اواخر هفته گذشته بود که وزیر بهداشت از افزایش تعداد مبتلایان به تب دنگی خبر داد. به گفته او، از سال ۹۵ تا ۲۶ اردیبهشت‌ماه امسال ۷۵ مورد ابتلا به این بیماری گزارش شد، اما از اردیبهشت‌ماه تا همین حالا – روز چهارشنبه – ۱۴۹ بیمار شناسایی شده‌اند؛ از این تعداد ۱۳۰ نفر سابقه سفر به امارات داشتند. او این را هم اضافه کرده بود که اقداماتی برای پاکسازی شهر‌های آلوده، افزایش مراقبت در مناطق و پایانه‌های مرزی و بررسی سلولوژیک برای رصد بیماران در حال انجام است. کشور‌های پاکستان، عراق، امارات و دیگر کشور‌های جنوب خلیج‌فارس آلوده هستند و مواردی از این بیماری در استان‌های جنوبی ایران و گیلان مشاهده شده؛ به گفته او آلودگی در خوزستان، مازندران و گلستان هم محتمل است.
به گزارش هم‌میهن، پیش از این معاون درمان وزارت بهداشت هم اعلام کرده بود که ۳۰ درصد افرادی که با علائم تب استخوان‌شکن به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، مبتلا به این بیماری‌اند؛ عمده آن‌ها مسافرانی بودند که از کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس آمده‌اند؛ بنابراین کسانی که از دوبی یا امارات وارد کشور می‌شوند، مراقب باشند.
اواسط آوریل ۲۰۲۴ باران‌های شدید باعث جاری‌شدن سیل در امارات متحده عربی شد و عمدتاً شهر‌های دوبی و شارجه، امارات شمالی و مناطق مختلفی از راس‌الخیمه را تحت‌تاثیر قرار داد. براساس اعلام مرکز ملی هواشناسی امارات، این شدیدترین بارندگی ثبت‌شده در این کشور طی ۷۵ سال گذشته بود. پس از جاری‌شدن این سیل، موجی از ابتلا به تب دنگی آغاز شد. پشه آئدس، ناقل این بیماری معمولاً پس از بارندگی‌های شدید تکثیر می‌شود.
تب بالای ۴۰ درجه و استخوان‌درد شدید، از علائم این بیماری است. حداکثر ۵ روز پس از اینکه پشه آلوده افراد را مورد گزش قرار دهد، علائمی، چون افت فشار خون، ضعف، بی‌حالی و در صورت حاد بودن منجر به خونریزی و حتی بستری می‌شود.
پشه «آئدس» معروف به ببر آسیایی، یکی از پشه‌های رایج در مناطق استوایی است به‌ویژه در مناطق آسیای جنوب شرقی ازجمله مالزی و سایر کشور‌های این منطقه. این پشه به‌عنوان ناقل بیماری‌های خطرناک و کشنده شناخته می‌شود. «تب دانگ»، «بیماری چیکونگونیا»، «زیکا» و «تب زرد» بیماری‌هایی هستند که از پشه آئدس به انسان منتقل می‌شود.
تب دنگی به‌نام «تب استخوان‌شکن» هم شناخته می‌شود و عامل انتشار آن همین پشه «آئدس» است؛ بیماری تب دنگی خفیف باعث تب شدید و علائم شبیه آنفلوآنزا می‌شود، اما در موارد شدیدتر می‌تواند خطرناک‌تر باشد و زندگی فرد را تهدید کند. ویروس از پشه آلوده به انسان منتقل می‌شود؛ یک پشه فردی را که به ویروس دنگی آلوده است مورد خونخواری قرار می‌دهد و وقتی پشه شخص دیگری را می‌گزد، منجر به انتقال ویروس می‌شود؛ ممکن است فرد بیش از یک‌بار به این بیماری مبتلا شود که اغلب بار دوم خطرناک‌تر است و شاید علائم خود را شدیدتر نشان دهد.
پشه آئدس در تایر‌ها و آب‌های راکد کوچک تخم‌گذاری می‌کند و براساس آنچه وزارت بهداشت اعلام کرده، مسافرت به کشور‌های همسایه به‌خصوص امارات می‌تواند به گسترش این بیماری در کشور دامن بزند. پشه دنگی می‌تواند ۴ نوع ویروس را منتشر کند، باتوجه به شرایط آب و هوایی حدود ۵ روز تا یک‌هفته زمان می‌برد تا ویروس در بدن پشه تکثیر و آماده انتقال شود. فقط پشه آئدس توانایی این انتقال را دارد. پشه‌هایی که روی سر و صورت می‌نشینند و به‌راحتی هم کنده نمی‌شوند، احتمالاً پشه آئدس هستند. این پشه‌ها گروهی حمله می‌کنند و نیش‌شان دردناک است. البته همه این پشه‌ها آلوده نیستند.
شهنام عرشی، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت می‌گوید، تنها شهری که آلودگی محلی از طریق پشه آلوده دارد، بندر لنگه است. بندر لنگه یکی از شهر‌های غرب استان هرمزگان در کرانه ساحلی خلیج‌فارس و یکی از بندر‌های مهم در جنوب ایران است: «نظارت بر روند توزیع و استقرار پشه از سال ۹۵ در کشور شروع شده؛ یعنی حدود ۸ سال قبل این بیماری به‌دلیل تغییرات آب و هوایی در کشور‌های دور و اطراف، شروع به گسترده‌تر شدن شد. ما هم حدس زدیم که این پشه به زودی وارد کشور می‌شود و مراقبت‌ها را شروع کردیم. در سال ۹۸ اولین مورد پشه در استان هرمزگان شناسایی شد. امسال هم موج بیماران بعد از اپیدمی شدن بیماری در امارات، آغاز و در ایران هم شناسایی شد.»
به گفته عرشی، ایرانی‌هایی که به این کشور رفت‌وآمد داشتند، این بیماری را با خود به ایران آوردند و در استان‌های مختلف پخش شدند. بالاترین مورد بیماری در استان فارس دیده می‌شود. یعنی از آماری که وزیر بهداشت در روز چهارشنبه اعلام کرد که ۱۴۹ بیمار شناسایی شده‌اند، ۱۳۰ بیمار از امارات آلوده شده بودند، ۱۱ نفر از بندر لنگه و بقیه موارد هم از پاکستان یا کشور‌های دیگر بوده است: «بیماری که وارد کشور شد، پشه‌های آئدس که از قبل در جنوب استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان و بوشهر مستقر بودند را آلوده کرد. اولین آلودگی پشه هم در شهرستان بندرلنگه بود، به همین دلیل این منطقه اولین جایی است که انتقال محلی داشته است.»
براساس اعلام این مسئول در وزارت بهداشت، وجود بیمار در یک منطقه به معنی انتقال بیماری نیست، چراکه بیمار ممکن است از کشور دیگری آمده باشد، اما لزوماً پشه‌های آن منطقه را آلوده نکرده باشد. در تهران، قم، مشهد و... موارد ابتلا وجود دارد، اما پشه آلوده ناقل در آن مناطق وجود ندارد و به همین دلیل بیماری منتقل نمی‌شود. او تاکید می‌کند که ۹۸ درصد راه انتقال تب دنگی، پشه آئدس آلوده است: «استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و گیلان درحال‌حاضر آلوده هستند. پشه گیلان نسبت به پشه‌های جنوب کشور، ابتلای خفیف‌تری دارد و از نوع پشه‌هایی است که در جنوب اروپا مستقر هستند.»
عرشی این هشدار را می‌دهد که در هفته‌ها و ماه‌های آینده پشه یقیناً در استان‌های خوزستان، مازندران و گلستان هم صید خواهد شد، چراکه شرایط آب و هوایی برای رشد و تکثیر این پشه‌ها مناسب‌تر می‌شود و ازسوی‌دیگر برخی از این مناطق هم با بخش‌های آلوده مجاورت دارند و به‌همین‌دلیل احتمال آلودگی آن‌ها هم وجود دارد. به این مناطق، جیرفت در جنوب استان کرمان یا نقاطی از استان فارس، اردبیل و زنجان را هم باید اضافه کرد که ممکن است در مراحل بعدی درگیر این بیماری شوند، اما زمان می‌برد. او از اینکه این بیماری در ماه‌های آینده و با وزش باد‌های موسمی جنوب شیوع بیشتری یابد، اعلام نگرانی می‌کند؛ به‌طور مشخص از ۱۵ مردادماه به‌بعد در شهر‌های جنوبی احتمال شیوع بالاتر بیماری وجود دارد: «در حرارت پایین، موارد انتقال محلی این بیماری بیشتر می‌شود.»
به گفته عرشی، درحال‌حاضر بیشترین نگرانی از مسافران امارات، افغانستان و پاکستان است، در داخل کشور هم جز بندر لنگه، در جای دیگری پشه صید نشده است البته در خوزستان با اینکه پشه‌ای صید نشده، اما قطعاً پشه وجود دارد و احتمال اپیدمی در آن منطقه داده می‌شود. درحال‌حاضر ۴۰ شهر ما در معرض خطر قرار دارد. به‌همین‌دلیل سیستم‌های بهداشتی به‌صورت شبانه‌روزی کار می‌کنند؛ به‌ویژه در استان هرمزگان.
براساس اعلام او، چهار استان جنوبی و سه استان شمالی در معرض این بیماری قرار دارند: «سه استان شمالی یعنی گیلان، مازندران و گلستان و استان‌های جنوبی از خوزستان تا سیستان و بلوچستان مواردی از بیماری را داشته‌اند. این ۷ استان به‌صورت بالقوه در معرض این پشه هستند یا ممکن است در آینده با این پشه مواجه شوند. در تهران هم چند مورد از این بیماری دیده شده است.» آنطور که گفته می‌شود مرحله اول ابتلای این بیماری خفیف است و بیشتر بیماران کم‌علامت هستند و خطر مرگ‌ومیر کمتری دارد، اما در نوبت‌های بعدی اگر سویه‌های دیگری فرد را مبتلا کند، بیماری شدیدتر است: «این بیماری چهار سویه دارد و در سال‌های آینده وارد کشور می‌شود.»
وزارت بهداشت ایران از سیاست اطلاع‌رسانی امارات متحده عربی انتقاد می‌کند؛ انتقاد آن‌ها به پنهان کردن بیماری است: «امارات اصلاً موارد ابتلایش را از ترس تبعات اقتصادی به سازمان‌های بین‌المللی بهداشتی گزارش نکرد. آنطور که مشخص است هزاران نفر در این کشور مبتلا شده‌اند و تمام بیمارستان‌های آن‌ها پر شده بودند.»
او با اعلام اینکه تمام موارد ابتلای ایرانیانی که از امارات آمده بودند به‌صورت مستند به سازمان بهداشت جهانی گزارش شده است، گفت: «از مُهر پاسپورت افراد و مدت اقامت‌شان در کشور دیگر، می‌توان متوجه شد که این بیماری از کجا آمده است. آن ۱۳۰ بیمار قطعاً از امارات مبتلا شده‌اند. البته در آن کشور فقط ایرانی نیست؛ افغانستانی، پاکستانی و اروپایی هم رفت‌وآمد می‌کنند.»
به گفته او، روند بیماری کمی آرام‌تر شده است و هنوز دمای هوا بالاست. در دمای بالا، پشه خونخواری کمتری می‌کند. وقتی دما روی ۳۲-۳۰ درجه شود، این خونخواری زیاد می‌شود و افراد بیشتری مبتلا می‌شوند.
تاکنون سه مورد مرگ ایرانیان بر اثر این بیماری گزارش شده است. عرشی در این باره توضیح می‌دهد که یک مورد زن ۸۴ ساله با بیماری‌های زمینه‌ای بود که در امارات مبتلا شده بود و در ایران جان باخت. دو نفر دیگر هم پیکرشان به ایران منتقل شد. آن‌ها در همان امارات مبتلا شده و جان باخته بودند، اما دلیل مرگشان را ایست قلبی ثبت کرده‌اند تا موارد فوت در امارات بالا نرود: «افت فشار خون، خونریزی از نقاط مختلف بدن، ترشح مایعات به خارج از عروق، کم‌شدن پلاکت خون و درنهایت از کار افتادن بخش‌های مختلف بدن، از دلایل فوت بیماران است. تب دنگی خونریزی‌دهنده است و در موارد شدید شوک‌آور است.»
به گفته او، موارد فوت در این بیماری تنها یک‌درصد است، اما زمانی‌که این بیماری همه‌گیر می‌شود و حالت انفجاری می‌گیرد، افراد زیادی به بیمارستان‌ها سرازیر می‌شوند و کمبود امکانات و تخت مشکل‌ساز می‌شود. او درباره نحوه شناسایی این بیماری هم می‌گوید که وقتی بیمار از نظر علائم بالینی مشکوک باشد و سفری هم به کشور‌های آلوده داشته، قطعاً از او آزمایش گرفته می‌شود. سردرد شدید، بدن‌درد شدید، درد مفاصل و درد در پشت چشم از علائم ابتلا به این بیماری است و در موارد پیشرفته درد شکم و خونریزی از لثه هم اضافه می‌شود. بااین‌حال بیشتر افراد مبتلا درحال‌حاضر علائم خفیفی دارند.
حسین کرمانپور، پزشک و مدیر اورژانس بیمارستان سیناست. با اینکه عرشی تاکید می‌کند که در تهران هم مواردی از بیماری مشاهده شده، اما کرمانپور می‌گوید که در بیمارستان آن‌ها و چند بیمارستان دیگر موردی از ابتلا نداشته‌اند. او هم مانند سایر مسئولان بهداشتی احتمال می‌دهد که بیماری شیوع بیشتری پیدا کند، حتی در تهران. او این را هم اضافه می‌کند که ممکن است بیماری به‌سمت مهلک‌شدن هم برود، فرمولش مانند کروناست و وقتی آمار ابتلا بالا رود، موارد فوت هم افزایش می‌یابد.
ایرج ضاربان، سرپرست دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی چابهار است و می‌گوید که این شهرستان آلوده‌ترین شهر کشور از نظر وجود پشه ناقل بیماری تب دنگی است. او به «هم‌میهن» می‌گوید که از نظر استقرار پشه آئدس که ناقل بیماری تب دنگی است، چابهار نسبت به کل کشور، آلوده‌ترین شهر است و تقریباً در تمام شهر چابهار، مرکز دشتیاری و کنارک، پشه مستقر است.
به گفته او، سال گذشته ۹ بیمار وارد چابهار شده بودند و امسال سه بیمار از پاکستان ورود کرده‌اند: «بیمار که باشد پشه با گزش فرد بیمار، آلوده می‌شود و بیماری را به فرد دیگری منتقل می‌کند؛ بنابراین اگر بیمار قرنطینه نشود و در معرض پشه باشد، قطعاً این بیماری هم به دیگران منتقل می‌شود.»
براساس اعلام او در ۷۸۱ مکان چابهار، پشه شناسایی شده است. با این همه ضاربان تاکید می‌کند که با وجود دیده شدن پشه و بیمار مبتلا به تب دنگی، هنوز انتقال داخلی و محلی صورت نگرفته است.
او با بیان اینکه تب دنگی، بومی کشور پاکستان است، می‌گوید: «حوزه جنوب استان سیستان و بلوچستان شامل شهر‌های چابهار، دشتیاری، کنارک، زرآباد، قصرقند و نیک‌شهر، تحت پوشش علوم پزشکی چابهار است؛ دانشگاهی که مهرماه سال گذشته از دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر جدا شد. این دانشگاه ۱۳۲ کیلومتر با پاکستان و ۳۰۰ کیلومتر هم با دریای عمان مرز مشترک دارد. از آنجایی که تب دنگی در پاکستان شیوع دارد و تردد‌های زیادی به این کشور از سوی کولبران، سوخت‌کش‌ها و... صورت می‌گیرد، بیماران هم در رفت‌وآمد هستند.»
براساس اعلام او، پاکستان کشور آلوده‌ای است و مانند ایران، سیستم بهداشتی و خانه بهداشت ندارند، همیشه هم شرایط اینطور بوده است. اما از همه این‌ها مهم‌تر میزان بارندگی است. هر زمان بارندگی زیاد شود، بیماری‌های منتقله از پشه هم بالا می‌رود چراکه تعداد پشه‌ها پس از بارندگی زیاد می‌شود. با افزایش تعداد پشه، میزان ابتلا به بیماری‌ها هم بالا می‌رود.
ضاربان درباره تاثیر سیل امارات بر افزایش موارد هم تاکید می‌کند که بیشتر موارد شناسایی‌شده مربوط به کشور‌های پاکستان و امارات است و به‌نظر می‌رسد که از اواخر مردادماه و در شهریورماه، کشور با اپیدمی این بیماری مواجه شود: «ما نباید نسبت به این بیماری خوش‌بین باشیم، هرچقدر بیمار از آن طرف مرز وارد کشور شود، احتمال انتقال هم زیاد می‌شود.»
براساس اعلام او، دانشگاه علوم پزشکی چابهار اقداماتی برای پیشگیری از گسترده‌تر شدن شیوع بیماری تب دنگی انجام داده؛ سم‌پاشی، از بین بردن لارو، توزیع پشه‌بند، همچنین بیماریابی ازجمله این اقدامات است: «پشه‌بند به‌اندازه توزیع شده، اما باتوجه به اینکه در تحریم به سر می‌بریم، نمی‌توان به‌طور گسترده سم‌پاشی کرد. ما به‌طورکلی سالانه دوبار سم‌پاشی می‌کنیم. در حال حاضر هم دشتیاری، بخش‌هایی از سراوان و چابهار نیاز به سم دارند، دستگاه سم‌پاش و مه‌پاش نیاز است و باید به دستمان برسانند.»
او به نکته دیگری اشاره می‌کند؛ آن هم زائران اربعین است که می‌توانند منجر به انتقال بیماری شوند: «سال گذشته ۴۶ هزار زائر پاکستانی از مرز ریمدان وارد سیستان و بلوچستان شدند. امسال برآورد شده که تعداد این زائران ۱۰۰ هزار نفر شود. این افراد نباید از داخل شهر‌ها تردد کنند و باید برایشان مسیر‌های خارجی در نظر گرفته شود. بهترین وسیله تردد هم هوایی است. بر این اساس باید مراقب بود که این افراد بیماری را بیشتر نکنند و بیماریابی به‌شکل گسترده‌ای انجام شود تا چرخه انتقال بیشتر نشود.»
او می‌گوید هم زائران، هم مسافرانی که از پاکستان و امارات وارد کشور می‌شوند، می‌توانند تعداد بیماران را افزایش دهند، در همان کشور‌ها هم تعداد بیماران در حال بالا رفتن است: «مسئولان ستاد اربعین، استانداری و مسئولان پای کار هستند و با جلساتی که گذاشته‌اند قرار شد که زائران از مرز میرجاوه و رمیدان وارد شوند و مستقیم به کربلا بروند. اگر آن‌ها وارد شهر‌ها نشوند، مشکلی ایجاد نمی‌شود.»
آن‌ها از وزارت بهداشت برای در اختیار قرار گرفتن سم، درخواست داده‌اند و این وزارتخانه هرچه سم داشته برایشان ارسال کرده، اما به‌دلیل تحریم‌ها با کمبود مواجه‌اند: «اگر سم به ما برسد، جلوی رشد پشه گرفته می‌شود.» آنطور که ضاربان می‌گوید، این ویروس از پاکستان و کشور امارات وارد شده است، همچنین این بیماری شبه‌ابتلا به آنفلوآنزا و سرماخوردگی است، واکسن و درمان خاصی ندارد و مبتلا باید قرنطینه شود و داخل پشه‌بند بخوابد تا در معرض گزش پشه قرار نگیرد: «باید مراقب بود که پشه‌های آن منطقه آلوده نشوند.»
به گفته این مسئول بهداشتی در چابهار، پشه آئدس برای بارور کردن تخمش نیاز به خونخواری دارد، اگر این خونخواری از فرد سالم باشد، مشکلی ایجاد نمی‌شود، اما اگر فرد آلوده باشد، پشه هم آلوده می‌شود و ویروس را به فرد دیگر منتقل می‌کند: «پشه می‌تواند ویروس را به تعداد خیلی زیادی از افراد منتقل کند. یعنی هر کسی که در معرضش باشد، آلوده می‌شود. پشه آلوده آنقدر این کار را انجام می‌دهد تا از بین برود. البته باید به این نکته هم دقت کرد که پشه بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ متر جابه‌جا می‌شود و نمی‌تواند به مناطق دورتری برود. مهم این است که شهروندان خودشان رعایت کنند.»
رئیس دانشکده علوم پزشکی چابهار می‌گوید، این پشه‌ها در داخل یک لیوان آب هم می‌توانند تکثیر شوند و بعد از ۱۰ تا ۱۴ روز تخم تبدیل به پشه بالغ می‌شود؛ بنابراین افرادی که بیرون از خانه می‌خوابند یا امکانات زیادی ندارند، حتماً داخل پشه‌بند بمانند، در و پنجره‌ها هم باید توری داشته باشد. این پشه‌ها قبل از غروب آفتاب و یکی، دو ساعت پس از طلوع آفتاب خونخواری می‌کنند.
ضاربان درباره چگونگی شناسایی بیماران هم می‌گوید: «هر فردی که از پاکستان وارد می‌شود و علائم داشته باشد از سوی همکاران بهداشتی، مورد بررسی قرار می‌گیرد. علائم مشکوک به مالاریا و تب دنگی شبیه سرماخوردگی است، همکاران ما از هر کسی که مشکوک باشد، آزمایش می‌گیرند. در صورت ابتلا هم فرد قرنطینه، جدا و درمان می‌شود.»
به گفته او، در حال حاضر هیچ بیماری در چابهار بستری نیست، اما تعدادی از بیماران در منازل‌شان قرنطینه هستند. سیستان و بلوچستان، اما تنها با تب دنگی مواجه نیست، مالاریا هم به‌طور همیشگی در این استان دیده می‌شود: «ما برنامه حذف مالاریا در سال ۱۴۰۴ را داشتیم، اما از سال گذشته موارد ابتلا به مالاریا بیشر شده و امسال تا الان ۲۷۵ مورد ابتلا به مالاریا شناسایی شده است. در سال ۱۴۰۲ هزار و ۳۰۰ مورد ابتلا داشتیم که نسبت به سال ۱۴۰۱ بیشتر بود. دلیل آن هم بارندگی‌های زیاد، هم در پاکستان و هم در چابهار بود. اما با این همه، نه در تب دنگی، نه در مالاریا فوتی نداشتیم.»
براساس گزارش مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های اروپا (ECDC) از نهاد‌های زیرمجموعه اتحادیه اروپا، از ابتدای سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۰ میلیون مورد ابتلا به تب دنگی در ۸۰ کشور جهان گزارش شده است. تخمین زده می‌شود این بیماری در نیمه نخست سال جاری میلادی بیش از ۵۰۰۰ کشته در سراسر جهان برجا گذاشته باشد. تب دنگی ازجمله بیماری‌هایی است که در تمام طول سال امکان ابتلا به آن وجود دارد و هر ۲ تا ۵ سال به‌صورت دوره‌ای شیوع گسترده آن رخ می‌دهد. به اعتقاد برخی کارشناسان، تغییر اقلیم و تغییرات آب و هوایی در مناطق مختلف جهان، شیوع بیماری را گسترده‌تر کرده است.
در حال حاضر مهم‌ترین منطقه تحت‌تاثیر همه‌گیری ویروس تب دنگی، منطقه آمریکای جنوبی است. براساس آمار سازمان بهداشت پان آمریکا (از سازمان‌های زیرمجموعه سازمان ملل)، برزیل با بیش از ۸ میلیون مورد بیماری شناسایی شده، مرکز اصلی بیماری در جهان محسوب می‌شود و کشور‌های آرژانتین، پاراگوئه، پرو و کلمبیا در رده‌های بعدی هستند. سازمان بهداشت جهانی همچنین درباره توسعه این بیماری در مناطق جنوب شرقی آسیا، غرب اقیانوس آرام (شرق آسیا) و آفریقا هشدار داده است. با این حال خاورمیانه هنوز از فهرست مناطقی که سازمان بهداشت جهانی در مورد شیوع بیماری در آن هشدار داده باشد، غایب است.
به‌نظر می‌رسد پنهان‌کاری در مورد شیوع گسترده بیماری در برخی از کشور‌های جنوب خلیج‌فارس، عامل عدم شناسایی منطقه به‌عنوان یکی از مراکز شیوع بیماری باشد. یکی از کشور‌هایی که ویروس تب دنگی در آن شیوع گسترده‌ای پیدا کرده است، اما آمار مشخصی از میزان ابتلا به این بیماری در آن گزارش نمی‌شود، امارات متحده عربی است.
سازمان مردم‌نهاد فر اسکوئر (Fair Square) در گزارشی که ۱۴ تیرماه منتشر کرده، نوشته: «آمار موثقی در مورد تعداد موارد ابتلا به تب دنگی در امارات متحده وجود ندارد و اقدام برای پژوهش در این کشور به‌دلیل محدودیت‌های شدید برای آزادی بیان و عقیده به‌شدت مشکل است.» کارکنان یک کلینیک خصوصی در شارجه به «فر اسکوئر» گفته‌اند که هر ۵-۴ روز با بیش از ۳۰ مورد مبتلا به تب دنگی مواجه می‌شوند. رسانه‌های اماراتی علاوه بر گزارش در مورد شیوع موارد تب شدید، از شیوع گسترده این بیماری در عمان و عربستان سعودی هم خبر می‌دهند.
ویدیو | مبارزه کامل علی اکبری با فایتر برزیلی 
باغ؛ گوشه ذهن هر ایرانی: سفری به زیباترین باغهای ایرانی در شیراز 
طرز تهیه برنج کته فوری/ بهترین روش کته کردن برنج + چند غذای ساده و خوشمزه با برنج کته 
۴ جایگزین شگفتانگیز به جای گیاهان آپارتمانی برای دکوراسیون خانه 
ویدیو | کنایه سنگین عادل فردوسیپور به جواد خیابانی 
