(تصاویر) انواع جنگنده‌های نیروی هوایی عربستان سعودی

حملات ماه‌های اخیر حوثی‌های یمن به کاروان‌های تجاری مرتبط با اسرائیل باعث شده که بار دیگر نام این گروه بر سر زبان‌ها بیفتد و این موضوع ناخواسته پای عربستان سعودی را نیز به میان می‌آورد، به ویژه به این خاطر که عربستان در رأس یک ائتلاف، مدتی با این گروه که اکنون کنترل صنعا را در اختیار دارند، درگیری نظامی داشت.در اینجا قصدمان بررسی گروه حوثی‌های یمن یا منازعه بین آن‌ها و عربستان سعودی نیست.

به گزارش روزیاتو، در اینجا می‌خواهیم در مورد قدرت نیروی هوایی عربستان سعودی صحبت کنیم.

اکنون به بررسی قابلیت‌های رزمی نیروی هوایی سلطنتی عربستان (الْقُوَّاتُ الْجَوِّیَّهُ الْمَلَکِیَّهْ ٱلسُّعُوْدِیَّه یا RSAF) می‌پردازیم.

حقایق و آمار کلی مربوط به نیروی هوایی سلطنتی عربستان

نیروی هوایی سلطنتی عربستان سعودی رسماً در ژوئن ۱۹۲۰ تاسیس شد. نیروی انسانی فعلی این بخش از ارتش عربستان حدود ۲۰،۰۰۰ پرسنل تحت فرماندهی سپهبد (فارق) ترکی بن بندر آل سعود است که در فوریه ۲۰۱۸ سمت فعلی خود را بر عهده گرفت.

فهرست جهانی هواپیما‌های مدرن نظامی (WDMMA) نشان می‌دهد که نیروی هوایی عربستان دارای ۷۰۲ فروند پرنده نظامی است که این کشور را در رده هفدهم از ۱۰۰ بال هوایی از ۷۴ کشور مورد بررسی قرار گرفته جای می‌دهد (صفحه نیروی هوایی عربستان در WDMMA آخرین بار در سال ۲۰۲۱ به‌روزرسانی شده است). از این ۷۰۲ فروند پرنده نظامی، ۳۸ فروند هواپیمای جنگنده هستند.

F-۱۵ Eagle ساخت بوئینگ (قبلاً مک دانل داگلاس)

مسلماً قوی‌ترین و مهم‌ترین پرنده نظامی در زرادخانه نیروی هوایی عربستان سعودی جنگنده آمریکایی F-۱۵ Eagle است. به هر حال، عربستان سعودی یکی از تنها سه مشتری غیرآمریکایی ایگل است، در حالی که دو دارنده دیگر این جنگنده نیروی هوایی اسرائیل (IAF) و نیروی دفاع هوایی ژاپن (JASDF) هستند؛ به بیان دیگر، F-۱۵ به نیرو‌های مسلح عربستان سعودی امکانی را می‌دهد که هیچ یک از متحدان آمریکا در ناتو از آن برخوردار نیستند. چیزی که F-۱۵ Eagle را برای عربستان‌های مهم‌تر و قابل افتخار می‌سازد این است که این جنگنده بود که تنها شکار‌های موفق هوا به هوای “تایید شده” نیروی هوایی عربستان را در برابر هواپیما‌های سرنشین دار دشمن به ثمر رسانده است.

اولین مورد در ژوئن ۱۹۸۴ رخ داد، زمانی که F-۱۵‌های سعودی حداقل یک و احتمالاً دو فروند F-۴ فانتوم نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران را که به ادعای عربستانی‌ها وارد حریم هوایی این کشور شده بودند، رهگیری و سرنگون کردند. دومین مورد در ۲۴ ژانویه ۱۹۹۱ در جریان جنگ خلیج فارس (عملیات طوفان صحرا) رخ داد که سروان (نقیب) ایاد صلاح الشمرانی از اسکادران ۱۳ اُم نیروی هوایی عربستان سعودی، دو فروند میراژ F۱EQ نیروی هوایی عراق در دوران صدام حسین را رهگیری و منهدم کرد. این تنها شکار دوگانه‌ای بود که “هر” خلبانی از نیرو‌های ائتلاف در تمام آن درگیری به ثمر رساند. Aviation Geek Club مدعی است که بحث و جدل‌های زیادی پیرامون این درگیری‌ها وجود داشته است، اما این داستان بسیار طولانی‌تر از آنی است که بتوان در اینجا به آن پرداخت. همین بس که سروان الشمرانی با این رکورد به یک قهرمان ملی کشورش تبدیل شد.

جنگنده Eagle ارزش خود برای پادشاهی عربستان از طریق عملکرد خود در جنگ با حوثی‌ها نیز نشان داده است:

در ۲ ژوئیه ۲۰۲۰، یک فروند هواپیمای F-۱۵ نیروی هوای عربستان دو پهپاد حوثی‌ها را بر فراز آسمان یمن سرنگون کرد. در ۷ مارس ۲۰۲۱، در جریان حمله حوثی‌ها به چندین تاسیسات نفتی عربستان، خلبانان اف-۱۵ سعودی چندین پهپاد مهاجم را با استفاده از موشک‌های فروسرخ AIM-۹ Sidewinder (IR) ساقط کردند، با شواهد ویدئویی که حداقل دو پهپاد صمد-۳ و یک فروند پهپاد قاصف ۲ K را نشان می‌داد که سرنگون می‌شدند.

نیروی هوایی سلطنتی عربستان اولین دسته از پرنده‌های جنگی F-۱۵C/D خود را در سال ۱۹۸۱ دریافت کرد. در حال حاضر، تخمین زده می‌شود که ۶۰ فروند از آن‌ها در ناوگان هوایی عربستان موجود است.

F-۱۵E Strike Eagle یا F-۱۵S/SA

نسخه نهایی F-۱۵ که در نقش‌های رزمی هوا به هوا و هوا به زمین بسیار توانمند است، F-۱۵E Strike Eagle نام دارد. WDMMA مدعی است که ۱۶۷ فروند Strike Eagle دو سرنشینه در زرادخانه نیروی هوایی عربستان موجود است، بیش از ۲.۵ برابر بیشتر از تعداد جنگنده‌های اف-۱۵ مدل C/D.

نیروی هوایی عربستان کار خود را با نسخه F-۱۵S (S به جای سعودی) شروع کرد که ۷۲ فروند از آن‌ها بین سال‌های ۱۹۹۶ و ۱۹۹۸ ساخته شد. تنها وجه تمایز اصلی این جنگنده با F-۱۵E اورجینال در عملکرد رادار AN/APG-۷۰ در حالت دیافراگم مصنوعی است.

پس از آن، اولین دسته از ۸۴ فروند مدل F-۱۵SA (SA به جای Saudi Advanced به معنای سعودی پیشرفته) در دسامبر ۲۰۱۱ همراه با ارتقاء بدنه برای هواپیما‌های F-۱۵S سفارش داده شد. F-۱۵SA – که اولین عضو از خانواده به اصطلاح Advanced Eagle هاست – اولین پرواز خود را در ۲۰ فوریه ۲۰۱۳ انجام داد. در مورد اینکه چه چیزی آن را از مدل‌های قبلی متمایز می‌کند، باید گفت: این هواپیمای جدید دارای یک بسته جنگ الکترونیک دیجیتال، سیستم کنترل پرواز با سیم، سیستم جستجو و ردیابی مادون قرمز، رادار آرایه‌ای اسکن الکترونیکی فعال، نمایشگر‌های کابین خلبان پیشرفته و سیستم‌های مشترک تعبیه شده روی کلاهخود و پیشرفت‌های دیگر است.

برخلاف F-۱۵C/D، تاکنون، نیروی هوایی عربستان از Strike Eagle‌های خود به طور ویژه برای حمله به اهداف زمینی حوثی‌ها (به ویژه سایت‌های پدافند هوایی، مقر‌های فرماندهی و کنترل، فرودگاه‌های نظامی، انبار‌های موشک‌های بالستیک و پرتابگرها) و نه برای هرگونه درگیری هوا به هوا علیه پهپاد‌های حوثی استفاده کرده است. اگر چه F-۱۵S/SA یک هواپیمای تهاجمی درجه یک است، استفاده سعودی‌ها از این پلتفرم علیه حوثی‌ها یک نتیجه کاملاً یک طرفه نداشته است، زیرا حداقل در دو نوبت جداگانه، یک Strike Eagle عربستانی در اثر شلیک موشک سطح به هوای (SAM) حوثی‌ها صدمه دیده است.

Eurofighter Typhoon

عربستان سعودی ناراضی از اینکه صرفاً به ایالات متحده به عنوان تامین کننده هواپیما‌های جنگنده اش متکی باشد، به برخی از شرکای اروپایی اش نیز روی آورده است، و Eurofighter، جنگنده مشترک بریتانیا، آلمان، ایتالیا و اسپانیا، مثالی از این موضوع است. هم WDMMA و هم وب‌سایت امنیت و دفاع اروپا (ESD) تأیید می‌کنند که نیروی هوایی عربستان دارای ۷۲ فروند تایفون است، و وب سایت دوم در ادامه تصریح می‌کند:

پادشاهی عربستان سعودی قبلاً برای جایگزینی تورنادو‌های خود نیاز به حداقل ۴۸ تایفون و احتمالاً ۹۶ تایفون جدید داشت و در مارس ۲۰۱۸ تفاهم نامه‌ای برای خرید ۴۸ هواپیمای دیگر امضا کرد. اما پس از قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی، در کنسولگری عربستان در استانبول در ۲ اکتبر ۲۰۱۸، و به دلیل نگرانی‌های حقوق بشری، آلمان فروش بیشتر جنگنده یوروفایتر به پادشاهی را وتو کرد. این موضوع باعث شد که عربستان سعودی برای خرید جنگنده‌های رافال با کمپانی فرانسوی داسو وارد مذاکره شود.

با این حال، بدنبال حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، آلمان برای لغو تحریم فروش فروند‌های بیشتر از تایفون به عربستان سعودی اقدام کرد.

تا آنجا که به کاربرد رزمی مربوط می‌شود، تایفون‌های نیروی هوایی عربستان نقشی اساسی در کمپین هوایی ضد حوثی این کشور داشته اند. علاوه بر این، در فوریه ۲۰۱۵، تایفون‌های سعودی با استفاده از بمب‌های هدایت‌شونده نقطه زن Paveway IV به اهدافی متعلق به داعش در سوریه حمله کردند و این اولین باری بود که این مهمات خاص از این پرنده نظامی شلیک می‌شد.

Panavia Tornado

از آنجایی که در بالا به تلاش برای جایگزینی تورنادو‌های نیروی هوایی عربستان سعودی اشاره کردیم، مناسب است که در قسمت آخر این بحث به این جنگنده توانمند و کارآزموده بپردازیم. کار این جنگنده در نیروی هوایی عربستان هنوز به پایان نرسیده است، زیرا هنوز ۸۱ فروند از آن در زرادخانه نیروی هوایی این کشور یافت می‌شود. مانند یوروفایتر، تورنادو یک سرمایه‌گذاری چندملیتی است، و این بار این سرمایه‌گذاری بین بریتانیا، ایتالیا و آلمان بوده است.

نیروی هوایی عربستان قطعاً از تورنادو‌های خود به خوبی استفاده کرده است، از اولین باری که آن‌ها را در مارس ۱۹۸۶ به دست آورد (و دسته دوم که در فوریه ۱۹۸۹ وارد این کشور شد)، جایی که اولین بار آن‌ها را در طی عملیات طوفان صحرا در سال ۱۹۹۱، و دوباره در جریان شورش حوثی‌ها در یمن شمالی در سال ۲۰۰۹ به کار گرفت و البته جنگ جاری علیه حوثی ها. حداقل سه تورنادو سعودی در درگیری اخیر از بین رفته است؛ یکی به دلایل فنی، یکی مورد به دلایلی که هنوز مشخص نیست- حوثی‌ها مدعی سرنگونی آن شده اند در حالی که سعودی‌ها “نقص فنی” را مقصر می‌دانند – و سومی سرنگونی تایید شده توسط یک موشک SAM حوثی در ۱۴ فوریه ۲۰۲۰ بود.