آمی ویسناگا (Ammi visnaga) گونهای از گیاهان گلدار در خانواده هویج است که با نامهای رایج بسیاری از جمله خلال دندان اسپانیایی، خلا یا خلین شناخته میشود. این گیاه در اصل بومی اروپا، آسیا و شمال آفریقا است، اما میتوان آن را به عنوان یک گونه معرفی شده در سراسر جهان یافت.
به گزارش برنا، به نظر میرسد که آمی از واژه یونانی ammos به معنای "شن" گرفته شده است و به زیستگاه گیاه اشاره دارد. ویسناگا نیز ممکن است از اصطلاح "bisacutum" به معنای "دو نوک تیز" گرفته شده باشد.
ویسناگا یک گیاه دارویی علفی است که ارتفاع آن حدودا ۱۲۰ سانتی متر است. این گیاه در خاکی با زهکشی مناسب و مخلوطی از خاک رس و ماسه پودر شده به راحتی رشد میکند.
گفتنی است که ریشه آن شباهت زیادی به ریشه هویج دارد و ساقه نیز مستقیم و بسیار منشعب است. برگها تا ۲۰ سانتی متر طول دارند و معمولا بیضی تا مثلثی شکل هستند، اما گاها به بخشهای کوچک خطی تا نیزهای تقسیم میشوند.
گلدهی به طور معمول از ماه ژوئیه تا سپتامبر انجام میشود. میوه نیز یک ساختار بیضی شکل فشرده است و حدود ۳ میلی متر طول دارد. خلا غالبا دو ماه از سال گل میدهد و با قهوهای شدن سر گل ها، میوهها آماده برداشت میشوند.
آمی ویسناگا در برخی کشورها به عنوان داروی گیاهی برای اهداف مختلف درمانی استفاده میشود. تاریخچه باستانی خواص دارویی متنوعی را برای این گیاه برشمرده است. به همین دلیل خلا امروزه به عنوان یک منبع گیاهی محبوب در راستای کمک به درمان انواع ناخوشیها شناخته میشود.
از این گیاه به صورت کامل یا جزئی برای تولید تعدادی از داروهای گیاهی استفاده میشود که عمدتا در جهت درمان کولیک کلیوی، سنگهای سیستم کلیوی و ادراری، آنژین صدری، اختلالات قلبی عروقی و آسم کاربرد دارند. این گیاه همچنین به عنوان یک داروی محلی برای ویتیلیگو و پسوریازیس شهرت فراوانی دارد.
اشکال مختلف ویسناگا را میتوان از طریق عطاریهای سراسر کشور تهیه کرد. علاوه بر این تمامی نکاتی که در خصوص خواص این گیاه در اختیار علاقهمندان قرار میگیرند، از طریق وب سایت وزارت کشاورزی آمریکا قابل دسترسی هستند:
برخی تحقیقات نشان داده اند که گیاه مد نظر میتواند بر سلامت قلب و عروق مدلهای حیوانی تاثیر بگذارد. خلا به عنوان یک ترکیب گشاد کننده عروق عمل و در نتیجه به کاهش سطح فشار خون کمک میکند.
این گیاه به دلیل اثرات ضد اسپاسم قوی روی عروق کرونر به آرامش رگهای خونی نیز یاری میرساند. گفتنی است که میتوان از آن برای افزایش سطح HDL، اشکال خفیف آنژین (درد قفسه سینه)، ضربان قلب نامنظم (آریتمی)، نارسایی احتقانی قلب و تصلب شرایین استفاده کرد.
گیاه مورد بحث ادرار آور است و به پیشگیری و درمان سنگهای کلیوی کمک میکند. تحقیقات حیوانی انجام شده روی موشهای آزمایشگاهی نشان داده است که این گیاه میتواند رسوب کریستالهای کلیوی را کاهش دهد.
علاوه بر این خلا برای درمان عفونتهای دستگاه ادراری کاربرد دارد، زیرا این گیاه دارای خواص ضد قارچی و ضد باکتریایی است. بسیاری بر این باور هستند که خلا به عملکرد صحیح کیسه صفرا و کبد هم یاری میرساند. درمان موثر سنگهای صفراوی نیز یکی دیگر از نقاط قوت ویسناگا محسوب میشود.
خلا در درمان عفونتهای پوستی استفاده میشود. در برخی اسناد باستانی مصر و هند، استفاده از این گیاه برای درمان ویتیلیگو به طور برجسته ذکر شده است. برخی همچنین ادعا میکنند که گیاه مذکور را میتوان از طریق دهان و به صورت خوراکی برای درمان پسوریازیس مصرف کرد. با این حال چنین عملکردی توسط مقالات علمی تایید نشده است.
از طرفی دیگر این گیاه را به صورت محلی و به طور مستقیم روی پوست برای درمان ریزش مو استفاده میکنند. خلا همچنین به دلیل خاصیت ضد التهابی خود برای درمان زخم ها، گزشهای سمی و تورم پوست نیز کارایی دارد.
چای تهیه شده از میوه این گونه به عنوان یک داروی گیاهی برای سنگ کلیه در مصر استفاده شده است
ویسناگا یک شل کننده عضلانی موثر است و قرن هاست که برای کاهش درد غیرقابل تحمل سنگ کلیه استفاده میشود
از ترکیبات موجود در ویسناگا برای ساخت داروهای ایمن به منظور درمان آسم و حساسیت استفاده میشود، از جمله کرومولین سدیم
از دانهها در درمان آسم، آنژین، تصلب شرایین و سنگ کلیه استفاده میشود
با شل کردن عضلات مجرای ادرار، ویسناگا درد ناشی از سنگهای کلیوی به دام افتاده را کاهش میدهد
درد آنژین صدری را تسکین میدهد
برای درمان ویتیلیگو استفاده میشود
زخم ها، التهاب، پسوریازیس و گزشهای سمی را تسکین میدهد
میوه کامل به طور سنتی برای درمان بیماریهای دستگاه تنفسی مانند آسم، برونشیت، آمفیزم و سیاه سرفه و همچنین اختلالات قلبی عروقی، سندرم پیش از قاعدگی (PMS)، مشکلات کبد و کیسه صفرا کاربرد دارد
اکثر مطالعات انجام شده در خصوص این گیاه روی مدلهای حیوانی صورت گرفته اند. از این رو، همچنان دوز توصیه شده خاصی برای مصرف توسط انسان وجود ندارد. بر اساس برخی از منابع، میتوان ۳۰ قطره از عصاره گیاهی را حداکثر سه بار در روز مصرف کرد. برای تهیه دمنوش نیز میتوانیم یک قاشق چایخوری از این گیاه را با یک فنجان آب به مدت ۲۵ دقیقه دم کنیم.
پیش از مصرف هرگونه دارو شیمیایی یا گیاه به عنوان دارو با پزشک متخصص یا داروساز مشورت کنید.