مشاجره بایدن و نتانیاهو

نزاع بین جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل بر سر رویکرد این رژیم به مذاکرات آتش‌بس، منعکس‌کننده تنش‌های داخلی فزاینده بین نتانیاهو و مقامات ارشد امنیتی اسرائیل بر سر مقاومت او در برابر توافق سریع با حماس است.

به گزارش دنیای اقتصاد به نقل از روزنامه نیویورک‌تایمز، بایدن علنا نتانیاهو را به خاطر عدم موافقت با آتش‌بس در غزه سرزنش کرده است. به گفته دو مقام اسرائیلی که خواستند نامشان فاش نشود، رهبران ارشد سازمان‌های اطلاعاتی و نظامی اسرائیل نیز به‌طور خصوصی از نخست‌وزیر به‌دلیل ارائه شرایط جدید در مذاکرات پرتنش ناامید شده‌اند.

برای هفته‌ها، مقامات امنیتی به‌طور خصوصی شکایت می‌کردند که نتانیاهو برای مذاکرات، از جمله با مطرح کردن ادامه فعالیت پست‌های بازرسی در امتداد یک بزرگراه استراتژیک در شمال غزه در طول هرگونه آتش‌بس، مانع‌تراشی می‌کند. در ماه مه، اسرائیل موضع خود را در این مورد ملایم کرده بود و امید به توافق را افزایش داد.

در آخر هفته، زمانی که یک شبکه خبری بزرگ اسرائیلی، کانال ۱۲، گزارش‌هایی از مشاجرات افشاشده بین نتانیاهو و روسای سازمان‌های اطلاعاتی خارجی و داخلی اسرائیل، موساد و شین‌بت، پخش کرد، دیگر این تنش‌ها در خفا نماند و برای همگان آشکار شد که چه اختلافاتی در درون کابینه وجود دارد.

کانال ۱۲ گزارش داد که روسای امنیتی نتانیاهو را به ممانعت از توافق متهم می‌کنند؛ درحالی‌که گفته می‌شود نخست‌وزیر آن‌ها را به مذاکره ضعیف متهم کرده است. نتانیاهو با اشاره به تصمیم خود مبنی بر اعزام مذاکره‌کنندگان به قاهره در آخر هفته برای ادامه مذاکرات، ناسازگاری حماس را عامل توقف مذاکرات به جای خود دانسته است. اما او اختلافات خصوصی با روسای امنیتی خود را رد نکرد و فقط از اینکه گزارش‌های درزکرده خود برای مذاکرات مضر است، شکایت کرد. نتانیاهو در ابتدای جلسه کابینه روز یکشنبه به وزرا گفت: «واقعیت این است که این حماس است که مانع از آزادی گروگان‌های ما می‌شود و همچنان با طرح کلی مخالفت می‌کند و نه دولت اسرائیل که آن را پذیرفته است.» حماس بار‌ها این ادعا را رد کرده است.

در داخل تیم امنیتی کابینه، بحث کمتری در میان تشکیلات اسرائیل درباره ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس و مذاکره‌کننده ارشد آتش‌بس که هفته گذشته در ایران به شهادت رسید، وجود دارد. ناامیدی بایدن از نتانیاهو تا حدی به ترور هنیه مربوط می‌شود که رئیس‌جمهور ایالات متحده گفته که «به چشم‌انداز توافق آتش‌بس کمکی نکرده است.»، اما در میان مقامات امنیتی اسرائیل، به گفته دو مقام اسرائیلی که نخواستند نامشان فاش شود، ارزیابی غالب این است که اگر نتانیاهو برخی از شروط خود را کنار بگذارد، باز هم می‌توان ظرف چند روز به توافق رسید. از نظر بسیاری از اسرائیلی‌ها، هنیه به‌عنوان رابطی برای همکاران قدرتمندترش در غزه بود و او حرف آخر را درباره موضع حماس درباره آتش‌بس نمی‌گفت.

نتانیاهو و حامیانش استدلال می‌کنند که اسرائیل نباید برای آتش‌بسی که به حماس اجازه می‌دهد تا از جنگ جان سالم به در ببرد، عجله کند و همچنین اسرائیل را ملزم می‌کند که صد‌ها زندانی حماس را در ازای گروگان‌های اسرائیلی که در ماه اکتبر اسیر شده‌اند، آزاد کند.

آریل کاهانا، مفسر روزنامه «اسرائیل هیوم»، روزنامه پیشرو جناح راست، هفته گذشته در ستونی نوشت، نخست‌وزیر «شایسته قدردانی ویژه» برای موقعیتش است. کاهانا گفت: «حماس همچنان غزه را کنترل می‌کند و بنابراین اگر جنگ پایان یابد و اگر صد‌ها اسیر آزاد شوند، فورا آن‌ها تقویت می‌شوند و شروع به فعالیت مجدد نظامی خواهند کرد.»، اما از نظر منتقدانش، نتانیاهو به دلایل شخصی و نه ناسیونالیستی دست به ممانعت از آتش‌بس می‌زند. ائتلاف حاکم نتانیاهو به قانون‌گذاران راست افراطی وابسته است؛ چراکه گفته‌اند در صورت موافقت او با توافقی که به حماس اجازه بقا بدهد، ائتلاف را ترک خواهند کرد. از آنجا که حماس آتش‌بس موقت را رد کرده است، نتانیاهو باید بین توافق و ثبات کابینه خود یکی را انتخاب کند. سیما کادمون، منتقد نخست‌وزیر، روز دوشنبه در ستونی نوشت: «اگر با نتانیاهو باشد، جنگ هرگز پایان نخواهد یافت.»

به گفته دو مقام اسرائیلی، نتانیاهو از بایدن می‌خواهد برای حل مشکل فعلی، تضمینی کتبی ارائه دهد درصورتی‌که حماس از تعهدات خود درباره آتش‌بس سرپیچی کند، با از سرگیری جنگ توسط اسرائیل مشکلی نخواهد داشت. امید این است که چنین توافق جانبی به نتانیاهو امکان دهد تا شرکای ائتلاف خود را متقاعد کند که آتش‌بس ممکن است موقتی باشد و به‌طور بالقوه به او اجازه دهد ائتلاف خود را حفظ کند.

بر اساس اکثر نظرسنجی‌ها از اواخر سال گذشته، اگر کابینه نتانیاهو سقوط کند، اسرائیل احتمالا با انتخابات زودهنگام روبه‌رو خواهد شد که نتانیاهو برای پیروزی در آن باید دو چندان تلاش کند. از دست دادن مقام، آسیب‌پذیری‌های سیاسی و حقوقی او را تشدید می‌کند: «او در حال حاضر به اتهام فساد در حال محاکمه است؛ فسادی که خود آن را رد می‌کند.» یکی از مقامات آمریکایی که به شرط ناشناس ماندن صحبت کرد؛ چراکه آن را موضوعی حساس می‌داند، از اظهارنظر درباره ایده ارائه تضمین کتبی بایدن خودداری کرد. اما این مقام گفت که پیش‌نویس توافق آتش‌بس از قبل حاوی پادمان‌هایی است که به اسرائیل اجازه می‌دهد در صورت نقض شرایط از سوی حماس از آتش‌بس خارج شود.

رهبری نظامی اسرائیل فاقد ملاحظات سیاسی نتانیاهو است و به‌طور خصوصی تصمیم گرفته است که معامله گروگان‌گیری باید در اسرع وقت نهایی شود تا جان گروگان‌ها نجات یابد؛ درحالی‌که ارتش برخی از گروگان‌ها را از طریق حملات و عملیات خاص نجات داده است، ژنرال‌های ارشد هفته‌ها پیش به این نتیجه رسیدند که اقدام نظامی بیشتر برای آزادی آن‌ها ممکن است خطر کشتن سایرین را به‌دنبال داشته باشد.

بیش از ۱۰۰ اسرائیلی، اعم از مرده و زنده، در غزه باقی می‌مانند و حداقل ۳۰ اسرائیلی طی چند هفته تحت شرایط احتمالی توافق آتش‌بس آزاد خواهند شد. رهبران نظامی همچنین می‌خواهند انرژی، منابع و نیرو‌های خود را به جای غزه روی مرز اسرائیل با لبنان متمرکز کنند. احتمال جنگ همه‌جانبه با حزب‌الله، پس از حمله‌ای مرگبار به اسرائیل که به کشته شدن ۱۲ نفر منجر شد، به‌شدت افزایش یافت و اسرائیل هم یکی از فرماندهان ارشد حزب‌الله را به شهادت رساند.

روز دوشنبه، اسرائیلی‌ها برای انتقام‌جویی و تهاجم به لبنان آماده شدند که بسیاری بیم آن دارند که جنگی گسترده‌تر را به دنبال داشته باشد؛ به‌ویژه که ایران نیز خود را آماده حمله تلافی‌جویانه به اسرائیل می‌کند. میانجی‌ها امیدوارند که آتش‌بس در غزه باعث آتش‌بس مشابه در لبنان شود. حزب‌الله گفته است تا زمانی که جنگ غزه ادامه داشته باشد به حملات خود ادامه خواهد داد.