ترفند جدید هندی‌ها در مبادله نفتی با ایران

جایپال ردی، وزیر نفت هند می‌خواهد به جای پول نفت به ایران کالای هندی بدهد. يك پايگاه خبري از تصميم هند براي عدم استفاده از دلار در معاملات نفتي با ايران خبر داد: «اكونوميك‌تايمز» در خبري نوشته است: «هند قصد دارد هزينه نفت وارداتي از ايران را با واحد پول خود (روپيه) پرداخت كند.»
 
«هالك‌بانك» تركيه كه پيش از اين مسوول‌تسويه حساب بدهي نفتي هند به ايران بود، دو روز پيش اعلام كرد خود را از اين موضوع كنار خواهد كشيد. ايران روزانه حدود 310هزار بشكه نفت به هند مي‌فروشد كه بالغ بر يك ميليارد دلار ارزش دارد. پس از متوقف شدن تبادلات مالي ايران در بانك پاياپاي آسيايي، معضل بازپرداخت پول نفت ايران به موضوعي پيچيده در روابط دو كشور تبديل شده است. 

بدهي نفتي دهلي به تهران، چند ماه پيش به بيش از پنج ميليارد دلار رسيد. با تهديد ايران براي توقف صادرات نفت به اين كشور، بانك تركيه‌اي «هالك‌بانك» به‌عنوان انتقال‌دهنده بدهي نفتي هند به ايران معرفي شد. مدير امور بين‌الملل شركت ملي نفت چندي پيش از تسويه‌حساب كامل بدهي نفتي هند خبر داده بود. با تحريم بانك مركزي ايران توسط آمريكا، بانك تركيه‌اي از تصميم خود براي خروج از تبادلات مالي ايران و هند خبر داده است. 

سفر هیات هندی به تهران- 26 دی
پايگاه خبري «ساماي ليو» هند از اعزام يك هيات هندي به تهران براي مذاكره در مورد نحوه پرداخت نفت ايران خبر داده و خبرگزاري فارس هم اين خبر را روي خروجي خود قرار داده است: «يك مقام هندي اعلام كرد كه بيست‌وششم دي، هياتي از هند براي بررسي نحوه پرداخت پول نفت ايران، به تهران سفر مي‌كند.»
 
اين مقام هندي از احتمال فشار آمريكا بر بانك تركيه‌اي خبر داده است.«ساماي ليو» طرح هيات‌ هندي را هم افشا كرده است: «شركت ملي نفت ايران در بانك‌هاي هندي، چند حساب بانكي به روپيه بازگشايي مي‌كند و مي‌تواند از پول نفت صادراتي خود به هند براي خريد اقلام مربوط به راه‌آهن و كالاهاي ديگر استفاده كند.»
 
به نوشته اين پايگاه خبري، ايران نمي‌تواند از پول نفت صادراتي خود براي سرمايه‌گذاري در هند يا خريد سهام شركت‌ها استفاده كند: «با اين طرح، بانك مركزي ايران از جريان معاملات نفتي دو كشور حذف مي‌شود و به‌اين ترتيب، هند از مجازات‌هاي آمريكا در امان مي‌ماند.» براساس اخبار منتشر شده مقامات هندي حتي در حال تهيه فهرستي از بايدها و نبايدهايي هستند كه ايران مي‌تواند با پول نفت خود انجام دهد.
 
مسکو همکاری نکرد
ماجراي همكاري نكردن مسكو براي كمك به ايران درخصوص تسويه پول نفت صادراتي به هند را از زبان رسانه هندي بخوانيد: «انتقال پول نفت ايران از طريق بانك‌هاي روسي نيز در جريان ديدار نخست‌وزير هند با مقامات روسي مطرح شد، اما مسكو به بهانه پيچيدگي‌هاي اين مساله، تمايلي نسبت به آن نشان نداده‌ است.»
 
اين رفتار روس‌ها در مورد ايران تازگي ندارد. با اين‌همه مقام گفت‌وگوكننده با سايت خبري «ساماي ليو» هند تاكيد كرده است كه واردات نفت از ايران متوقف نمي‌شود مگر آنكه تنگه هرمز بسته شود.» اكونوميك‌تايمز هم در گزارشي در مورد جلسه شانزدهم دي‌ هيات هندي با مقامات نفتي ايران نوشته است: «اين هيات موضوع پرداخت پول نفت ايران به روپيه را در آن جلسه پيگيري خواهد كرد. در اين جلسه همچنين در مورد تامين نفت بدون وقفه هند توسط ايران مذاكره خواهد شد. 

هند وابستگی‌اش را به نفت ایران کم می‌کند
همزمان با برنامه هندي براي سفر به ايران مقامات اين كشور از آمريكا خواسته‌اند تا هند را از شمول تحريم‌هاي مصوب عليه موسسات مالي طرف قرارداد با بانك مركزي ايران كه به معناي تحريم نفتي ايران است، مستثنا كند اين خبر را «فارس» به نقل از روزنامه «تايمز» هند، منتشر كرده است. منبع ناشناسي كه اين خبر را به روزنامه هندي داده در عين حال تاكيد كرده هند براي كاهش وابستگي‌اش به نفت ايران تلاش خواهد كرد. قرار است رنجان ماتاي، وزيرخارجه هند به واشنگتن برود و با مقامات آمريكايي گفت‌وگو كند؛ به نوشته اين روزنامه مشاور امنيت ملي هند هم روز جمعه گذشته با سفير آمريكا در دهلي‌نو ديدار كرده است. 

موضع مجلس درباره تصمیم هند
نكته مهم در گزارش رسانه‌هاي هند در مورد چگونگي بازپرداخت پول نفت صادراتي ايران، اين جمله است: «شركت ملي نفت ايران قصد دارد قرارداد جديد فروش نفت خود به هند را براساس واحد پول روپيه تنظيم كند و براي اين منظور مي‌تواند از راه‌هاي غيراستراتژيك براي دريافت پول استفاده كند.»
 
اگر اين موضوع صحت داشته باشد تبعات خوبي براي مبادلات نفتي و اقتصاد ايران نخواهد داشت.

خبرنگار ما از عماد حسيني، سخنگوي كميسيون انرژي مجلس مي‌پرسد: 
آيا مجلس از تصميم شركت ملي نفت براي تنظيم قراردادهاي جديد نفتي با هند بر مبناي روپيه مطلع هست؟
خير، ما مطلع نيستيم. نمي‌دانيم چنين چيزي صحت دارد يا خير. 

چنانچه اين موضوع صحت داشته باشد و ايران مجبور شود به جاي دلار يا ارزهاي بين‌المللي، فقط روپيه بگيرد و با آن هم فقط كالاي هندي بخرد چه تبعاتي براي اقتصاد ملي به همراه خواهد داشت؟
ورود كالاهاي هندي، توليد كشور را با چالش مواجه خواهد كرد. ما تجربه ورود كالاهاي چيني و تاثيرش بر اقتصاد ملي را داريم. حالا اگر قرار باشد به جاي پول نفت كالاهاي هندي كه كيفيت پايين‌ترين هم دارند به كشور وارد شود، توليد در كشور لطمه خواهد خورد. 

آيا اين مساله ذخاير ارزي كشور را با مشكل مواجه نمي‌كند؟
ايران حدود 400هزار بشكه در روز نفت به هند صادر مي‌كند؛ يعني حدود 20درصد نفت صادراتي‌اش. با توجه به اينكه بيشتر درآمد ارزي كشور از صادرات نفت تامين مي‌شود قطعا اگر قرار باشد به‌جاي پول نفت، كالا به كشور بيايد اقتصاد كشور را به چالش خواهد كشيد. 

با اين اوصاف به نظر شما بازار ارز دوباره دچار تنش نخواهد شد؟
اگر اين اتفاق بيفتد 20درصد ذخایر دلاری فعلي‌مان را در خزانه نخواهيم داشت، اين مساله بازار ارز كشور و كل سيستم بانكي را با چالش مواجه مي‌كند. 

نرسي قربان: انتخاب‌مان محدود‌ می‌شود
نرسي قربان، تحليلگر ارشد بازار نفت درباره تبعات تصميم هند براي تسويه حساب پول نفت ايران با روپيه مي‌گويد: «اول بايد ديد كه مي‌توان روپيه را به دلار يا ارز ديگري مثل يورو در همان هند تبديل كرد يا خير. اگر بتوان به دلار تبديل كرد كه مشكلي نيست. ولي اگر قرار باشد با روپيه تنها بتوان جنس هندي خريد، به معناي آن است كه ايران مي‌تواند فقط از يك اقتصاد خريد كند.»
 
نرسي قربان اين پيشنهاد هندي‌ها را به معناي معامله پاياپاي مي‌داند: «با اين پيشنهاد ما محدود مي‌شويم و نمي‌توانيم درباره قيمت‌ كالاهاي هندي و حتي كيفيت آن حق انتخاب داشته باشيم.» 

وي در پاسخ به اين پرسش كه آيا شركت ملي نفت مي‌تواند قرارداد فروش نفت را به روپيه تنظيم كند، مي‌گويد: «نمي‌دانم چطور امكان دارد. چون قراردادهاي نفتي بايد براساس دلار تنظيم شود. البته مي‌توان به هنگام تحويل پول نفت، آن را به ارز ديگري با نرخ روز برابري دلار دريافت كرد.» اگر ايران شرط هند را براي معامله پاياپاي نفت بپذيرد، بايد منتظر كالاهاي هندي بود! 

باز هم ردپای عربستان
هر چند آژانس بين‌المللي انرژي از صادرات دو ميليون و 530 هزار بشكه‌اي نفت ايران در 9 ماهه نخست سال 2011 خبر داده و اعلام كرده است كه 65درصد اين نفت بر كشورهاي آسيايي رفته اما خبرگزاري بلومبرگ در خبري نوشته است: «برخي مشتريان آسيايي نفت ايران درصدد افزايش خريد نفت مورد نياز خود از منابع ديگر مثل عربستان هستند.»
 
هند در 9 ماهه اول 2011، روزانه 310 هزار بشكه نفت از ايران خريده است كه معادل 12درصد كل صادرات نفت ايران است. عربستان در بحران چهار ماه پيش، آمادگي خود را براي جايگزيني نفت ايران در بازار هند، اعلام كرده بود. حالا پيچ سخت دوم در رابطه نفتي ايران و هند آغاز شده است.