ساعت مچي تا نظريات بزرگ فلسفي. کم‌کم روند استحاله آنان از قهرماني فروتن به حاکمي ابرانسان آغاز مي‌شود، در اين راه ديگر نيازي به حمايت مردمي و هياهوي رسانه‌ها احساس نمي‌شود. اتفاق بزرگ درون آنها شکل گرفته‌است؛ آنان فراتر از همه چيز و همه کس فرمان مي‌رانند و کوچکترين ترديدي در درستي افکار و اعمال خود ندارند و هرکس نيز در اين موضوع به اندازه ارزني شک کند، يا ديوانه است و يا خيانت کار(!)

ما به ازاي بيروني اين افکار، گسترش زندان‌ها،تهديد و کشتار مخالفان است.
اما اتفاقات ديگري بيرون از تصورات ماليخوليايي ديکتاتورها رخ مي‌دهد.کم‌کم هياهوي"زنده‌باد"ها فروکش مي‌کند و نجواي"مرگ بر..." از پستوها به ميدان‌ها مي‌رسد و فريادي مي‌شود که جهان را خبردار مي‌کند اما يک نفر نمي‌تواند اين فريادها را درک کند و پي در پي از خود سوال مي‌کند که"اين مردم را چه شده‌است؟!" و البته هيچ جوابي به جز آن چيزي که متناسب با منويات ذهني اوست، نمي‌يابد:"اينها يا ديوانه‌اند يا خيانت‌کار". البته به تازگي جواب ديگري نيز اضافه شده‌است:"يا فريب خورده‌اند يا تحت تأثير مواد مخدر..."!

اما جهان و جهانيان در کمال بي‌طرفي به قضاوت مي‌نشينند و مي‌بينند که استحاله، روند معکوس خود ر ا آغاز مي‌کند؛ کم‌کم فريادهاي تهديدآميز فروکش مي‌کند و با لحني آرامتر گفته مي‌شود که"صداي انقلاب شما را شنيدم"، بعد از زبان پدر ملت، فرزندان را نصيحت مي‌کنند! مرحله بعد اما آنان از گودال‌هاي اطراف تکريت در عراق، سرت در ليبي و يا زنداني در جنوب قاهره سردرمي‌آورند و آنجا هم با گريه و خواهش، از خدمات(!)خود سخن مي‌گويند. اما هنوز هم نمي‌دانند که جهانيان درباره آنان چه قضاوتي مي‌کنند، چه آنان که به ضرب گلوله و دشنه‌هاي جوانان انتقامجوي انقلابي يا با فشار طنابي به دور گلوي پر از فريادشان به ديار ديگر رفته‌اند و چه آناني که در پشت ميله‌هاي زندان افسوس مي‌خورند، هيچ کدام نمي‌توانند با جهانيان همداستان شوند. آنان راه خود را تا آخر مي‌روند.

دنياي اقتصاد: تولید و نرخ سود بانكي: معادله چند مجهولی؟
«تولید و نرخ سود بانكي: معادله چند مجهولی؟»عنوان سرمقاله روزنامه دنياي اقتصاد به قلم دكتر فرخ قبادي است كه درآن مي‌خوانيد:

آزادسازی نسبی نرخ بهره که به افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی و نیز افزایش نرخ بهره تسهیلات تولیدی منجر شده، بحث و جدل‌های فراوانی به دنبال داشته است.

تولیدکنندگان نرخ‌های بهره کنونی را زیان‌بار و ضد تولید می‌دانند؛ در حالی که طرفداران آزادسازی بازار پول، نرخ بهره دستوری و مغایر با واقعیت‌های بازار را خسارت بار و موجب اختلال در تخصیص منابع قلمداد می‌کنند. مساله این جا است که هر دو طرف این مناقشه درست می‌گویند!

استدلال کارشناسانی که آزادسازی نسبی (و افزایش) نرخ بهره را مثبت ارزیابی می کنند، به سهولت قابل درک است. در شرایطی که نرخ رسمی تورم به 22 درصد رسیده، نرخ‌های بهره دستوری و کمتر از نرخ افزایش قیمت‌ها، به رانت خواری و فساد میدان می‌دهد؛ ضمن آنکه صاحبان پس‌انداز، که سپرده‌های بانکی را محملی با بازده منفی می‌یابند، برای حفظ قدرت خرید دارايی‌های نقدی خود به بازارهای دیگر، از جمله به بازار ارز و سکه روی می‌آورند یا «ملک بازی» می‌کنند. در حقیقت، یکی از دلایل عقب‌نشینی سیاست‌گذاران پولی کشور در ماجرای نرخ بهره و افزایش سود سپرده‌های بانکی، شوک‌هايی بود که به بازار ارز و سکه وارد شد و ضرورت تجدید نظر در نرخ سود سپرده‌ها را به نمایش گذاشت.

از سوی دیگر، استدلال تولیدکنندگان نیز موجه و قابل درک است. واقعیت این است که در شرایط کنونی کمتر بنگاهی را می‌توان یافت که از بازده لازم برای پرداخت بهره بیست و چند درصدی برخوردار باشد. اکثریت بزرگ بنگاه‌های اقتصادی، که با ظرفیت نازل و هزینه تمام شده بالا فعالیت می‌کنند و فشار سنگین هدفمندشدن یارانه‌ها و تحریم‌ها را نیز بر دوش دارند، با نرخ‌های بهره 12 و 14 درصدی نیز در دخل و خرج خود مانده بودند، چه رسد به بهره 21 تا 28 درصدی.

شیوع سیاست تعدیل نیرو در کارخانه‌ها و تعطیلی و ورشکستگی تعداد روزافزونی از بنگاه‌های تولیدی نشانه آشکاری از شرایط متزلزل و آسیب‌پذیر آنها است. اما چه می‌توان کرد تا هم بازار پول کم و بیش آزاد بماند و هم تولید داخلی لطمه نبیند؟ بعضی از کارشناسان حذف قیمت‌های دستوری در بازار کالا و آزادسازی قیمت‌های فروش را چاره‌کار می‌دانند. به اعتقاد آنها مشکل اصلی هنگامی آغاز شد که سیاست‌گذاران، به منظور کاهش شوک‌ها در بازار ارز و طلا، تصمیم به آزادسازی نسبی بازار پول و نرخ بهره گرفتند، بی‌آنکه این آزادسازی را به بازار کالا و قیمت‌های فروش نیز تعمیم دهند. جلوگیری از بالا بردن قیمت‌ها توسط تولیدکنندگان، در شرایطی که هزینه‌های تولید آنها افزایش می‌یافت، به آن معنی بود که دولت تصمیم گرفته تا با فشار بر تولیدکننده، تورم افسارگسیخته را مهار کند. این سیاست بود که تولیدکنندگان را در وضعیت دشواری قرار داد و صدای اعتراض آنها را بلند کرد. اما اگر تولیدکنندگان می‌توانستند، در صورت وجود تقاضا، قیمت فروش کالاهای خود را در پی افزایش نرخ بهره بالا ببرند و مانع قانونی بر سر این کار وجود نمی‌داشت، قاعدتا دیگر دلیلی برای اعتراض به نرخ‌های بهره بالاتر باقی نمی‌ماند.(1)

بی‌تردید این دیدگاه نکته پر اهمیتی را به سیاست‌گذاران یادآوری می‌کند. آزادسازی بازار پول و افزایش نرخ بهره و در همان حال تحمیل قیمت‌های دستوری و بگیر و ببند تعزیراتی در بازار کالا، بنگاه‌های تولیدی را در منگنه‌ای قرار می‌دهد که دیر یازود آنها را از نفس خواهد انداخت. این سرنوشت همه سیاست‌هايی است که به هم پیوستگی و ارتباط متقابل میان اجزای مختلف یک اقتصاد را نادیده می‌گیرند و حل و فصل موضعی مشکلات حاد شده را کافی و کارساز می‌پندارند.

اما آیا به راستی آزادسازی بازار کالا می‌تواند مشکل تولیدکنندگان را برطرف کند؟ به بیان دیگر آیا در صورت آزادسازی قیمت‌ها نگرانی بنگاه‌های تولیدی ما از افزایش نرخ بهره موجبی نخواهد داشت؟ پاسخ این سوال متاسفانه مثبت نیست. دست کم می‌توان گفت که این راهکار گرهی از مشکلات تولید کالاهای «قابل مبادله» (Tradable) - یعنی بخش اعظم کالاهای صنعتی و کشاورزی ما – نخواهد گشود.

در یک «اقتصاد بسته»، آزادسازی قیمت‌ها می‌تواند در انتقال هزینه‌های افزایش یافته تولید به مصرف‌کنندگان کارساز باشد. اما در اقتصادهايی که با بازارهای خارجی ارتباطی گسترده دارند، جبران هزینه‌های بالاتر تولید از طریق افزایش قیمت‌های فروش با محدودیت‌های آشکار مواجه است. در کشور ما که واردات به عنوان حربه‌ای برای مهار تورم به کار گرفته می‌شود (و حکمت فرش قرمزی که برای صادرکنندگان خارجی گسترده ایم نیز در همین واقعیت نهفته است)، این محدودیت‌ها دو چندان خواهد بود.

بی‌تردید آزادسازی بازار کالا اقدام مثبتی است که در تخفیف مشکلات تولید موثر خواهد بود.

 اما تصور اینکه توانايی تولیدکنندگان در افزایش قیمت کالاهایشان، لطمه‌ای را که بهره‌های کمرشکن به آنها وارد می‌كند جبران خواهد کرد، ساده‌انگارانه است. این تصور ناشی از نادیده گرفتن ویژگی‌های یک «اقتصاد باز» و رقابت بی‌امانی است که میان تولیدکنندگان داخلی و خارجی برای فروش در آن جریان دارد و حاصل غفلت از ارتباط متقابل میان بازارهای آزادسازی شده پول و کالا با بازار مدیریت شده ارز و نرخ‌های دستوری آن.

تولیدکنندگان ما تنها با یکدیگر رقابت نمی‌کنند، رقبای قدرتمند از چهار گوشه جهان نیز در کمین بازارهای آنها نشسته‌اند. افزایش قیمت کالاهای داخلی قدرت رقابت تولیدکنندگان خارجی را که هم اکنون نیزتولیدات داخلی را به حاشیه رانده‌اند، بازهم بالاتر خواهد برد و سهم بزرگ‌تری از بازار داخلی را در اختیار آنها قرار خواهد داد. حساسیت سیاست‌گذاران نسبت به افزایش نرخ ارز و جلوگیری از اصلاح نرخ‌های برابری متناسب با تفاضل تورم داخلی و خارجی، این امر را اجتناب‌ناپذیر می‌كند.

خطر از دست دادن بازار فروش تهدیدی است که بالا بردن قیمت‌ها به منظور جبران افزایش نرخ بهره را به گزینه‌ای نامطلوب و نقض غرض بدل می‌کند. راه حل منطقی‌تر در شرایط کنونی، اتخاذ تدابیری است که نرخ بهره تسهیلات تولیدی را کاهش دهد، بی‌آنکه سپرده‌گذاران بانکی را تنبیه کند و آنها را به سوی بازارهای غیرمولد و فعالیت‌های قمارگونه سوق دهد. تدوین و اجرای سیاست‌های ناظر به این اهداف بی‌تردید کار آسانی نخواهد بود. اما عملکرد کشورهايی که طی سه دهه اخیر شکوفايی تولید و رشد سریع اقتصادی را تجربه کرده‌اند نشان می‌دهد که حمایت از تولید، بی‌آنکه به اختلال در بخش‌ها و شاخه‌های دیگر اقتصاد منجر گردد، هدفی دست نیافتنی نیست.

1- «هزینه‌های بازارهای ناهمگون.» دنیای اقتصاد. شنبه 6 خرداد 1391

جهان صنعت: اقتصاد در چاه نقدینگی سرگردان
«اقتصاد در چاه نقدینگی سرگردان» عنوان سرمقاله روزنامه جهان صنعت به قلم ستاره شهریاری است كه در آن مي‌خوانيد:

زجری که اقتصاد ایران از نقدینگی سرگردان می‌کشد پایان ندارد چراکه تنها سود و بازده کوتاه‌مدت است که مقصد سرمایه‌گذاران را تعیین می‌کند.

رشد نقدینگی در دست جامعه که مکان امنی برای سرمایه‌گذاری بلندمدت نمی‌یابد، چند سالی است به عنوان عامل افزایش آسیب‌پذیری اقتصاد ایران مطرح می‌شود.نقدینگی سرگردان هربار سر از بازاری در می‌آورد و خبر نمی‌دهد مقصد بعدی آن کجاست؛ بازار پول، طلا، ارز، مسکن یا بورس؟

در شرایط کنونی، افزایش روز افزون فشار تورمی بر اقتصاد خانوار این عامل را تشدید و تقویت می‌کند، نیاز جامعه به وجه نقد در دورانی که قیمت‌ها روز به روز بالاتر می‌رود، افزایش اقبال به سفته‌بازی و کسب بازده کوتاه‌مدت را در مقابل کاهش ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران توجیه می‌کند.

نبود حوزه‌های قوی و با ثبات سرمایه‌گذاری در کشور از جمله دلایل سرگردانی نقدینگی مطرح است و در این میان به بورس بیش از سایر بازارها خرده گرفته می‌شود چراکه از این بازار انتظار می‌رود با افزایش جذابیت برای سرمایه‌گذاران، نقش بیشتری در جذب سرمایه‌های نقدی جامعه داشته باشد.

اما چگونه است که بورس تا‌کنون در این امر ضعیف عمل کرده است؟ آیا توسعه و تنوع ابزارهای مالی برای جذب سرمایه‌گذاران با درجات ریسک‌پذیری متفاوت تا‌کنون کافی نبوده است؟

به نظر می‌رسد محاصره اقتصاد کشور توسط عوامل تهدید‌کننده از جمله تحریم‌ها، کاهش امنیت سیستم بانکی و نیز نقدینگی سرگردان، اعتماد عمومی به سرمایه‌گذاری را خدشه‌دار کرده باشد.

در شرایط فعلی ترجیح جامعه به این است که به سفته‌بازی و کسب بازدهی کوتاه‌مدت از نقدینگی بسنده کند و در مقابل از ایمنی در اختیار بودن وجه نقدش آرامش داشته باشد.

گسترش صنعت: تغییر برنامه‌های وزارت راه
«تغییر برنامه‌های وزارت راه»عنوان سرمقاله روزنامه گسترش صنعت به قلم بابک حاجیان است كه در آن مي‌خوانيد:

از امروز مرحله نخست ثبت‌نام مسکن ویژه تهران در شهر جدید پردیس آغاز می‌شود و براساس آن ۷۵هزار واحد مسکونی تا ۱۸ ماه آینده ساخته خواهد شد.

قرار است این برنامه در سایر کلانشهرهای کشور نیز اجرا شود تا به این ترتیب بین عرضه و تقاضای مسکن تناسب ایجاد شده و به دنبال آن هم بازار معاملات و هم بازار اجاره مسکن ساماندهی شود. این اقدام هر چند دیرهنگام است، اما به طور قطع تغییر سیاست‌های وزارت راه و شهرسازی به‌عنوان متولی ساخت‌وساز کشور را باید به فال نیک گرفت. متاسفانه یکی از برنامه‌های اشتباه این وزارتخانه در چند سال اخیر دستوری کردن بازار مسکن بدون هیچ پشتوانه قانونی بوده است.

در دو سال اخیر دو برنامه برای کنترل بازار اجاره‌بهای کشور طراحی و اجرا شد؛‌بسته حمایتی اجاره‌بها و طرح بلوک‌بندی. در مورد گزینه اول تبلیغات گسترده‌ای صورت گرفت و قرار شد با تعیین سقف برای افزایش نرخ اجاره‌بها و دو ساله شدن قراردادها، این بخش ساماندهی شود.

اما آنچه در پایان تابستان رقم خورد بر خلاف سخنان مسوولان وزارت راه و مطابق با پیش‌بینی کارشناسان بود، به عبارت دیگر قیمت‌ها از ۲۰ تا ۵۰ درصد افزایش یافت. گزینه دوم یعنی بلوک‌بندی نیز تاکنون نتوانسته گره‌ای از مشکلات متعدد بازار اجاره‌بها را باز کند و براساس مشاهدات میدانی نرخ اجاره‌بها در مقایسه با پارسال حداقل دو برابر شده است. اصولا دخالت مستقیم دولت در بازار مسکن همواره نتیجه چندانی در بر نداشته است، در عوض حضور در این بخش آنهم به‌صورت غیرمستقیم می‌تواند نتایج اثربخش و طولانی مدتی را به‌دنبال داشته باشد.

مصداق بارز این رویه نیز تصمیمات اخیر دولت در اجرای طرح ویژه مسکن برای کلانشهرهای کشور است. در این طرح برخلاف طرح مسکن مهر، دولت نقش چندانی نداشته و فقط امور تصدیگری را برعهده دارد. در طرح مذکور محوریت با بخش خصوصی است، ‌اقدامی که به‌طور قطع می‌تواند راهکار بسیار مناسبی برای رفع دغدغه‌های مردم درخصوص داشتن «سرپناه مناسب» باشد.

در حال حاضر حدود ۲۴ درصد از جمعیت کشور را مستاجران تشکیل می‌دهند، قشری که با امیدواری خاصی اقدامات دولت در بخش مسکن را به نظاره نشسته و آنرا پیگیری می‌کنند. هر چند در دو سال اخیر وضعیت بازار مسکن به‌گونه‌ای رقم خورده تا انتظارات آنها برآورده نشود، اما تغییر برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی روزنه‌ای امید برای مستاجران به‌شمار می‌رود. قطعا با تداوم برنامه‌های کنونی (ساخت مسکن ویژه و طرح مهر) فصل نقل‌وانتقال سال آینده دیگر خبری از اجاره‌بها نجومی نیست و به‌دلیل آنکه بین عرضه و تقاضا تناسب برقرار شده پیش‌بینی کاهش قیمت‌ها هم دور از ذهن نخواهد بود.

جام جم: ادامه راه با نيم قرن تجربه
«ادامه راه با نيم قرن تجربه» عنوان سرمقاله روزنامه جام جم به قلم مهدي فضائلي است كه در آن مي‌خوانيد:

اين كه نهضت امام خميني (ره) نقطه عطف دوران غيبت است و اين دوران را مي‌توان به قبل و بعد از نهضت امام(ره) تقسيم كرد، يك حقيقت است. نهضتي كه با شخصيت جامع حضرت روح‌الله پيوندي ناگسستني دارد و شخصيتي كه در واقع يك مكتب است و فقه، فلسفه، عرفان، سياست، مديريت و اخلاق را مي‌توان در اين مكتب آموخت و تبلور عيني آن را به نظاره نشست.

امام خميني(ره) چه كرد؟ پرسش كوتاهي است كه پاسخ آن در يك يادداشت به مثابه گنجاندن آب دريا در فنجان است! بيش از يك دهه پيش، رهبر فرزانه انقلاب اهداف تحقق نهضت امام را در جمع كارگزاران نظام برشمردند و اين اهداف را به 5 مرحله 1) انقلاب اسلامي 2) تشكيل نظام اسلامي 3) ايجاد دولت اسلامي 4) ايجاد كشور اسلامي و 5) تشكيل دنياي اسلام تقسيم كردند.

بر اين اساس، بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران در دوران نظام ستمشاهي و طاغوت و در عصري كه «دين» بين مبارزين، افيون جامعه تلقي مي‌گشت و بين قاطبه مردم، زدودن دين از صحنه اجتماع، لازمه دست‌يافتن به توسعه و تمدن برشمرده مي‌شد، انقلاب اسلامي را پايه‌گذاري نمود و سپس آن را به مطالبه‌اي عمومي تبديل كرد و با مديريت و راهبري الهي سرانجام آن را در بيست‌ودوم بهمن سال 57 به ثمر نشاند تا اولين گام از گام‌هاي پنج‌گانه نهضت را محكم و استوار بردارد.

اين مرحله كه حدوداً 15 سال به طول انجاميد با موانع و مشكلات بسياري روبه‌رو بود كه عبور از آنها جز با اعتماد كامل به وعده‌هاي الهي ممكن نبود. اعتمادي كه در همه دوران زندگي امام چون خورشيد مي‌درخشيد و ديگران نيز از نور و حرارت آن بهره‌مند مي‌شدند.

پس از پيروزي انقلاب اسلامي، مرحله دوم انقلاب يعني پايه‌گذاري «نظام اسلامي» آغاز شد. مرحله‌اي كه شايد در وهله اول مرحله‌اي سهل‌الوصول و در دسترس قلمداد مي‌شد اما با سر برآوردن جريان‌هاي رنگارنگ و ايسم‌هاي مختلف، معلوم شد حتي برخي از آنهايي كه ظاهراً با نهضت امام همراه بودند، يا از ابتدا اعتقادي به حاكميت اسلام نداشتند و يا سلطه انديشه‌هاي غيراسلامي آنها را در امكان تشكيل نظامي مبتني بر احكام اسلام، با ترديد روبه‌رو كرده بود.

در اين مرحله بار ديگر امام خميني(ره) با همان صلابت و همان توكل هميشگي «جمهوري اسلامي، نه يك كلمه كم، نه يك كلمه زياد» را مطرح و سپس بستر تدوين قانون اساسي براساس آموزه‌هاي اسلام را فراهم كردند.

حضرت امام در دوران ده ساله رهبري جمهوري اسلامي ايران، با مديريت بي‌نظير بحران‌هاي مختلف كه هر كدام براي ساقط كردن نظامي كفايت مي‌كرد، نظام نوپاي اسلامي را مستحكم و اسباب پايداري آن را فراهم كردند.

به موازات تحقق اين دو مرحله، امام تحولات مهم ديگري را نيز رقم مي‌زدند. روشن كردن چراغ اميد در دل ملت‌هاي مسلمان براي خروج از زير يوغ نظام‌هاي مستبد، ترسيم راه طولاني پيش‌رو براي تحقق ديگر مراحل نهضت و تقويت روحيه خودباوري و اعتماد و عزت نفس براي پيمودن بقيه راه در دل ملت ايران از جمله اين تحولات است.

نگاه به راه طولاني، دشوار، ناهموار و به نظر ناپيمودني كه پشت سر گذاشته‌ايم، ما را سرمست از توانستن مي‌كند و راه طولاني‌تر، پيچيده‌تر و تجربه نشده پيش‌رو ممكن است ما را دچار حيراني نمايد. بايد مراقب بود نه آن سرمستي مارا به آفت غرور مبتلا كند و نه اين حيراني، ما را به يأس. در واقع مسير نزديك به نيم قرني كه پيموده شده، يعني 15 سال دوران انقلاب و 33 سال تشكيل نظام اسلامي سرمايه گرانبهايي است براي پيمودن راه پيش رو و تحقق مراحل باقيمانده. و بدانيم آنچه موجب شده طي اين 48 سال، از سنگلا‌خ‌ها و گردنه‌هاي صعب‌العبور، سربلند گذر كنيم، همان‌ها ما را در ادامه راه سربلند خواهد كرد و آنها چيزي نيست جز تمسك به اسلام،‌ اعتماد به وعده‌هاي الهي، وحدت و همبستگي و در كنار همه اينها نعمت امامت و رهبري.