رسانه‌ای در خور شأن مردم؟!

فرارو- به سنت سال‌های گذشته، تعطیلات نوروزی که به سر می‌رسد کارنامه‌ی برنامه‌های تلویزیونی مورد بررسی و ارزیابی اصحاب رسانه قرار می‌گیرد، پیشتاز چنین جریانی خود سازمان صدا و سیماست که از چند روز گذشته با تولید و پخش مصاحبه‌های کوتاه و گزینشی از مردم کوچه و خیابان، که همان‌ها نیز مشمول جرح و تعدیل‌های واضح می‌شوند خود را تحویل گرفته و نمره قبولی به خود می‌دهد؛ این از خود تلویزیون.

به گزارش سرویس فرهنگی‌هنری فرارو؛ اما بر خلاف مردمی گمنام که با خوشرویی در برابر دوربین صدا و سیما قرار گرفتند و با حجب و حیای مرسوم مصاحبه‌ها، عملکرد این سازمان را ستایش و تحسین کردند یکی از نمایندگان همین مردم در یکی از روزهای تعطیلات نوروزی آب پاکی را روی دست مدیران سیما ریخت و با صراحت گفت: «سازمان صدا و سیما نتوانسته در تعطیلات نوروز برنامه‌ای در خور شأن مردم ایران ارائه دهد.»، سید علی حسینی، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، به کیفیت برنامه‌ها اشاره کرد و ادامه داد: «سطح کیفی برنامه‌های نوروزی رسانه ملی پایین است و این رسانه باید برنامه‌هایی متناسب با دیدگاه مردم ایران ارائه کند.»

دیدگاه و نظر مردم! 
در سال‌های اخیر، به مدد خطوط فراگیر تلفن‌های همراه و آنچه که به پیامک معروف است پدیده‎‌ای با عنوان نظرسنجی پیامکی در تلویزیون به وجود آمده است که مدیران سازمان برنامه‌های خود را در معرض نقد و ارزیابی مخاطبان خود قرار می‌دهند و بماند که برخلاف مصاحبه‌های تلویزیونی، نتایج این گونه نظر سنجی‌ها کمتر امکان اعلام عمومی پیدا کرده و مثل جعبه‌ی سیاه، بیشتر در اختیار همان مدیران و دست‌اندرکاران صدا و سیما قرار می‌گیرد.

چنانچه چنین نظرسنجی‌های منصفانه و صادقانه صورت بگیرد نتایج واقعی و دور از سوگیری خواهد داشت که نقاط قوت و ضعف موجود را نشان داده و به ارتقای کیفیت برنامه‌ها کمک می‌کند، اما پدیده‌ای که در این میان شک و دودلی ایجاد می‌کند تولید و پخش برنامه‌های نازل‌تر از پیش است و چنین پرسشی را به وجود می‌آورد که آیا واقعا به نتایج نظر سنجی توجه می‌شود یا بیشتر نمایشی برای اثبات نوعی روح مردم‌سالارانه حاکم برسازمان است!؟

از طرفی دیگر، این نظرسنجی‌های پیامکی عمدتا با وعده‌های از قبیل سکه‌های بهار آزادی و جوایز ارزنده‌ی دیگر همراه است که با این تکنیک تکراری مخاطبان خود را به شرکت در این نظر سنجی ترغیب می‌کنند، بی‌تردید منطق وجود چنین جوایزی از عدم استقبال مخاطبان از شرکت در چنین نظرسنجی‌هایی حکایت می‌کند و نشان می‌دهد که مخاطبان وفادار تلویزیون، چندان به چند و چون و کیفیت برنامه‌ها توجه نکرده و با حالتی منفعلانه و بی‌تفاوتی، به عادت تماشا دچار هستند و برای این مخاطبان، تلوزیون، حکم آش کشک خاله را دارد.

اما، برنامه‌های نوروزی و به خصوص مجموعه‌های نمایشی از حساسیت‌های ویژه‌تری برخوردارند، تعطیلات نوروزی فرصت مناسبی برای مخاطبان خاص تلویزیون است تا به شکل فعالانه‌تری به تماشای این قبیل برنامه‌ها بنشینند و به رسم آنچه نکوست از بهارش پیداست به ارزیابی کارنامه‌ی تلوزیون بپردازند.

سریال‌های نوروزی در قالب سیزده قسمتی تولید و پخش می‌شوند تا روز سیزدهم به جمع‌بندی رسیده و فینال کار را به نمایش برسانند. از نحوست عدد سیزده که بگذریم بیشتر این مجموعه‌ها با پایان‌بندی‌های آبکی و گره‌گشایی‌های زورکی، خشم پنهان مخاطب را برانگیخته و نشان از سنت رایج آب بستن و پرکردن تولیدات تلویزیونی است.

برخی از مواقع نیز در کمال ناباوری، شاهد پخش نمونه‌های نسبتا موفقی از سریال‌های نوروزی هستیم که به مخاطب خود احترام گذاشته و با خلق موقعیت‌های هنرمندانه، یک سر و گردن، بالاتر از دیگر تولیدات قرار می‌گیرند و جدا از جذب مخاطب، نظر مساعد منتقدین را نیز به دست می‌آورند اما جالب اینجاست که برخی از همین مجموعه‌ها که تلاش می‌کنند به تلویزیون اعتبار ‌دهند و گوی رقابت را از شبکه‌های ماهواره‌ای بربایند هدف انتقادات تندی از مسئولین قرار می‌گیرند، نمونه‌اش یکی از همین سریال‌های نوروزی امسال که از طرف مقامات یکی از استان‌های شمالی، توهین آمیز قلمداد شد.

مدیران سازمان در پاسخ به این انتقادات، به رسم مرسوم رسانه‌ی ملی تعدادی مصاحبه مردمی از  همان استان پخش کردند که برخلاف مقامات، از این مجموعه دفاع می‌کردند و آن را دیده و پسندیده بودند، فردای پخش این مصاحبه‌ها، معاون سیاسی، امنیتی استانداری مازندران به این پاسخ مدیران شبکه یک واکنش نشان داد و این قبیل مصاحبه‌ها را خود پسندی رسانه‌ی ملی قلمداد کرد.

ابراهیمی به شمال‌نیوز گفت: «مخالفت ما با سریال پایتخت، یک مخالفت کارشناسانه، محتواگرا و مدلل است، ولی مصاحبه شبکه اول با تنی چند از بینندگان، پناه بردن به بخش های غیرکارشناسی است و حتی محتمل است که پخش آن، گزینشی هم بوده باشد که عملاً تهدید دیگری را متوجه صدا و سیما می کند که بجای نقد کارشناسی تولیداتش، دچار عوام زدگی نیز بشود و این گرایش عملاً دامنه پردازش به برنامه ها را کوتاه و کوچک کرده و رسانه ملی را به سمت خودپسندی سوق می دهد.»

در این میان پدیده‌ای که به میزان مشترک در دو طرف این ماجرا مطرح شد تکیه بر نظرات مردمی بود، مقامات استان از طرف مردم خود حرف می‌زدند و خواستار عذرخواهی صدا و سیما از مردم مازندران بودند، مدیران شبکه یک سیما نیز با پخش و نمایش مصاحبه‌های مردمی که تماشای این مجموعه خشنود بودند پاسخی با همان رنگ و بوی مردم‌گرایانه دادند.

از اینها گذشته، تحقيقات و بررسی‌های جدید نشان مي‌دهد به ازاي هر يک ساعت تماشاي روزانه تلويزيون، خطر بروز حمله قلبي تا يک پنجم افزايش پيدا مي‌کند و افرادي که بيش از 4 ساعت در طول شبانه روز را صرف تماشاي تلويزيون مي‌کنند 80 درصد بيش از سايرين ممکن است به بيماري‌هاي قلبي دچار شوند. در نتایج این تحقیقات حرفی از تاثیر کیفیت برنامه‌های تلویزیونی در بیماری‌های قلبی به میان نیامده است، ولی این دلیل نمی‌شود که سازمان به تولید و پخش برنامه‌های با کیفیت نازل، ادامه دهد.