رحم اجاره‌ای یا جایگزین برای چه افرادی توصیه می‌شود؟

ناباروری یکی از مشکلاتی است که این روز‌ها برخی زوج‌ها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و بنیان برخی از خانواده‌ها را با تهدید مواجه کرده است، داشتن فرزند موضوعی است که برای بعضی از خانواده‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، تا جایی که خانواده‌ها حاضرند از انواع دارو‌ها استفاده کنند، به مدت طولانی زیر نظر پزشک باشند تا بتوانند کودکی را به دنیا بیاورند. این در حالیست که یکی از راه‌های درمان ناباروری استفاده از رحم اجاره‌ای است که گاه هزینه‌های هنگفتی برای زوجین رقم می‌زند.

به گزارش ایرنا، گاهی تمام تلاش‌ها برای باردار شدن بی‌نتیجه می‌ماند. این زمانی است که اطرافیان راه‌های جایگزینی را برای اینکه خانواده بتواند کودکی داشته باشد، پیشنهاد می‌دهد، رحم جانشین یا رحم اجاره‌ای یکی از روش‌ها برای رسیدن به این هدف است، برخی از خانواده‌ها حاضر می‌شوند به کمک زن دیگر که ممکن است از افراد خانواده یا فردی که قبول می‌کند در مقابل دریافت وجهی ٩ ماه از جنین یک خانواده در رحم خود نگهداری کند، کودکی به دنیا آورند، پیمودن مسیر ٩ ماهه پیش رو کار ساده‌ای نیست، هر چند که عشق به کودک زوجین را بی‌تاب کرده باشد.

زوجی که به مدت ۱۰ سال است زندگی مشترک را آغاز کرده‌اند، می‌گویند: چندین سال است که راه‌هایی را برای باردار شدن رفته و هزینه‌های بسیاری کرده‌اند، اما موفقیتی حاصل نشد و هر بار جنین سقط می‌شد.

به تازگی یکی از آشنایان پیشنهاد رحم اجاره‌ای از سوی خانمی که مطلقه بوده و نیاز شدید مالی داشته را به ما داد، ابتدا مردد بودیم و نظرمان در این خصوص منفی بود، اما اکنون که زندگی برایمان کسل کننده شده تصمیم گرفتیم که این فرصت را از دست ندهیم.

دیگری خانمی ۴۵ ساله که به دنبال فردی با رحم اجاره‌ای است، می‌گوید: به دلیل ناباروری از سوی خانواده همسر بسیار مورد شماتت قرار می‌گیرم، چندین سال است که درمان‌هایی را برای باروری انجام می‌دهم، البته متخصصان بسیاری از همان ابتدا درمان را برای بارداری قطعی نمی‌دانستند تا اینکه در فضای مجازی مطالبی در مورد رحم اجاره‌ای خواندم.

حتی دو سال گذشته فردی درخواست فرد رابط را پذیرفت و قرار شد بعد از ۹ ماه فرزندی متولد شود، اما باتوجه به اینکه در سنین یائسگی قرار داشت و مراقبت‌های نامناسب را انجام داد جنین سقط شد و امیدم ناامید شد.

اما یکی از دوستان چند ماه پیش خانمی را معرفی کرد، خانمی که تنها به دلیل وضعیت مالی نامناسب و هزینه‌های بالا برای مخارج زندگی با وجود دو فرزند ۱۰ و ۱۲ ساله پذیرفت تا در قبال پولی که داده می‌شود شرایط ۹ ماهه حاملگی را تحمل کند و از طریق زایمان بتواند مخارج روزمره خود و فرزندانش را تامین کند.

البته این خانم خارج از استان زندگی می‌کند و باتوجه به اینکه با خانواده خود و همسرش ارتباط ندارد اقدام به این کار کرده است، کاری که شاید در جامعه و در نگاه آشنایان ناخوشایند باشد.

حجت‌الاسلام والمسلمین سجاد بیگی، کارشناس مسائل دینی در چهارمحال و بختیاری در گفتگو با ایسنا اظهار کرد: تلقیح مصنوعی یکی از مسائل نوپیداست که پیشرفت دانش پزشکی آن را به عرصه فقه و حقوق کشانده و از آنجا که قوانین و مقررات حقوقی ما ریشه در احکام مذهبی دارد، هیچ حقوقدان و اندیشمندی در دانش حقوق نمی‌تواند بدون بهره‌مندی از این منبع عظیم، در جهت قانونی کردن چنین مسائل جدیدی گام بردارد، بلکه نخست باید فقیهان جواز شرعی آن را تایید و حکم وضعی آن را روشن کنند، سپس به صورت ماده یا مواد قانونی درآید.

وی افزود: یکی از مسائل در بحث تلقیح رحم اجاره‌ای است، رحم خانمی که به هر علت قادر بر نگهداری جنین نیست و آن را سقط می‌کند، با آمیزش تخمک و نطفه شوهر در آزمایشگاه، و انتقال جنین به رحم زن دیگری که شوهر ندارد، بچه رشد کرده و به موقع متولد می‌شود، البته در برابر قرار داد اجرت معینی به مادر جانشین داده می‌شود تا کودک تحویل زن و شوهر شود.

بیگی با بیان اینکه آیا این کار جایز است، بیان کرد: طبق نظر مقام معظم رهبری و آیت‌الله مکارم این کار ذاتا مانع شرعی ندارد، ولی مستلزم مسائل جنبی حرامی از قبیل لمس و نظر کردن است، بنابراین هرگاه این کار به وسیله محرمی مانند شوهر انجام شود، به این صورت که نطفه خود و یکی از دو همسرش را بگیرد و ترکیب کند و در رحم همسر دیگر (هرچند عقد موقتی با او خوانده باشد) کشت کند، مرتکب حرامی نشده‌اند، در غیر این صورت برای مجاز بودن این محرمات جنبی باید ضرورتی وجود داشته باشد.

کارشناس مرکز ملی پاسخ‌گویی به سؤالات دینی قم در خصوص احکام نسب و محرمیت نوزاد حاصل از رحم اجاره‌ای، تصریح کرد: طبق نظر مقام معظم رهبری این فرزند متعلق به صاحبان نطفه بوده و از آن‌ها ارث می‌برد و مورد مادر جانشین به منزله فرزند رضاعی او است، بلکه در بعضی جهات نسبت به آن اولویت دارد چرا که تمام گوشت و استخوان از او روییده است.

این کارشناس مذهبی گفت: یکی دیگر از موضوعات که در فقه مطرح است دریافت جنین اهدایی، مورد توجه بسیاری از زن و شوهر‌هایی قرار گرفته که عقیم بوده‌اند و مشکل خود را بهتر توانسته از این طریق حل کنند و بر قبول اطفال بدون سرپرست به عنوان فرزند خواندگی ترجیح داده‌اند، زیرا دریافت جنین و حامل شدن از این طریق، مشکلات فرزند خواندگی را نخواهد داشت و رابطه فرزند متولد از جنین اهدایی با دریافت کنندگان جنین بسیار عاطفی‌تر و محکم‌تر از رابطه کودکانی است که از طریق فرزند خواندگی وارد زندگی زن و شوهر بدون فرزند می‌شوند.

همچنین فاطمه بیاتی، متخصص زنان، زایمان و نازایی در چهارمحال و بختیاری اظهار کرد: از سن حدود ۳۵ سالگی ذخایر تخمدانی شروع به کاهش می‌کند و حدود ۴۰ سالگی ذخیره تخمدان کم می‌شود.

وی در خصوص رحم اجاره‌ای بیان کرد: اگر بیمار شرایط عمومی مناسب و سن حدود ۵۰ سال داشته و بیماری‌هایی از جمله دیابت، فشار خون، کم خونی و ... نداشته باشد، رحم قابلیت نگه داشتن جنین را خواهد داشت.

بیاتی ادامه داد: در صورتی که رحم مشکلی داشته باشد مثلاً دارای میوم باشد یا سابقه سزارین‌های مکرر در گذشته داشته باشد امکان رحم اجاره‌ای وجود ندارد، می‌توان گفت رحم‌های اجاره‌ای بهتر است رحمی باشند که قبلاً زایمان طبیعی در افراد صورت گرفته یا اگر سزارینی انجام شده یک تا دو مرتبه بیش‌تر نباشد، مثلاً کسی که چهار بار سزارین انجام داده به هیچ عنوان از این رحم برای رحم اجاره‌ای استفاده نمی‌شود.

وی تاکید کرد: رحم قبلاً باید امتحان خود را پس داده باشد یعنی فرد حداقل یک بار بارداری را تجربه و زایمان موفق داشته باشد.

این متخصص زنان و زایمان گفت: افراد در دوران یائسگی می‌توانند اقدام به این کار کنند، اما توصیه نمی‌شود، اگر بیماری در شرایطی قرار بگیرد که فردی برای این کار نباشد بالاجبار ممکن است که پذیرفته شود، اما در اولویت‌های ما نیست و بهتر است که فرد مورد نظر هنوز یائسه نشده باشد و در سن باروری باشد، زیرا سطح هورمون‌ها در یائسگی اندکی تغییر می‌کند و قابلیت پذیرش جنین در آن‌ها بسیار کمتر است که در این دوران توصیه نمی‌شود.

بیاتی اضافه کرد: در رحم اجاره‌ای امکان سقط و زایمان زودرس همچون سایر افراد وجود دارد، همانگونه که پنج تا شش درصد از افرادی که بارور می‌شوند امکان سقط در آن‌ها وجود دارد، ممکن است برای افراد با رحم اجاره‌ای این امر اتفاق بیفتد، یعنی تضمینی وجود ندارد.

به گفته وی، از نظر حقوقی باید قرارداد در خصوص رحم اجاره‌ای بسته شود که در بند‌های قرارداد همه شرایط بیان شده است.