از سال ۲۰۱۹ ارزش پول لبنان در حال سقوط است و طی کمتر از دو سال بیش از ۸۰ درصد ارزش خود را از دست داده است. بانکهای این کشور برای محافظت از ذخایر خارجی رو به کاهش، اقدام به کنترل و ایجاد محدودیت در برداشت از حسابها و انتقال وجه کردهاند و این وضعیت هم بسیاری از کسبوکارها را به ورشکستگی کشانده است. در چنین وضعیتی نرخ بیکاری و تورم هم در دو سال اخیر افزایش یافته و وضعیت زندگی دهها هزار نفر به زیر خط فقر سقوط کرده است.
معترضان در میدان النور در طرابلس به سوی نیروهای ارتش سنگ پرتاب کردند و ارتش نیز برای متفرق کردن آنان گاز اشک آور شلیک کرد.
مصیب نعیمی کارشناس مسائل لبنان در گفتگو با فرارو تشریح کرد
مصیب نعیمی کارشناس مسائل لبنان گفت:این تظاهراتی که در چند روز گذشته در بیروت برپا شده و برخی از وزارت خانهها و ساختمانهای دولتی نیز به اشغال معترضان درآمده کاملا برنامه ریزی شده بود، چرا که مردم عادی لبنان هیچ زمانی به اماکن عمومی این کشور صدمه نخواهند زد، اما علیرغم اینکه، این اعتراضات به دنبال ملتهب کردن بیشتر فضای سیاسی لبنان بود، ولی با توجه به اقداماتی که حزب الله و جریان ۸ مارس انجام دادند، در عمل این فتنه انگیزی در لبنان نیز خنثی شد، در حال حاضر اوضاع در مناطقی که نیروهای مقاومت حضور دارند چه در بیروت و چه در جنوب و سایر نقاط بسیار آرام است، بنابراین لبنان بعد از این شوکی که در یک هفته گذشته تجربه کرده، شرایط جدیدی را از سر خواهد گذراند.
تحولات داخلی لبنان و ارتباط آنها با دومینوی استعفای سیاسیون لبنانی
اینطور به نظر میرسد که دو دسته از مولفههای داخلی و بین المللی (با محوریت تاکید بر انجام اصلاحات ساختاری در لبنان)، در استعفای دومینو وارِ سیاسیون و دولتمردان لبنانی در روزهای اخیر تاثیر داشته اند. برخی سیاسیون لبنانی مایل نیستند حالا که نارضایتیها از هیات حاکمه در این کشور به اوج خود رسیده، عضوی از آن باشند.
برخی معترضان هم در میدان «شهدا»ی بیروت تصاویری مقوایی از طبقه سیاسی حاکم لبنان را بر چوب کرده بودند و فریاد میزدند که اینها مقصر انفجار و وضعیت فعلی ما هستند.
بررسی رفتار رئیس جمهور فرانسه در سفر به لبنان نشان می دهد که وی از موضع بالا با مقامات این کشور برخورد داشته است. مکرون مقامات لبنانی را تهدید کرد که اگر اصلاحات سیاسی را اجرا نکنند خود شخصاً وارد عمل خواهد شد.
بر اساس گزارش ها، بسیاری از مردم بیروت خواستار تحقیق یک گروه مستقل بینالمللی درباره انفجار هستند؛ خواستهای که رئیسجمهور فرانسه از آن حمایت کرده، اما رئیسجمهور لبنان مخالف آن است.
میخواهند این ملت را با گرسنگی بکُشند و تحقیر و ذلیل کنند، ولی ما هرگز اجازه نخواهیم داد چنین مسئلهای برای ملت ما رخ دهد. متوسل شدن آمریکا به قانون قیصر، دلیلی بر پیروزی سوریه در جنگ نظامی و میدانی است، زیرا این (قانون قیصر) آخرین سلاح آمریکا است. همپیمانان سوریه که از آن در جنگ امنیتی و نظامی حمایت کرده و درکنارش ایستادند، هرگز سوریه را در جنگ اقتصادی تنها نخواهند گذاشت.
مصیب نعیمی کارشناس مسائل لبنان در گفتگو با فرارو تشریح کرد
نعیمی کارشناس مسائل لبنان با تاکید بر اینکه عمده ثروت در این کشور در اختیار عدهای خاص است، بیان داشت: طرفداران سعد حریری و اطرافیان سمیرجعجع قسمتی از داراییها لبنان را در اختیار دارند و با همین اهرم به دنبال مقاصد سیاسی خود هستند، این افراد که در لبنان جریان ۱۴ مارس را تشکیل میدهند، چند وقتی است که با هم به اختلاف خوردهاند و به همین خاطر است که دولت را نیز از دست دادند، با توجه به این موضوع آنها این وضعیت ملتهب در لبنان را به وجود آوردهاند، تا بتوانند دوباره به قدرت راه پیدا کنند.
با این حال، مدت این معافیتها اخیرا کمتر شده است. آمریکا مدت معافیتهای عراق را به یک ماه محدود کرده و گفته یک ماه دیگر، در صورت تشکیل یک «دولت معتبر» در عراق، تمدید این معافیتها را بررسی خواهد کرد. برخی ناظران این موضع را تلاشی از جانب آمریکا برای تسریع روی کار آمدن دولت مصطفی کاظمی ارزیابی کردند. آب و هوای عراق در حال گرم شدن است و چنانچه آمریکا یک ماه دیگر از طریق قطع معافیتها به خاموشیهای مکرر برق در عراق دامن بزند، ناآرامیها در عراق مجددا شروع خواهد شد. برخی ناظران معتقدند که آمریکا ممکن است در ایران نیز گزینه دامن زدن به ناآرامیها را در پیش گرفته باشد.
در لبنان چه خبر است؟
«بحران اقتصادی و نقدی، که بعد از جنبش ۱۷ اکتبر تا حدود زیادی وخیمتر شد، تاثیرات بزرگی بر اوضاع معیشتی و زندگی لبنانیها برجای گذاشت. سپس، بحران ویروس کرونا آمد و بحران {اقتصادی} را به نحو بسیار چشمگیری بدتر کرد. اغلب کسب و کارها و فعالیتهای اقتصادی متوقف شد. امری که به تعطیلی موسسات تجاری، صنعتی و خدماتی متعدد و همچنین به اخراج تعداد زیادی از کارگران و کاهش حقوق برخی از آنها منجر شد.»
اعتراضات لبنان در شرایطی تشدید شد که سیاستمداران این کشور هنوز نتوانستهاند دولت جدیدی به جای دولت نخست وزیر مستعفی انتخاب کنند. حسان دیاب، از سوی رئیس جمهور لبنان مامور تشکیل کابینه جدید شده، اما به دلیل اختلافات فرقهای هنوز نتوانسته وزرای کابینه خود را معرفی کند.
حزبالله لبنان اخبار منتشر شده درباره پیام فرانسه به دبیرکل این جنبش را تکذیب کرد.
سایت روزنامه "ایندیپندنت عربی" به نقل از برخی ملاقات کنندگان سعد حریری گزارش داد، او قصد اتخاذ گامهایی ریشهای ازجمله اجتناب از فعالیتهای سیاسی در این مرحله و تمرکز روی امور داخلی جریان المستقبل (جریان سیاسی متبوع خود) را دارد.
اما جدای از مداخله خارجی، که به واسطه شبکههای اجتماعی تسهیل شده، این شبکهها به شکل چشمگیری آگاهی تودههای اجتماعی را بالا بردهاند. در این میان، بسیاری از اطلاعات درست و غلط به سرعت در اختیار مخاطبان قرار میگیرند. اطلاعاتی که درباره اوضاع سیاسی یا اقتصای کشور به دست کاربران میرسد، فارغ از صحت و سقم آن، میتواند در بسیج تودههای عمومی علیه دولت سهم بسزایی داشته باشد. همین امر، شبکههای اجتماعی را به یک عامل تاثیرگذار در تحولات سیاسی تبدیل میکند.
در طول چند روز گذشته به دلیل تعطیلی بانکها و سایر مؤسسات عمومی واردکنندگان سوخت، گندم و دارو میگویند که در تأمین ارز خارجی با مشکل مواجه هستند.
آیت الله موحدی کرمانی با بیان اینکه آنها در کمین مردم لبنان هستند، اظهار داشت: آنها به اختلافات داخل لبنان دل بسته اند، اما مقاومت لبنان میتواند با اکثریتی که در مجلس این کشور دارد دولت تشکیل دهد، اما گرایشی به آن ندارد و مایل است قوانین و توافقاتی را که در حدود سی سال اخیر میان طیفهای لبنانی برقرار بوده است مراعات کند و شیعیان و حزب الله کماکان بازوی یاری همه لبنانیها باشند.
شبکه الحدث عربستان در اقدامی ضد ایرانی مدعی شده بود که مردم لبنان در تظاهرات علیه جمهوری اسلامی ایران شعار داده اند که این نقشه آن ها نیز نقش برآب شد.
اعتراضات در عراق و لبنان ادامه دارد
از سوی دیگر، حامیان حریری از استعفای او استقبال کردند. به محض اعلام استعفای نخست وزیر، رسانههای نزدیک به جریان حریری و همچنین رسانههای کشورهایی مانند عربستان از حریری تصویر بسیار مثبتی ارائه کردند. از دیدگاه این حامیان، حریری با استعفا، از دایره شعار «کُلُن یعنی کلن» (همه یعنی همه) خارج و با معترضان همراه شد.
لبنانیها از تداوم بحران اقتصادی خسته شدهاند و نخبگان سیاسی را مقصر میدانند. اما بعید است که اعتراضات به بهبود فوری اوضاع معیشتی منجر شود. چرا که نظام لبنان، با تمام نواقص و کاستیهایش، هیچ جایگزینی ندارد. زدوبندهای سیاسی ادامه خواهد داشت. لبنانیها فقط میتوانند امیدوار باشند که از حجم فسادها و ناکارمدیها کاسته شود. آنها هم مانند عراقیها گرفتار یک نظام سیاسی مبتنی بر سهمبری فرقهای و مذهبی هستند.